به گزارش ایران اکونومیست، زهرا عبدالهی روز شنبه در نشست خبری بسیج ملی تغذیه سالم که در وزارت بهداشت برگزار شد، افزود: علت 82 درصد مرگ و میر در کشور، بیماری‌های غیرواگیر محسوب می‌شود که مهمترین دلیل آن الگوی تغذیه‌ای و بی تحرکی است. همچنین شیوع اضافه وزن و چاقی در کشور وجود دارد. 60 درصد جمعیت بالای 18سال در کشور دچار اضافه وزن هستند. چاقی زمینه ساز دیابت و سکته‌های قلبی و انواع سرطان‌ها است.
وی ادامه داد: شکل دیگر سوء تغذیه که اضافه وزن و چاقی است در کشور به میزان قابل توجهی وجود دارد و روند چاقی در نوجوانان افزایشی است. در گروه نوجوانان 7 تا 18 سال حدود 22 تا 23 درصد اضافه وزن و چاقی وجود دارد و چاقی شکمی نیز در 21 درصد این گروه سنی داریم.
* بهبود سوء تغذیه و کوتاه قدی در کودکان
عبدالهی در ادامه بیان کرد: میزان سوء تغذیه کودکان زیر 5 سال در سال 1374 حدود 6 درصد کم وزنی و 20 درصد کوتاه قدی داشتیم و به دنبال برنامه‌هایی که از طریق شبکه‌های بهداشتی و درمانی کشور و توسط بهورزان و کارشناسان تغذیه و کارکنان بهداشتی انجام شد، بعد از دوره حدود 20 ساله کاهش سوء تغذیه در کودکان زیر 5 سال داریم. در حال حاضر 3.8 درصد کم وزنی داریم که این نشان از کاهش 70 درصدی سوء تغذیه در این کودکان است. از نظر کوتاه قدی نیز در حال حاضر به حدود 4.6 درصد رسیدیم که این مورد نیز کاهش 70 درصدی را نشان می‌دهد و یکی از دستاوردهای مهم در سال‌های اخیر محسوب می‌شود.
* کاهش کمبود آهن و ریز مغذی‌ها
وی اظهار داشت: کمبود آهن و فقر آهن در همه گروه‌های سنی وجود داشت. مطالعاتی که در سال 80 انجام شد نشان می‌داد که کمبود آهن در همه گروه‌های سنی جدی است. با اجرای برنامه غنی سازی آرد با اسید فولیک و آهن و مکمل‌یاری برای مادران باردار و شیرده و کودکان زیر 2 سال و مکمل‌یاری دختران دبیرستانی، در دوره 10 ساله تا 50 درصد کمبود آهن و کم خونی را در همه گروه‌های سنی کاهش دادیم.
* بکارگیری کارشناسان تغذیه در طرح تحول سلامت
بعد از اجرای طرح تحول سلامت، کارشناسان تغذیه نیز برای اولین بار در مراکز جامع سلامت و در حاشیه شهرها به کار گرفته شدند و مردم از آموزش‌های تغذیه و رژیم غذایی به صورت رایگان بهره مند شدند. در حال حاضر حدود هزار و 200 کارشناس تغذیه در طرح تحول سلامت به کار گرفته شدند و نتایج نشان می‌دهد با خدمات این کارشناسان برای مواردی مثل دیابت و چربی خون و فشار خون بالا و اضافه وزن و غیره، تا حدود 60 درصد موارد با توصیه این کارشناسان بهبود یافته است.
* بازنگری قند و نمک و چربی در محصولات غذایی
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت گفت: طی سال‌های اخیر، بازنگری قند و نمک و چربی در محصولات غذایی نیز انجام شده است. زیرا مصرف نمک و چربی بیش از مقدار توصیه شده است و مردم بسیار بیشتر از مقدار توصیه شده از قند و نمک و چربی استفاده می‌کنند که عامل خطر بزرگی برای ابتلا به دیابت و سکته‌های قلبی و مغزی است. در نتیجه کاهش قند و چربی در محصولات غذایی با بازنگری استانداردها و با مشارکت سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد و انجمن صنایع غذایی انجام شد و در حال حاضر محصولاتی در بازار وجود دارد که میزان قند و نمک و چربی کمتری دارند.
وی ادامه داد: حدود 40 درصد محصول غذایی با کاهش نمک مواجه شدند. همچنین میزان نمک در نان نیز کاهش یافت. به طور متوسط حدود 310 تا 320 گرم مردم در روز نان می‌خورند و میزان نمک در نان‌ها 2 تا 2.3 درصد بود و این یعنی مردم حدود 6 گرم نمک از نان دریافت می‌کردند. کل غذاهایی که در طول یک روز می‌خوریم باید کمتر از 5 گرم نمک داشته باشد، اما در این شرایط مردم فقط 6 گرم نمک از نان می‌خوردند. در حال حاضر میزان نمک در نان کمتر از یک درصد است و با کاهش این میزان، حدود 3 گرم نمک دریافتی مردم در روز کاهش می‌یابد.
* سرانه مصرف قند و شکر در کشور
عبدالهی در ادامه این نشست خبری بیان کرد: سرانه مصرف قند و شکر در کشور 66 گرم در روز است. با توجه به شیوع اضافه وزن و چاقی و دیابت در جهان و در ایران، سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده که کمتر از 10 درصد انرژی دریافتی روزانه و ترجیحا کمتر از 5 درصد آن از قندهای سالم تامین شود. یعنی اگر کسی روزانه 2 هزار کیلوکالری انرژی لازم دارد، باید کمتر از 25 گرم قند و شکر و قندهای ساده مصرف کند. میزان مصرف در کشور بیش از 2 برابر سرانه جهانی است.
وی افزود: حدود 8.5 درصد مردم در کشور دچار دیابت هستند و حدود 16 تا 17 درصد مردم دچار دیابت نهفته و اختلال قند خون هستند که اگر کنترل نشود و رژیم غذایی آنها تغییر نکند به دیابت تبدیل می‌شود.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت گفت: سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند افراد زیر 50 سال باید کمتر از 5 گرم نمک در روز و افراد بالای 50 سال و کودکان زیر 5 سال باید کمتر از 3 گرم نمک در روز بخورند. در کشور ما آقایان 10 گرم نمک و زنان 8 گرم نمک در روز مصرف می‌کنند و این یعنی میزان مصرف نمک در ایران 2 برابر میزان توصیه شده جهانی است.
عبدالهی ادامه داد: سرانه مصرف روغن در کشور حدود 46 گرم در روز است. بر اساس سبد مطلوب غذایی برای حفظ سلامتی باید روزانه 35 گرم روغن در روز مصرف شود. همین موضوع نیز یک عامل خطر مهم برای اضافه وزن و چاقی و افزایش چربی خون است.
* کمبود ویتامین D
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت درباره کمبود ویتامین D در مردم ایران اظهار داشت: 86 درصد خانم‌های باردار، 76 درصد نوجوانان، 62 درصد کودکان زیر 6 سال و 71 درصد بزرگسالان دچار کمبود ویتامین D هستند. کمبود این ویتامین، خطر ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر را افزایش می‌دهد. کمبود این ویتامین منجر به عدم جذب کلسیم و در نتیجه پوکی استخوان و کمر درد و غیره می‌شود.
وی افزود: از سال 1393 در قالب طرح تحول سلامت، برنامه مکمل یاری رایگان برای همه گروه‌های سنی انجام می‌شود. یعنی قرص‌های ویتامین D توسط وزارت بهداشت تامین شده و برای همه گروه‌های سنی شامل نوجوانان و جوانان و میان سالان که به پایگاه‌های سلامت مراجعه می‌کنند به صورت ماهانه این مکمل را دریافت می‌کنند و در مدارس نیز در سطح دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه، مکمل ویتامین D به صورت ماهانه توزیع می‌شود و صد در صد دختران و پسران دبیرستانی تحت پوشش این برنامه هستند.
عبدالهی ادامه داد: البته غنی سازی مواد غذایی نیز بسیار اهمیت دارد تا مردم میزان ویتامین D مورد نیاز را از طریق مواد غذایی کسب کنند. میزان ویتامین D در منابع غذایی کم است و بسیاری از کشورها به سمت افزودن ویتامین D به مواد غذایی رفتند. به طور مثال افزودن این ویتامین به شیر و روغن در حال حاضر در کشور انجام می‌شود. همچنین غنی سازی آرد با ویتامین D نیز در اولویت قرار گرفته است.
* میزان مصرف لبنیات در کشور
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت گفت: مصرف شیر و لبنیات در کشور از میزان توصیه شده کمتر است و بر اساس مطالعات انجام شده، روزانه 190 گرم شیر و لبنیات مصرف می‌شود، در حالی‌که باید 250 گرم باشد. دلایل این موضوع به علت فرهنگ غذایی مردم است.
وی ادامه داد: یکی از برنامه‌هایی که در کشور اجرا شد، شیر مدرسه بود که در حال حاضر این برنامه در سطح مدارس کشور اجرا می‌شود و اجرای آن به تامین اعتبار مورد نیاز برای آموزش و پرورش بستگی دارد.
عبدالهی درباره وجود مواد نگهدارنده در شیر بیان کرد: این موضوع از لحاظ علمی غلط است. شیر یا پاستوریزه یا استریل می‌شود. شیرهای فرادما در درجه حرارت بالا استریل شده و در محیط خلاء بسته بندی می‌شوند. بنابراین هیچ نوع ماده نگهدارنده در این شیرها وجود ندارد و این یک اشتباه رایجی است که در بین مردم وجود دارد. شیر استریل تا 3 ماه ماندگاری دارد، اما وقتی در آن باز می‌شود باید در یخچال نگهداری شده و ظرف 2 تا 3 روز مصرف شود.
* نمک دریا مصرف خوراکی ندارد
عبدالهی گفت: مردم باید نمک یددار تصفیه شده مصرف کنند. کمبود ید یکی از مشکلات قدیمی در کشور است. شیوع بالای گواتر حدود سال ۶۸ تا ۶۹ در تمام استان‌های کشور بین ۲۰ تا ۷۰ درصد بوده است. ناهنجاری‌های مادرزای و عقب ماندگی‌های مغزی و سقط و مرده‌زایی و ناباروری از علائم کمبود ید است. برای کنترل کمبود ید، وزارت بهداشت از ۳۰ سال پیش راهکار یددار کردن نمک‌های خوراکی را اجرا کرد و همه کارخانه‌های نمک موظف شدند ید را به نمک اضافه کنند. این کار یکی از افتخارات ایران است و به عنوان یک کشور عاری از کمبود ید در جهان معرفی شدیم.
وی افزود: در حال حاضر حدود ۶.۵ درصد شیوع گواتر در کشور وجود دارد و موارد ناهنجاری‌های عقب ماندگی مغزی و غیره در کشور به علت کمبود ید وجود ندارد.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت درباره نمک دریا نیز اظهار داشت: طی یک تا ۲ سال اخیر به علت برخی تبلیغات غیرعلمی توسط افراد سودجو، نمک‌هایی تبلیغ می‌شود که ید کافی ندارند. به طور مثال نمک دریا به شدت تبلیغ می‌شود، اما این نمک مصرف خوراکی ندارد. زیرا ید کافی ندارد و آلوده به فلزات سنگین است. نمک دریا به علت نداشتن ید کافی یا فقدان ید، به هیچ عنوان نباید مصرف شوند و مردم باید به این موضوع توجه کنند.
وی ادامه داد: عرضه و فروش نمک دریا برای مصرف خوراکی تخلف است و به کمک بازرسان بهداشت محیط هر جا که نمک دریا دیده شود، جمع آوری شده و برخورد قانونی نیز انجام می‌شود.
عبدالهی گفت: نمک دریا مصارف غیرخوراکی مثلا برای مسائل پوستی و غیره دارد و سازمان غذا و دارو به نمک دریا برای مصرف خوراکی مجوز نداده است.
بنا به این گزارش، امسال نهمین بسیج ملی تغذیه از 20 تا 30 دی در کشور با همکاری معاونت‌های بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی و مدارس انجام می‌شود. شعار امسال «از امروز با تغذیه سالم برای فردایی با سلامتی شروع کنیم» است.
