حل مشکلات با استیضاح وزرا

به گزارش ایران اکونومیست؛  بنابراین قانون اساسی به مجلس اجازه داده است در صورت نیاز اگر وزیری در انجام وظایف قانونی خود تعلل یا کوتاهی دارد و وظایف خود را به درستی انجام نمی دهد، از ابزارهای نظارتی تذکر، سوال و در نهایت استیضاح استفاده کند. ابزاری که مجلس دهمی‏ها بیش از سایر مجالس گذشته از آن استفاده کرده‏اند و هر چند وقت یک بار موجی از استیضاح وزرا راه می‏اندازد و البته در این راه مصمم عمل کرده و برخی سعی داشتند کابینه دولت دوازدهم را از حدنصاب بیندازند. به نحوی که جعفرزاده ایمن آبادی، نماینده مردم رشت در مجلس با انتقاد، از این اقدام به عنوان «نهضت استیضاح» در مجلس نام برد و گفت شرایطی پیش آمده است که پای هر وزیری به مجلس باز شود، استیضاحش رای می‏آورد.

در حالی که طی دو هفته گذشته خبر استیضاح 5 وزیر دولت دوازدهم از جمله غلامی وزیر علوم، بطحایی وزیر آموزش و پرورش، رحمانی فضلی وزیر کشور، ظریف وزیر امور خارجه و حجتی وزیر کشاورزی به طور جدی مطرح بود، ولی به طور ناگهانی یکی پس از دیگری نمایندگان امضاکننده استیضاح، امضای خود را پس گرفتند و استیضاح‏ها از حدنصاب افتاده و منتفی شدند. آخرین وزیری که استیضاحش از حد نصاب افتاد حجتی وزیر کشاورزی است که از 44 نفر امضا کننده استیضاحش با وجود اعلام وصول آن تا روز قبل از استیضاح 35 نفر و روز استیضاح، همه امضاکنندگان امضای خود را پس گرفتند.

** هیچ استیضاحی در دستور کار مجلس نیست
گفتنی است روز گذشته علی اصغر یوسف نژاد، عضو هیئت رئیسه مجلس در جمع خبرنگاران اعلام کرد که دیگر هیچ استیضاحی در دستور کار مجلس قرار ندارد و همه استیضاح‌ها از دستور کار خارج شده است. او تاکید کرد که طراحان استیضاح وزیر کشاورزی نیز امضاها را پس گرفتند. یوسف نژاد درباره استیضاح وزیر کشور هم بیان کرد: «برای استیضاح وزیر کشور حدود 20 امضا جمع شده بود که همه استیضاح کنندگان انصراف دادند.»

** استیضاح وزرا به منظور شنیده شدن صدای نمایندگان
نکته قابل توجه درباره استیضاح وزرا و پس گرفتن امضای نمایندگان استیضاح کننده قبل از برگزاری جلسه استیضاح، مسئله‏ای وجود دارد که به خودی خود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نمایندگان گفت وگو کننده با «ابتکار» در این باره اعتقاد دارند که چون وزرا به مطالبه و خواست نمایندگان بی توجهی می کنند، نماینده برای شنیده شدن صدایش مجبور می‏شود از ابزار نظارتی استیضاح وزیر استفاده کند تا وزیر او و مطالبه اش را جدی بگیرد. آنها بر این عقیده اند که اگر استیضاحی شکل نگیرد، وزیر مربوطه پی به جدی بودن موضوع نمی برد و مشکلات روی هم تلنبار می شوند.

جلیل رحیمی جهان آبادی، در این باره به «ابتکار» گفت: «یکی از دلایل عمده استیضاح ها ناکارآمدی وزارتخانه‏ها است و تا زمانی که وزیری استیضاح نشود یک کار عادی را پیگیری نمی‏کند و نماینده مجبور است حتما او را استیضاح کند تا وزیر پیگیر کار شود و چاره‏ای جز این برای نماینده وجود ندارد.» این عضو هیئت رئیسه کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ادامه داد: «وقتی وزیر استیضاح می‏شود، معاون پارلمانی او شروع به لابی و رایزنی می‏کند تا مشکل حل شود، ولی تا زمانی که وزیر استیضاح نشود کاری صورت نمی‏گیرد.»

** بی توجهی به خواست نماینده به یک رویه در دولت بدل شده است
محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس هم به «ابتکار» گفت: «این نقص در دستگاه اجرایی وجود دارد و برخی نمایندگان نسبت به عملکرد برخی وزارتخانه‏ها انتقاد دارند. در حالت عادی در قالب تذکر، سوال و مذاکره این موارد حل نمی‏شود و در نهایت نمایندگان مجبور به استفاده از ابزار استیضاح می‏شوند.»

او افزود: «متاسفانه رویه بدی در وزارتخانه ‏ها باب شده است و وزیر در حالت عادی مطالبه نماینده را جوابگو نیست و نماینده ملت مجبور می‏شود برای شنیده شدن صدایش از ابزار قانونی استیضاح استفاده کند و در این مرحله است که وزیر به فکر جبران بر می‏آید و سعی می‏کند مشکل را برطرف کند.»

** انتقاد یک نماینده از پس گرفتن امضای استیضاح
ولی علی وقف چی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه 98 در گفت وگو با «ابتکار» نسبت به این موضوع که نمایندگان راه آخر قانونی را اول می‏روند و بعد از صحبت با وزیر از ادامه استیضاح منصرف می‏شوند، انتقاد کرد و گفت: «باید راهکاری تعریف کنیم که یا یک موضوع را نمایندگان امضا نکنند و قبل از انجام آن اتمام حجت کنند و اگر به این نتیجه رسیدند و اتمام حجت کردند و اولتیماتوم دادند، دیگر بعد از امضا، امضای خود را پس نگیرند و راهی که تصور می‏کردند درست است را تا انتها پیش ببرند.»

او ادامه داد: «فرقی ندارد این مشکل ملی است یا منطقه‏ای و استانی، اگر به جمع بندی رسیدیم که استیضاح را امضا کنیم دیگر نباید امضا را پس بگیریم. این خلا قانونی است که باید روی آن کار کنیم و مشکل فعلی را برطرف کنیم.» وقف چی تاکید کرد: «علاوه بر مجلس که در این باره کوتاهی دارد، مجلس هم مقصر است و وزیر تصور می‏کند یا رای کافی برای استیضاح جمع نمی‏شود، یا10 نفر امضا کننده تا انتهای کار مصر نیستند که استیضاح انجام شود یا با خود می‏گویند رایزنی می‏کنیم و امضاها را پس می‏گیرند. این کار هم شان مجلس را پایین می آورد هم شان دولت را.»

** ممکن است برخی امتیاز منطقه‏ای و برخی وعده فردی بگیرند!
رضایی کوچی اما در ادامه اظهارات خود به گرفتن امتیازهای منطقه ای برخی نمایندگان از وزرا برای پس گرفتن امضای استیضاح اشاره کرد و به «ابتکار» گفت: «برخی برای پس گرفتن امضای خود امتیاز حوزه ای می‏گیرند و ممکن است برخی هم به دنبال امتیاز فردی باشند و در همه جا همه نوع فردی وجود دارد و منکر این موضوع نیستم ولی در کل معتقدم نمایندگان مطالباتی دارند و در حالت عادی چون برآورده نمی شود، مجبور به استیضاح وزیر می‏شوند تا حرفشان شنیده شود.» رئیس کمیسیون عمران ادامه داد: «انگار این تبدیل به یک عرف شده است که اگر نماینده ای بخواهد مطالبه و درخواستش انجام شود دست به استیضاح بزند و در غیر این صورت از طرف وزیر جدی گرفته نمی‏شود. این بد است و از چارچوب خارج است.»

** چون وزیر بی‏توجهی می‏کند مجبور به استیضاح می‏شویم
رحیمی جهان آبادی اما در حمایت از شان نمایندگی به «ابتکار» تاکید کرد: «نماینده ای که به مرحله استیضاح وزیر می‏رسد مطمئن باشید هر راهی را برای رسیدن به آن منظور در قالب سوال و تذکر و گفت وگو و مذاکره انجام داده و به نتیجه نرسیده است و چون وزیر نسبت به آن مطالبه بی توجهی کرده است، مجبور به کلید زدن استیضاح می‏شود و ابزار دیگری بجز این موارد ندارد.» عضو فراکسیون امید مجلس بااشاره به آخرین استیضاح وزرا که مربوط به حجتی بود، تصریح کرد: «استیضاح وزیر کشاورزی که آخر هفته گذشته منتفی شد، بخشی از آن به دلیل مصلحت اندیشی است که رهبری بیان کردند و همه ما وظیفه داریم نسبت به مواضع رهبری اطاعت امر کنیم و دلیل دوم که استیضاح ها کاهش می‏یابد، این است که لابی معاونت پارلمانی وزارتخانه مورد نظر باعث پس گرفتن امضای نمایندگان می شود.

آنها پیگیر می‏شوند که دلیل نمایندگان برای امضای استیضاح چه بوده است و این مشکلات و مطالبات را که گاها ملی و یا منطقه ای است را حل می کنند. بنابراین با حل شدن مشکل که ملی یا منطقه ای است دیگر دلیلی برای ادامه استیضاح وزیر وجود ندارد.»

در عین حال وقف‌ چی در گفت‌ وگو با «ابتکار» اعتقاد دارد: «تکلیف مجلس و دولت پاک کردن صورت مسئله نیست و دولت نباید انرژی و توان خود را روی رایزنی و لابی برای پس گرفتن امضا بگذارد، بلکه باید روی حل مشکلات متمرکز شود و رسالت اصلی خود را فراموش کرده است.»

او افزود: «رابطین و معاونین پارلمانی وزراتخانه‏های دولتی و غیر دولتی با این رویکرد تعیین شده اند که مشکلات و خلا های قانونی را برای برون رفت از مشکلات فعلی پیدا کنند ولی متاسفانه اینطور نیست و هدف‏شان را فراموش کرده‏اند.»