به گزارش ایران اکونومیست؛ «کلزا» گیاهی مفید و استراتژیک با مصرف آب کم در صنعت روغن نقش بسیار مهمی دارد و استان سیستان و بلوچستان با توجه به آب و هوای مطلوب دارای شرایط بسیار مناسبی برای کاشت و تولید آن است و توسعه کشت این گیاه می تواند زمینه اشتغال و تامین درآمد برای جوانان را فراهم کند.
وابستگی 90 درصدی کشور در حوزه تامین روغن به سایر کشورها آن هم درصورتی که توان ملی وجود دارد نشان از کم توجهی به این حوزه مهم است، امری که می تواند علاوه بر ایجاد اشتغال برای جوانان جویای کار و کشاورزان مهاجرت کرده از روستاها و کسب درآمد شایسته برای آنان باعث جلوگیری از خروج سالانه چهار میلیارد دلار ارز از کشور شود.
کشت کلزا از سالیان بسیار دور در اغلب کشورها رواج داشته به گونه ای که سالانه بیش از 55 میلیون تن کلزا در کشورهای چین، کانادا و برخی کشورهای اروپایی تولید می شود و برخی از این کشورها قطب برتر در تولید این نوع گیاه هستند.
سهم ایران هرچند در تولید این محصول رقمی کمتر از 300 تن است اما مشارکت های انجام شده در چند سال گذشته در این حوزه سبب شده که این محصول به صورت گسترده و فنی در مناطق مختلف کشت شود سرزمینی که مستعد ترین مکان برای کشت گیاهان روغنی به ویژه کلزا محسوب می شود.
چگونگی عملکرد و بهره وری لازم از محصول کلزا با استفاده از فناوری روز دنیا و بذرهای مناسب از اقدامات اجرایی مهم در زمینه تولید کلزا و افزایش سطح زیر کشت آن است.
با اجرای طرح بهره مندی از بذرهای مناسب می توان در مصرف آب، کود، بذر و سایر نهاده‌ها صرفه‌جویی کرد، که در همین راستا و با هدف خودکفایی در تولید دانه های روغنی سال گذشته طرح 10 ساله کشت دانه های کلزا در کشور تدوین و برنامه های عملیاتی آن در حال انجام است.
** نقش روغن کلزا
با توجه به اینکه میزان بالایی از مرگ و میرها ناشی از بیماری های قلبی و عروقی است توجه به مصرف مواد خوراکی مورد استفاده در سبد خانواده نقش مهمی در سلامتی افراد جامعه ایفا می کند.
ترکیب مناسب اسیدهای چرب غیراشباع و درصد اندک اسیدهای چرب اشباع شده در روغن کلزا سبب شده که این محصول در گروه با ارزش ترین روغن های خوراکی مصرفی قرار گیرد.
کلزا با توجه به اینکه حاوی 40 تا 45 درصد روغن و 25 تا 35 درصد پروتئین است یکی از گیاهان مهم در صنعت تامین روغن خوراکی به حساب می آید که از جمله خواص نام برده شده بر آن می توان به افزایش کارایی مغز، سلامت چشم، پوست و مو، تقویت سیستم ایمنی، تقویت استخوان و مفاصل دانست.
روغن کلزا دارای ویتامین E است، ویتامینی که در انواع خوراک ها مانند بادام زمینی، کلم بروکلی، اسفناج، بادام، سیب زمینی شیرین آووکادو، وجود دارد و برای چشم، پوست، مو و همچنین سیستم ایمنی مناسب است.
** خوراک دام
یکی از مسائل مهم و اساسی پرورش دام، طیور و آبزیان، تامین مواد خوراکی مناسب آنها است خوراکی که در چند سال گذشته در تامین آن گاهی دچار مشکل می شدیم.
دانه های روغنی علاوه بر نقش مهمی که در تغذیه انسان از طریق روغن استحصالی دارند، در تامین خوراک حیوانات، از کنجاله تولیدی آنها نیز می توان به عنوان منبع مهم پروتئینی استفاده کرد.
گیاه کلزا به علت درصد بالای روغن (به طور میانگین حاوی 42 درصد روغن است)، یکی از گیاهانی است که رشد آن در بیست سال اخیر به طور فزاینده ای افزایش یافته است.
دانه این گیاه نقش مهمی در تامین روغن خوراکی مردم ایفا می کند و کنجاله حاصل از آن در تغذیه دام ، طیور و آبزیان قابل استفاده است.
در چند سال اخیر بسیاری از کشورها در تامین نیاز دام خود به منابع پروتینی از این نوع گیاه استفاده می کنند.
** کشت کلزا در سیستان و بلوچستان
محمد ریگی یکی از کشاوزران شهرستان میرجاوه گفت: کشت گیاه کلزا با توجه به مصرف کم آب و آسیب پذیری بالا در مقابل آفات از جمله گیاهان مثمر ثمر برای کشاورزان به حساب می آید و باعث صرفه اقتصادی و ایجاد رونق این محصول شده است.
وی ادامه داد: حدود سه سال است که به کشت این گیاه رو آورده ام و علاوه بر اشتغال خود باعث کار برای سایر اعضای روستا نیز شده ام.
ریگی با اشاره به وجود برخی مشکلات در مسیر کشت کلزا گفت: تهیه بذر، عدم حمایت و خرید تضمینی از کشاورزان از جمله مشکلاتی این حوزه است که امیدواریم حل این مشکلات مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
این کشاورز سیستان و بلوچستانی افزود: در صورت حمایت ، کشاورزان منطقه قادر به گسترش کشت این محصول هستند که متعاقب آن افراد بیشتری نیز مشغول بکار خواهند شد.
وی درمورد شرایط کشت کلزا گفت: گیاه کلزا دارای دو تیپ رشد بهاره و زمستانه است که اقالیم سرد، ارقام با تیپ رشد زمستانه و در اقالیم گرم و مرطوب، گرم جنوب و معتدل گرم، ارقام با تیپ رشد بهاره کشت می شوند.
ریگی تاکید کرد: کشت کلزا به صورت پاییزه تقریباً در تمام اقلیم های کشور قابل انجام است.
عبدالرحیم دامنی یکی از کشاورزان شهرستان ایرانشهر نیز گفت: کشت گیاه کلزا با توجه به صرفه مناسب اقتصادی یکی از کشت های با صرفه و مهم به حساب می آید که توجه به آن باعث رونق منطقه خواهد داشت.
وی ادامه داد: کشت این گیاه در کنار گندم و جو علاوه بر دفع آفات و ناتوانی رشد علف های هرز باعث استحکام زمین و حاصلخیزی آن می شود.
این کشاورز افزود: کاشت یک نوع محصول غلاتی بیش از چهار سال متوالی در یک زمین باعث افت تولید می شود اما اگر دانه روغنی کلزا در کنار کشت های غلات قرار بگیرد، ضمن اینکه محصول کلزا نیز به دست می آید، تولید غلات نیز افزایش می یابد.
محمد نعمتی کارشناس جهاد کشاورزی استان نیز اظهار داشت: ضرورت و اهمیت توسعه کشت دانه های روغنی با توجه به مساعد بودن شرایط اقلیمی استان امری مهم تلقی می شود.
وی افزود: وابستگی شدید کشور به واردات دانه های روغنی سبب شده علاوه بر خروج ارز از کشور در تولید محصولی که توان تولید آن را داریم ناکارآمد باشیم.
وی ضرورت افزایش ضریب خود اتکائی و امنیت غذائی کشور را مهم ارزیابی کرد و گفت: روغن های گیاهی چون کلزا، کنجد، زیتون علاوه بر افزایش ضریب سلامتی و طول عمر باعث کاهش هزینه های درمان و مشکلات مربوط به آن می شود.
نعمتی با توجه به نیاز کم کلزا به آب و صرفه اقتصادی بالای این محصول تصریح کرد: انتظار می رود که در راستای اجرای الگوی کشت مناسب و با بهره زیاد، توجه ویژه ای به تولید این گونه اقلام نیز شود.
وی تاکید کرد: کارشناسان و کارگزاران دولتی برای تشویق و ترغیب کشاورزان به کشت گیاهان روغنی به ویژه کلزا باید در کنار کشاورز باشند و از او حمایت کنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان نیز گفت: 400 هکتار از زمین های کشاورزی استان همزمان با کشت پاییزه به دانه روغنی کلزا و گلرنگ اختصاص یافت.
علیرضا دهمرده اظهار داشت: پیش بینی می شود تا پایان فصل کاشت در آذرماه بیش از 2 هزار هکتار از زمین های کشاورزی سیستان و بلوچستان به دانه روغنی کلزا و گلرنگ اختصاص یابد.
وی افزود: در راستای حمایت از کشاورزان سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان تاکنون هفت هزار و 500 کیلو گرم بذر کلزا به طور یارانه ای میان کشاورزان توزیع کرده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان ارائه تسهیلات کم بهره بانکی برای کاشت دانه های روغنی و اختصاص یارانه برای خرید ماشین آلات کاشت و برداشت دانه های روغنی را از دیگر حمایت های این سازمان از کشاورزان استان در این حوزه عنوان کرد.
وی افزود: شهرستانهای دلگان، ایرانشهر و میرجاوه بیشترین سطوح زیر کشت دانه های روغنی کلزا و گلرنگ سیستان و بلوچستان را به خود اختصاص داده اند.
دهمرده با بیان اینکه اوایل فروردین فصل برداشت دانه های روغنی در سیستان و بلوچستان است افزود: کشت کلزا در کنار گندم و جو در کاهش بیماری ها، آفات و رویش علف های هرز در مزارع تاثیر بسزایی دارد.
روغن از کالاهای اساسی و مهمی است که ارتباط نزدیک با معیشت اقشار جامعه دارد، با توجه به اینکه 95 درصد نیاز کشور به این محصول اساسی از طریق واردات تأمین می شود که خطر بزرگ برای امنیت غذایی کشور به حساب می آید خودکفایی در صنعت تولید روغن اهمیت بسیار دارد.
سیستان و بلوچستان به سبب نزدیکی به خط استوا و بهره گیری از رطوبت دریا توانمندی زیادی در تولید محصولات گرمسیری و نیمه گرمسیری و بعضا منحصر به فرد از جمله انبه، موز، پاپایا، گواوا، هندوانه آناناسی، نارگیل، زیتون محلی، انار، مرکبات و غیره دارد.
تولید محصولات کشاورزی در سیستان و بلوچستان در طول سال رواج دارد و زمین های برخی مناطق این استان مانند نیکشهر، سرباز، ایرانشهر، کنارک و چابهار در هر سال توان تولید 2 بار محصول را دارند که زمینه مساعدی برای سرمایه گذاری در این بخش ایجاد کرده است.
