به گزارش ایران اکونومیست؛ هنوز بسیاری از فعالان بازارهای فلزات و پتروشیمی شرایط معاملات کالاها قبل از تاسیس بورس کالا را از یاد نبرده اند. شرایطی که در روند معاملات انواع و اقسام تخلفات و دور زدن‌های قانون رقم می‌خورد و نه نام و نشانی از خریداران باقی می‌ماند و نه اطلاعاتی از بازار مصرف در اختیار بود.
به عبارت دیگر در آن زمان، عمده معاملات در اختیار گروه‌های خاص قرار داشت که به دلیل داشتن برخی روابط، نهایت سوء استفاده را از نبود شفافیت بر سر بازار کالای کشور می‌کردند. اما از سال ۸۲ که بورس فلزات تهران و در ادامه بورس کشاورزی و راه‌اندازی بورس کالا رقم خورد، آن دسته از افراد نیز به دلیل انجام معاملات زیر چتر شفافیت، از گلوگاه‌های اصلی بازار به حاشیه رانده شدند.
به این ترتیب مقاومت در برابر رشد و بالندگی بورس کالا به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه خیلی هم جای تعجب ندارد. همچنین یکی از چالش های اخیر بازار کالاها، اعمال قیمت‌گذاری دستوری همزمان با نوسانات ارزی بود؛ چالشی که پس از چند ماه ارایه اطلاعات از سوی مسوولان بازار سرمایه و به همت نمایندگان مجلس و اتاق بازرگانی و همراهی معاون اول رییس جمهور و وزیر صنعت، معدن و تجارت، متوقف شد و امروز تعادل و آرامش به واسطه کشف واقعی قیمت‌ها در تالار معاملات حاکم شده است.
در همین زمینه حسین سلاح ورزی، نایب رییس اتاق ایران به خبرنگار ایبِنا گفت: بورس کالا به عنوان یک بازار سازمان یافته کمک و نقش چشم‌گیری را در فرآیند عرضه، تقاضا و کشف قیمت رقابتی مجموعه کالاهای عرضه شده در این بورس ایفا می‌کند.
وی افزود: اهمیت بورس کالا در شرایطی مثل امروز که تحریم و اختلالات عرضه و تقاضا بر بازار حاکم است، نمایان می‌شود و بیشتر می‌توان از توانایی‌های این بورس جهت کاهش التهاب بازارهای داخلی و بهبود وضعیت موجود در بازار استفاده کرد.
فضای اقتصاد رقابتی
سلاح ورزی به رویدادهای چندماه اخیر ناشی از نوسانات ارزی اشاره و بیان کرد: هر چند که برخی از مسایل مانند بحث قیمت‌گذاری از سوی برخی نهادهای بالادستی در بورس کالا، زمینه ناراحتی برخی از مصرف کنندگان، صنایع پایین دستی و بالادستی را فراهم کرد، اما باید توجه کرد که در روند بازار نباید دخالت دستوری رقم بخورد و همه عوامل اقتصادی باید به سازوکار بورس کالا به عنوان نهادی مهم و موثر در ایجاد شفافیت اقتصادی احترام بگذارند.
نایب رییس اتاق ایران افزود: با توجه به اینکه بورس کالا در فضای اقتصاد رقابتی به عنوان یک ابزار مدرن و شناخته شده محسوب می‌شود و به شفافیت، ایجاد رقابت و عملکرد بهتر نظام بازار کمک می‌کند، بنابراین بهتر است تا تدابیری جهت عرضه محصولات تولیدی تولیدکنندگان به بورس کالا اتخاذ شود.
همچنین اگر شرایطی مهیا شود تا کل زنجیره تولید محصولات از بالادستی و پایین دستی در بورس کالا معامله شود، شاهد یک زنجیره شفافیت اطلاعاتی در کشور خواهیم بود که این اطلاعات به طور حتم برای اقتصاد و فعالان اقتصادی ارزشمند است.
دخالت در تعیین قیمت
به گفته او، اجبار تولیدکنندگان به فروش محصولاتشان با نرخ‌های پایین‌تر از قیمت واقعی باعث مرگ تدریجی تولید می‌شود از این رو به دلیل وجود بورس کالا به عنوان بازاری شفاف در کشور، نیازی به قیمت‌گذاری دستوری نیست و قیمت‌ها در بورس کالا و در مقابل دیدگان مسوولان می‌تواند نظارت و تنظیم شود.
نایب رییس اتاق بازرگانی ایران گفت: نظام قیمت‌گذاری دستوری و دخالت در تعیین قیمت از سابقه طولانی در کشور و دنیا به خصوص طی ٤٠ سال اخیر برخوردار است، در اغلب مواقع این اقدام به عنوان یک سیاست شکست خورده تلقی شده و هیچ‌گاه در کشور با نتیجه و جواب مثبتی همراه نبوده است.
وی خاطرنشان کرد: اولین نکته قیمت گذاری دستوری این است که چنین اقدامی برخلاف تفکرات، مکانیسم بازار و همچنین اصل رقابت پذیری در بازار بوده است که این اقدام، زمینه ایجاد رشد، توسعه و افزایش کیفیت کالاها در بازار را از بین خواهد برد.
نادیده گرفتن هزینه‌های تولید
سلاح ورزی اظهار داشت: نظام تولیدی کشور از اجزای خاصی برخوردار است، دستمزد، هزینه‌های مالی، عوارض و حمل و نقل به عنوان اجزای اصلی قیمت تمام شده در تولید یک محصول به شمار می‌روند که در پیش‌گرفتن سیاست قیمت گذاری دستوری به معنای نادیده گرفتن تمام این عوامل و بروز مشکلات عدیده برای تولیدکنندگان می‌شود.
سلاح ورزی به نقش بورس کالا در افزایش کیفیت محصولات تولیدی تاکید و بیان کرد: بورس کالا به واسطه مکانیسم نظارت و نیز ضرورت رصد بر کیفیت محصولات عرضه شده، ضمن کمک به افزایش کیفیت محصولات تولیدی به دلیل رقابتی بودن قیمت ها، به طور حتم بر کیفیت محصولات نهایی تاثیرگذار بوده است. اینکه در مکانی کالای باکیفیت‌تر با درج تقاضا و قیمت بیشتری از سوی خریداران روبه رو شود، مسلما شرکت‌ها را به تولید محصولات کیفی ترغیب می‌کند.
قیمت‌گذاری دولتی محصولات
نایب رییس اتاق ایران در ادامه به دوران قبل از تاسیس بورس کالا اشاره کرد و گفت: مشکلات عدیده‌ای در سال‌های قبل از راه‌اندازی بورس کالا برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان وجود داشت که از جمله آنها می‌توان به قیمت‌گذاری دولتی محصولات و سود بسیار ناچیز تولیدکنندگان، عدم شفافیت از روند تولید و فروش محصولات، شبکه‌های دلالی قدرتمند و رسیدن مواد اولیه با قیمت‌های بسیار بالا به دست مصرف کنندگان است که طی این سال‌ها بافت همگی این مشکلات به واسطه بورس کالا ترمیم شده است.
سلاح ورزی معتقد است، در واقع از زمان تشکیل بورس کالا در اقتصاد بود که رانت و واسطه گری‌ها در مبادلات کالایی کمرنگ شد و اثر حواله و سهمیه بندی کالاها در اقتصاد به حداقل رسید.
جایگزینی ضابطه و قانون
وی در پایان جایگزینی ضابطه و قانون به جای رفتارهای سلیقه‌ای و برخی روابط در تخصیص کالاها را از دیگر مزیت‌های بورس کالا برشمرد و گفت: بورس کالا، بازاری رسمی است که هرچه این دست بازارهای رسمی و شفاف را در اقتصاد تقویت کنیم، به نفع تولید و مردم عمل کرده‌ایم. در همین راستا امروز معاملات کالاها در بورس از قواعد و مقررات خاصی پیروی می‌کنند و به هیچ عنوان نمی‌توان در این سیستم به صورت سلیقه‌ای عمل کرد.
