تحقیق و توسعه حلقه مفقوده فعالیت های شبکه تعاونی صنعت زنبورداری است

به گزارش ایران اکونومیست؛ حسین شیرزاد در بازدید از فروشگاه مرکزی فرآورده های صنعت زنبورداری کشور و دیدار با مدیر عامل و اعضای هیات مدیره صندوق حمایت و توسعه زنبورداران کشور(اکسیر) افزود: طی 5 سال اخیر از جمله خشکسالی، گرد و غبار، بیماریهای نوظهور نوزادان، تغییرات اقلیمی بیش از هر زمان دیگری نیازمند عبور از شرایط تولید خرده پایی - معیشتی به سوی تولید اقتصادی و رقابتی می باشد،

وی گفت: ما نیازمند تحول در فهم شخصی مان در بهره برداری از منابع پایه و بازنگری "دانشی، بینشی و مهارتی " در صنعت زنبورداری کشور و ایجاد نهادهای مدنی-تولیدی مدرن و ساختارهای بازار محور نوین می باشیم. از طرفی تولید اقتصادی و رقابتی و بهره ور بدون بازگشت ارزش افزوده واقعی محصول تولیدی به تولید کننده کامل نخواهد بود. رسیدن به این مقصود ، نیازمند در اختیار داشتن یک برنامه و الگوی جامع توسعه می باشد که اجرای آن زمینه رشد شاخص های توسعه را در طول زنجیره ارزش صنعت زنبورداری کشور از قبل تا بعد از تولید تضمین نماید.

وی فقدان ردیف بودجه ای مستقل جهت فعالیتهای زنبورداری در کشور ، عدم پوشش چتر ایمنی – حمایتی بیمه و تامین اجتماعی زنبورداران را از جمله چالشهای بزرگ دانست و از نمایندگان محترم مجلس خواستار حساسیت بیشتری در این رابطه شد. حال سوال اصلی اینجاست که کدام الگو و برنامه توسعه ای می تواند مسیر گذار بخش زنبورداری کشور را از تولید معیشتی به تولید رقابتی فراهم آورد و ارزش افزوده واقعی محصول تولید شده را به تولید کننده تسهیل و یا زمینه سازی نماید؟ از طرفی این الگوی توسعه ، چگونه به مورد اجرا گذاشته می شود ، توسط چه کسی؟ و الزامات آن چیست ؟
به اعتقاد شیرزاد، در ورای گزینش الگوی های توسعه، ابعاد مختلفی که می بایست در فرآیند بومی توسعه صنعت زنبورداری ایران به آن پرداخت را باید در حوزه های توسعه بازار ، توسعه زیرساختها ، توسعه تکنولوژی ، بهبود و ارتقاء منابع انسانی ، تأمین سرمایه درگردش ، گسترش سرمایه گذاری داخلی و خارجی و پرتفوی ریسک یا خطر پذیری صنعت زنبورداری جستجو نمود. اما در بعد نحوه اجرای الگوی توسعه ، آنچه تجربیات مختلف و مطالعه و بررسی تجربیات کشور های مختلف نشان   می دهد هر برنامه توسعه ای در هر زیر بخشی نیازمند یک سازمان های توسعه ای پیش برنده و تسریع کننده می باشد ، این سازمانهای توسعه ای با رهبری ، هم افزایی و پشتیبانی کسب و کارها و ایجاد نقش واسط بین دولت، صنعت و بازار و همچنین پر کردن خلاء حلقه های مفقوده در صنعت می توانند نقشی تأثیر گذار در تحقق اهداف و بهبود شاخص های توسعه در صنعت و تسهیل کننده روند گذار باشند.

شیرزاد گفت در زمینه چشم انداز و تدوین استراتژی صنعت زنبورداری ضعف داریم. وی تاکید بر اقتصادی نمودن تولید عسل و استفاده از تجارب بین المللی در ارتقای کارایی و بهره وری کندوها، بویژه در زمینه ملکه مادر و ملکه های هیبرید، تاکید بر  تقویت زنجیره تولید زنبور عسل در کشور، انتخاب بازارهای هدف و برندسازی،تاکید بر فعال شدن بیشتر اتحادیه ها و تشکلها، و انعکاس پژواک صدای تشکلهای زنبور عسل در فضای ملی و تاکید بر توسعه صنعت تولید ژل رویال و اهمیت اشتغال زایی آن در مناطق روستایی و آموزشهای ترویجی لازمه در این زمینه در استانهای دارای مزیت رقابتی کشور را از اهم راهبردهای آتی صنعت زنبورداری برشمرد.

وی واردات ملکه هیبرید و ملکه مادر زنبور عسل و ارتباط تنگاتنگ با دانش روز زنبورداری را الزامی دانست و در این رابطه از سازمان دامپزشکی و معاونت تخصصی امور دام خواست حال که شبکه تعاونی های روستایی کشور پیشتاز این مسئله شده و به استقبال ریسک ها رفته، معاضدت و گشایش های بیشتری در این خصوص بخرج دهند.

شیرزاد، موضوع پیگیری تدوین استانداردهای عسل طبیعی از طریق سازمان دامپزشکی، معاونت امور دام، دفتر امور اقتصادی معاونت برنامه ریزی و اقتصادی و اتحادیه سراسری زنبورداران را برای حضور کیفی تر و انکشاف بازارهای صادراتی جدید پدیده ای حیاتی دانست.
معاون وزیر جهاد کشاورزی عنوان داشت: تجربه صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور ، به عنوان یک سازمان توسعه ای و الگوهای به کار گرفته شده توسط این صندوق برای بهبود وضعیت در این صنعت از جمله تأثیرگذاری و نقش آفرینی در حوزه توانمند سازی تشکلهای زنبورداری ، انتقال تکنولوژی و نوآوری های جدید به صنعت ، ارتقاء سطح دانش و آگاهی فعالین صنعت، زمینه سازی بازگشت ارزش واقعی اقتصادی محصول به تولید کنندگان ، کاهش هزینه تولید ، افزایش بهره وری ، خروج صنعت از تک محصولی ، توسعه پتانسیل ها و بازارهای صادراتی و... یک الگوی موفق برای توسعه صنعت زنبورداری کشور ، مد نظر و توجه محققان، کارشناسان ، برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان در حوزه های مختلف قرار گرفته است. اما صرف حضور یک سازمان توسعه ای کفایت نمی کند ، در کنار هر سازمان توسعه ای پویا ، شبکه ای از رهبران زنجیره ارزش مورد نیاز است که بتوانند خدمات، حمایت ها و زیرساخت های ایجاد شده توسط سازمان توسعه ای را در اختیار جامعه تولید کننده قرار دهند. این رهبران زنجیره در بخش کشاورزی نه تنها ایران که در نقاط مختلف دنیا از جمله کشور های پیشرفته در بخش های مختلف کشاورزی ، شبکه تعاونی ها و اتحادیه های کشاورزی می باشند. هیچ کشور پیشرفته ای به لحاظ کشاورزی را یافت نخواهید کرد که در آن کشور نقش تعاونی ها و اتحادیه های کشاورزی در تأمین نیاز اعضاء و خرید محصول آنها کم و ناچیز باشد. لذا ضروری است با برنامه ریزی دقیق و اصولی شبکه تعاونیهای کشاورزی کشور به ویژه آنها که تحت پوشش سازمان مرکزی تعاون روستایی می باشند ، نقش محوری خود در کسب خدمات حمایتی سازمان توسعه ای نظیر صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور و انتقال آن به جامعه تولید کننده را بر عهده گیرند.
شیرزاد افزود: در طی سالهای فعالیت صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور، این مهم به خوبی محقق شده است، بطوریکه تعداد تعاونی ها فعال در این زیر بخش از 30 تعاونی در سال 1392 به بیش از 150 تعاونی فعال و کارآمد در سال 1397 افزایش یافته است. امروز شبکه تعاونی های زنبورداری تحت پوشش سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران ، کانال انتقال حمایت های نهاد توسعه ای صندوق به زیر بخش هستند ، به طوریکه در حوزه ای که نگاه کنیم این نقش در اختیار تعاونی ها است. اگر انتقال تکنولوژی در صنعت اتفاق افتاده است از طریق شبکه تعاونیها و اتحادیه های زنبورداری بوده است. اگر آموزشی انجام شده است و سطح دانش و آگاهی جامعه زنبورداری کشور ارتقاء پیدا کرده از طریق شبکه تعاونیها بوده است. اگر نهاده های مورد نیاز صنعت تأمین شده است از طریق شبکه تعاونی ها و اتحادیه های زنبورداری بوده است ، اگر امروز بخشی از محصول زنبوردار با قیمت مناسب خریداری می شود و در بهترین نقطه مصرف عرضه می شود توسط شبکه تعاونی های زنبورداری انجام می شود. اگر بخشی از سرمایه در گردش مورد نیاز جامعه زنبورداری تأمین می شود ، این کار توسط شبکه تعاونیها و اتحادیه های زنبورداری سهامدار صندوق انجام می شود. بنابراین مشاهده می شود الگوی توسعه حضور یک سازمان توسعه ای در کنار شبکه ای از تعاونی ها و اتحادیه های کارآمد و موثر در بخش زنبورعسل کشور می تواند زمینه رشد ، ارتقاء و توسعه بخش زنبور عسل کشور را فراهم نماید.
رئیس هیات مدیره سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران میزان سرمایه گذاری برای ایجاد برند اکسیر را بالغ بر ۲۰ میلیارد ریال اعلام نمود و در خصوص ساختار سازمانی خدمات رسانی صندوق گفت:  شاخص هایی نظیر تعداد نمایندگی های ایجاد شده توسط اتحادیه های استانی ، ۴ نمایندگی (تبریز، شیراز ، یزد ، لرستان) ، سرمایه گذاری بخش خصوصی برای ایجاد شعب اکسیر ،  ۳ نمایندگی (تهران ، میدان امام حسین ، لواسان) ، افزایش قیمت خرید از زنبوردار توسط تعاونی های زنبورداری حداقل ۳۰ درصد (میانگین قیمت فروش عسل توسط زنبوردار ۲۵ هزارتومان ، میانگین فروش به برند اکسیر ۳۹ هزار تومان)  ، سرمایه گذاری مشترک یونیدو و صندوق برای برگزاری دوره های آموزشی ، تجهیز آزمایشگاه مرجع ، حضور در رویدادهای بین المللی مجموعاً ۱۰ میلیارد ریال ، تخصیص و محقق  شده ۲ میلیارد ریال را نشان پویایی و فعالیت موفق صندوق و اکسیر برشمرد و گفت صندوق در طی مدت فعالیت (۵ سال) بیش از ۱۴۰ میلیارد تومان تسهیلات مالی ارزان قیمت و سهل الوصول در اختیار شبکه تعاونی ها و اتحادیه های زنبورداری قرار داده است.

وی افزود: همچنین تامین بالغ بر ۲۱ هزار تن نهاده به ارزش بیش از ۵۲۰ میلیارد ریال برای شبکه تعاونی ها و اتحادیه های زنبورداری سراسر کشور به صورت سهل الوصول و ارزان قیمت،کاهش ۱۸ درصدی قیمت نهاده مورد نیاز زنبورداران از این طریق و صرفه جویی ۵۰ میلیارد ریالی، ایجاد بیش از ۲۰ میلیارد ریال درآمد برای شبکه تعاونی ها و اتحادیه ها، تأمین حداقل ۱۵ درصد نهاده های مورد نیاز جامعه زنبورداری کشور از طریق شبکه تعاونی ها و اتحادیه های زنبورداری، سرمایه گذاری ۱۴ میلیارد ریالی صندوق برای ایجاد واحدهای فروشگاهی برای تعاونی ها و اتحادیه ها، ایجاد بیش از ۱۵ واحد فروشگاهی برای عرضه نیازمندی های زنبورداران از طریق شبکه تعاونی ها به واسطه حمایت صندوق، سرمایه گذاری بالغ بر ۲۰ میلیارد ریال برای ایجاد برند ملی شبکه تعاونی ها و اتحادیه های زنبورداری به نام "اکسیر".

وی گفت: به همراه ایجاد ۸ شعبه زنجیره ای تحت پوش برند اکسیر "توسط تعاونی ها و اتحادیه های زنبورداری در سطح کشور" وعرضه بالغ بر یکصد تن عسل در طی سه سال گذشته توسط فروشگاه های مذکور؛ سلسله ای از موفقیتهای شبکه در حوزه صنعت زنبور عسل معرفی کرد  اما بهره برداری و استفاده زنبورداران از تسهیلات سامانه بهین یاب جهت اخذ تسهیلات اعتباری مورد نیاز را مایوس کننده دانست.
شیرزاد از افزایش قیمت خرید عسل به میزان حداقل ۳۰ درصد توسط تعاونی های زنبورداری و فروش مستقیم آن در بهترین نقطه مصرف در متروپل های شهری را ابتکاری ناگزیر دانست و اظهار خوشحالی نمود که با این کار بازگشت ارزش افزوده واقعی محصولات تولیدی به جامعه زنبورداری کشور بازگشته و ایجاد زمینه صادرات محصولات زنبورعسل توسط شبکه تعاونی های زنبورداری را از طریق برند اکسیر فراهم خواهد آورد.

وی از سازمان دامپزشکی کشور خواست تا نسبت به دادن مجوزهای لازمه جهت واردات اقلامی از داروهای مجاز به  شبکه تعاونی ها و اتحادیه سراسری زنبورداران در شرایط تحریم های ظالمانه سریعا همکاری نماید و موضوع اطلاع رسانی  عام گردد همچنین او از سازمان مذکور خواست تا در خصوص استفاده از ماشین های کددار جهت حمل و نقل زنبور عسل(مجوز کد رهگیری) و مسئله مهم ناتوانی بخش اعظم جامعه زنبورداران در دسترسی به ماشینهای مذکور تمهیدات ویژه ای را از طریق منابع بانکی و کمک به زنبورداران فراهم آورد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی: سرمایه گذاری بیش از ۲ میلیارد ریالی صندوق در پروژه های تحقیق و توسعه برای تولید فرآورده های جانبی در حوزه های آرایشی و بهداشتی ، غذایی و دارویی از محصولات اصلی زنبور عسل وتولید حداقل سه محصول جدید با نام قرص ژل رویال ، کرم صورت بره موم و آدامس بره موم در طی پروژه تحقیق و توسعه به همراه اخذ اولین توافق اصولی تولید محصولات جانبی زنبور عسل از معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت برای تولید قرص ژل رویال را گام بزرگی برای تنوع سبد کالایی صنعت زنبور داری کشور عنوان نمود. وی سرمایه گذاری بالغ بر ۵ میلیاردی صندوق برای حضور مدیران تعاونی های زنبورداری در معتبرترین رویدادهای بین المللی و حضور بالغ بر ۵۰۰ نفر زنبوردار و مدیران تشکلها در اپی موندیای ترکیه با تسهیلگری و حمایت صندوق، سرمایه گذاری و تسهیل حضور شرکت های دارای قابلیت صادراتی در قالب ۸ غرفه متمرکز در رویداد مذکور و کسب اولین مدال جهانی صنعت زنبورداری ایران در قالب کسب مقام سوم و مدال برنز با کیفیت ترین عسل جهان که منجر به کاهش هزینه حضور مدیران تشکلها ، شرکتها و زنبورداران در رویداد های مذکور به میزان حداقل ۵۰ درصد. گردید را ستود.
شیرزاد گفت که باید جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی را در سر لوحه کار قرار دهیم، وی سرمایه گذاری دو میلیارد ریالی برای انتقال یافته های تحقیقاتی از طریق شبکه تشکلهای زنبورداری به بدنه تولید در قالب حمایت از ایستگاه اصلاح نژاد ملکه زنبور عسل استان گلستان ، تولید ۱۰۰ عدد برید اصلاح شده و مطالعه شده و تکثیر و پروش حداقل ۲۰۰ هزار عدد ملکه اصلاح شده در کنار تأمین سرمایه در گردش تعاونی های زنبورداری به میزان حداقل ۱۴۰۰ میلیارد ریال در طی ۵ سال گدشته به صورت سهل الوصول و ارزان قیمت و سرمایه گذاری دو میلیارد ریادی صندوق برای توسعه صادرات محصولات زنبورعسل به خارج از کشور و ایجاد اولین زنبورستانهای ایرانی در خارج از کشور در قالب تولید فراسرزمینی از طریق تشکلهای زنبورداری در قالب پروژه آفریقای جنوبی را فعالیتهایی سازنده توصیف کرد که باید گسترش یابد.