پدیده بی رقیب عرصه های بیابانی

به گزارش ایران اکونومیست؛ پدیده بیابانزایی در عرصه های کویری سمنان به عنوان یک چالش زیست محیطی مطرح است که به گفته کارشناسان دلایل این معضل را می توان نابودی پوشش گیاهی، افت آب های زیرزمینی و خشک شدن کویر دانست.
از سوی دیگر، براساس آمار اداره کل منابع طبیعی و آخیزداری سمنان، سالانه بیش از 15 تُن تاغ از عرصه های بیابانی استان قاچاق می شود که این امر در بلندمدت به گسترش کانون ریزگردها در فلات مرکزی کشور دامن می زند.
افت محسوس سطح آب های زیرزمینی و برداشت غیرمجاز آب در مناطق کویری سمنان به افزایش بیابانزایی در دامن زده است که گسترش پوشش گیاهی در این نواحی یکی از راهکارهای مهار این رویداد تلخ طبیعی است.
بیابانزایی دلیل ایجاد 22 کانون فرسایش بادی در عرصه های کویری سمنان است که مسئولان امر با همکاری سازمان های مردم نهاد با اتخاذ رویکرد بیابان زدایی می بایست برای رفع این معضل اقدام کنند.
بیش از هشت میلیون هکتار از عرصه های بیابانی کشور در کانون های بحرانی است و از سویی دیگر 209 دشت در کشور با چالش کم آبی و خشکسالی مواجه است.
براساس آمار میزان نواحی بیابانی جهان 1.4 میلیارد هکتار است و 32 میلیون هکتار از 165 میلیون هکتار مساحت ایران مناطق بیابانی است و نواحی بیابانی استان سمنان با پنج میلیون 274 هزار هکتار 16 درصد از بیابان‌های کشور را تشکیل می دهد.
از 9.7 میلیون هکتار وسعت استان سمنان، 55 درصد نواحی بیابان و خشک، 38.5 درصد مراتع، 2 درصد اراضی کشاورزی و 3.6 درصد جنگل است که رفع چالش تشدید پدیده بیابانزایی در سمنان نیازمند برنامه ریزی، عزم ملی و مشارکت همگانی است.

** خشکسالی و تشدید بیابانزایی در سمنان
یکی از اهالی روستای اعلاء شهرستان سمنان گفت: خشکسالی و کم آبی در تشدید بیابانزایی و کاهش اراضی کشاورزی در روستاهای همجوار عرصه های کویری سمنان تاثیر گذاشته است.
عباس بندری اضافه کرد: برداشت بی رویه آب و حفر غیرمجاز چاه در اطراف روستای اعلاء در گسترش بیابانزایی تاثیرگذار بوده است و میزان حاصل خیزی اراضی کشاورزی به دلیل نفوذ شن زارها به میزان قابل توجه در چند سال گذشته در این منطقه کاهش یافته است.
وی تصریح کرد: نبود نظارت بر روند ساخت و سازها در مناطق روستایی مجاور مناطق بیابانی به قطع درختان و کاهش پوشش گیاهی و تشدید بیابانزایی دامن زده است.
بندری با بیان اینکه نظارت ها برای جلوگیری از کاهش بی رویه پوشش گیاهی به دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی در روستای اعلاء و دیگر روستاهای همجوار کویر تشدید شود، گفت: مدیران دستگاه های اجرایی با همدلی و نظارت برای جلوگیری از تشدید بیابانزایی در این مناطق اقدام کنند.
وی اضافه کرد: میزان برداشت پسته و انار از اراضی کشاورزی جنوب سمنان در سال های گذشته به دلیل کم آبی و گسترش بیابانزایی کاهش یافته است که باید با کاشت گونه های گیاهی سازگار با طبیعت از ادامه این روند جلوگیری شود.
بندری گفت: قاچاق گونه های گیاهی تاغ در جنوب سمنان محسوس است و جولان سودجویان در عرصه های کویری سمنان برای تهیه زغال از چوب تاغ بسیار نگران کننده است.

** اتخاذ راهبرد عملی برای مهار بیابانزایی در سمنان
نماینده مردم شهرستان های گرمسار و آرادان در مجلس شورای اسلامی گفت: اتخاذ راهبرد علمی و عملیاتی برای مهار بیابانزایی در استان سمنان اجتناب ناپذیر است.
غلامرضا کاتب ادامه داد: در 10 سال گذشته گسترش کانون فرسایش بادی در استان رو به افزایش بوده و مسئولان بالادستی با تخصیص اعتبار برای رفع این چالش اقدام کمد.
وی تصریح کرد: اگر نگوییم پدیده بیابانزایی در عرصه های طبیعی استان سمنان به مرز هشدار رسیده است اما گسترش این پدیده شوم در سمنان بسیار نگران کننده است.
نماینده مردم شهرستان های گرمسار و آرادان در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: قاچاق بی رویه گونه گیاهی تاغ در استان سمنان به دلیل کمبود نیروی انسانی برای محافظت از عرصه های طبیعی بسیار جدی است و با تخصیص اعتبار مسئولان منابع طبیعی برای رفع این چالش اقدام کنند.
کاتب اضافه کرد: گسترش کانون های فرسایش بادی و نفوذ بیابانزایی زیست گونه های جانوری در مناطق حفاظت شده استان را با چالش جدی مواجه کرده است و ادامه این روند بسیار اسف بار خواهد بود.
وی تصریح کرد: سازمان های مردم نهاد با هماهنگی منابع طبیعی استان سمنان برای ترویج فرهنگ کاشت نهال در مناطق بیابانی سمنان اقدام کنند و با این راهبرد می توان برای حفظ و احیا این مناطق گام برداشت.
نماینده مردم شهرستان های گرمسار و آرادان در مجلس شورای اسلامی گفت: اکنون بخش های از گرمسار و آرادان با چالش محسوس کم آبی و بیابانزایی مواجه هستند که مسئولان امر برای رفع این چالش با کاشت نهال اقدام کنند.

** تاثیر قاچاق تاغ بر روند بیابانزایی
رییس اداره منابع طبیعی سرخه گفت: قاچاق بی رویه تاغ ازعرصه های بیابانی سرخه یکی از چالش های اساسی در افزایش کانون های فرسایش بادی است.
حمیدرضا همتی افزود: جلوگیری روند قاچاق تاغ در عرصه های طبیعی استان و شهرستان سرخه نیازمند تشدید نظارت ها و رفع کمبود نیروی انسانی است.
وی بیان کرد: افزایش کانون فرسایش بادی در افزایش مهاجرت ها از مناطق روستایی مجاور شهرستان سرخه تاثیر گذاشته است که باید مسئولان امر برای رفع این چالش اقدام کنند.
رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان سرخه اضافه کرد: کمبود اعتبار یکی دیگر از چالش های اساسی در بخش منابع طبیعی سرخه است که مسئولان امر برای رفع این چالش امکانات زیرساختی به این اداره تخصیص و تحویل دهند.
همتی تصریح کرد: اکنون از یک میلیون هکتار از عرصه های طبیعی شهرستان سرخه تنها یک نفر محافظت می کند که این امر در قاچاق تاغ و تشدید بیابانزایی تاثیر گذار است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرخه اضافه کرد: سالانه بیش از چهار تُن تاغ از عرصه های بیابانی این شهرستان قاچاق می شود که این امر در تشدید بیابانزایی تاثیر گذار است.

** بیابانزایی و کاهش اراضی حاصلخیز سمنان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: تخریب عرصه های ملی و تشدید بیابانزایی در بلند مدت به کاهش اراضی حاصلخیز استان تاثیرگذار است.
سید حسن میرعماد خاطرنشان کرد: با وجود افزایش تولید در بخش کشاورزی اما میزان اراضی حاصلخیز در استان سمنان در 10 سال گذشته بیش از 60 هکتار کاهش یافته است.
وی ادامه داد: براساس آمار در 10 سال پیش سالانه بیش از یک هکتار از اراضی کشاورزی استان سمنان از مدار خارج می شد که این رقم اکنون به سه هزار متر رسیده است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان سمنان تصریح کرد: مهاجرت از مناطق روستایی جوار بیابانی سمنان نگران کننده است که افزایش پوشش گیاهی در این مناطق برای مهار بیابانزایی اجتناب ناپذیر است.
میرعماد اضافه کرد: براساس آمار بیش از 110 هزار هکتار از عرصه های طبیعی سمنان تاغکاری شده است که برای حفظ ریه های تنفسی استان حفظ این گونه های گیاهی اجتنا ناپذیر است.
وی تصریح کرد: گسترش روز افزون کانون های فرسایش بادی در استان نگران کننده است و مسئولان امر برای رفع این چالش با تخصیص اعتبار اقدام کنند.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان سمنان گفت: تخصیص اعتبار برای حفظ عرصه های طبیعی سمنان به عنوان یک راهبرد علمی و منسجم در دستور کار مسئولان قرار گیرد.

** مهار بیابانزایی در سمنان نیازمند اعتبار
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت: مهار بیابانزایی در عرصه های طبیعی سمنان نیازمند تخصیص بیش از 200 میلیارد ریال اعتبار است.
علینقی حیدریان با بیان اینکه در یک سال گذشته بیش از 15 هزار هکتار از عرصه های بیابانی استان سمنان عملیات کاشت گونه های گیاهی ساز وکار با طبیعت اقدام شده است، افزود: ادامه این روند برای مهار بیابانزایی در این مناطق ادامه می یابد.
وی ادامه داد: سازمان های مردم نهاد ظرفیتی بسیار ارزشمند برای جلوگیری از چالش های زیست محیطی در عرصه های طبیعی سمنان هستند تشکل های مردمی برای مهار بیابانزایی با اداره کل منابع طبیعی استان همکاری قابل توجهی دارند.
حیدریان اضافه کرد: بیش از 70 نفر برای جلوگیری از مهار بیابانزایی و دیگر چالش های زیست محیطی از عرصه طبیعی استان سمنان حفاظت می کنند که براساس استاندارد جهانی این رقم می بایست به دست کم چهار برابر افزایش یابد.
مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان گفت: در سال های گذشته روند افزایش قاچاق تاغ در عرصه های بیابانی سمنان متوقف شد و با همکاری دستگاه های قضایی و انتظامی برخورد با متخلفان در این بخش جدی تر از همیشه در استان دنبال می شود.
وی اضافه کرد: اکنون بیش از 200 هزار هکتار از عرصه های بیابانی استان سمنان را کانون فرسایش بادی و بیابانزایی تهدید می کند که افزایش پوشش گیاهی یکی از راهکارهای اساسی و مهم در این بخش است.
حیدریان تصریح کرد: در کنار توجه به نهال کاری و باید به حفظ پوشش گیاهی موجود توجه شود و حفظ عرصه های ملی استان سمنان چند بُعدی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت: ماندگارترین برنامه برای حفظ پوشش گیاهی در عرصه های طبیعی سمنان تشدید نظارت ها و افزایش نهال کاری است.
 اکنون نه تنها سمنان بلکه استان های حاشیه کویری گرفتار پدیده شوم بیابانزایی، فرسایش بادی هستند که محیط زیست و منابع طبیعی این مناطق را دچار چالش جدی کرده است.
به اعتقاد کارشناسان، بخشی نگری و نداشتن تدابیر اصولی و پیشگیرانه عامل بروز این چالش های زیست محیطی شده است، بیابانزایی پدیده ای است که از آن صاحب نظران علوم زمین شناسی به عنوان پدیده شوم و خاموش در سال های اخیر مطرح شده است.
این روزها به دلیل تنش آبی، فرونشست زمین و قاچاق بی رویه تاغ در مناطق بیابانی، وضعیت عرصه های طبیعی استان سمنان به مرز هشدار رسیده است و باید با تلاش و انسجام ملی و استانی و با تخصیص اعتبار لازم برای رفع این معضل اقدام کرد.
طبق اطلاعات موجود، در بیشتر دشت های استان پدیده بیابانزایی گزارش شده است و در چند سال گذشته بیابانزایی در اراضی جنوب وادی السلام سمنان به سمت شهر سرخه و صوفی‌آباد، در جاده نظامی و روستای اعلاء مرکز استان، در مناطقی از دامغان، گرمسار و شاهرود رخ داده است.