جزئیات پرداخت تسهیلات ارزی در ۹ بخش بزرگ اقتصادی

به گزارش ایران اکونومیست؛   طبق اساسنامه صندوق توسعه ملی، اعطای کلیه تسهیلات صندوق صرفا از طریق عاملیت بانک‌های دولتی و غیردولتی است، بر این اساس طی حدود هفت سال گذشته از تاسیس صندوق، حدود ۱۰۴ میلیارد و ۸۰۸ میلیون دلار  قرارداد عاملیت با بانک‌های عامل به منظور اعطای تسهیلات منعقد شده است.  
در فرایند اعطای تسهیلات صندوق توسعه ملی و در اجرای قراردادهای عاملیت اعطای تسهیلات ارزی، طرح‌هایی که بانک‌ها تائید و به صندوق ارسال می‌کنند از نظر انطباق با ضوابط ناظر بر اعطای تسهیلات از منابع صندوق بررسی و در صورت تائید، اعلام وصول (پذیرش اولیه) می‌شوند. پس از اعلام وصول، بانک عامل می‌تواند قرارداد مشارکت برای اجرای طرح را با متقاضی منعقد و با ارسال مدارک مربوطه نسبت به دریافت مسدودی برای طرح، که به مفهوم تخصیص تسهیلات ارزی از منابع صندوق است، اقدام کند تا از آن محل، گشایش اعتبارات مربوطه انجام شود. این در حالی است که در صورت عدم ارسال مستندات لازم در مهلت مقرر، اعلام وصول طرح لغو و درصورت ارائه دلایل توجیهی کافی از سوی بانک عامل، مهلت تمدید می‌شود.
بررسی آخرین وضعیت تسهیلات‌دهی صندوق توسعه ملی در حوزه ارزی نشان می‌دهد که طرح‌های اعلام وصول شده (فعال) تا پایان نیمه اول امسال ۳۵۸ فقره با مبلغی حدود  ۴۰.۴ میلیارد دلار بوده است که برای ۳۲۸ فقره از آنها با مجموع ۳۷.۷ میلیارد دلار مسدودی صادر  و به عبارتی منابع در نظرگرفته شده است. از محل این مسدودی‌ها نیز حدود ۲۷.۵ میلیارد دلار، گشایش اعتبار فعال بابت ۲۹۸ طرح انجام گرفته است، از بین این تعداد نیز برای ۲۷۶ فقره رقمی معادل ۱۶.۸ میلیارد دلار پرداخت قطعی انجام شده است.
اما از زمان تاسیس صندوق توسعه تا پایان شهریورماه امسال به دلایلی از جمله عدم تکمیل مستندات در موعد مقرر و درخواست بانک و متقاضی، حدود ۱۴۰ پرونده اعلام وصول شده  به مبلغی حدود سه میلیارد و ۸۹۰ میلیون دلار و ۱۷۱ پرونده مسدود شده به مبلغی حدود پنج میلیارد و ۳۲ میلیون دلار ابطال و یا لغو و از دستور کار صندوق و بانک‌ها خارج شده  است.
در ادامه این گزارش مجموعه‌ای از طرح‌های اعلام وصول و مسدود شده و همچنین میزان گشایش‌ها و پرداخت‌های قطعی انجام شده از محل این مسدودی‌ها از ابتدای تاسیس صندوق تا پایان شهریورماه امسال مورد بررسی قرار گفته است.
طرح‌های بالادستی نفت و گاز
عملکرد صندوق توسعه ملی از این حکایت دارد که سهم طرح‌های بالادستی نفت و گاز از طرح‌های اعلام وصول شده حدود ۱۶.۸ میلیارد دلار، مربوط به ۱۱ فقره طرح بوده که برای تمام آنها مسدودی صادر شده است. از طرح‌های دارای مسدودی، در مجموع حدود ۱۲.۴ میلیارد دلار موفق به گشایش اعتبار شده و بابت آنها ۸.۳ میلیارد دلار  پرداخت شده است. از مبلغ مسدود شده در این بخش، ۶.۸ میلیارد دلار بابت چهار فقره طرح مربوط به بخش خصوصی و ۹.۹ میلیارد دلار برای هفت فقره طرح مربوط به شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی است.
 طرح‌های پایین دستی نفت و گاز
اما سهم طرح‌های پایین‌دستی نفت و گاز از طرح‌های اعلام وصول شده حدود ۳۵۸ میلیون دلار، مربوط به چهار فقره طرح است که برای تمام آنها مسدودی صادر شده است. همچنین برای سه فقره از این طرح‌ها، حدود ۳۷ میلیون دلار گشایشاعتبار انجام شده است. البته آمار نشان می‌دهد که بابت یکی از این سه طرح، ۲۸ میلیون دلار به متقاضیان پرداخت شده است. تمام طرح‌های مسدود شده در این بخش نیز مربوط به بخش خصوصی است.
طرح‌های پتروشیمی
همچنین سهم طرح‌های پتروشیمی از طرح‌های اعلام وصول شده ۳.۷ میلیارد دلار در ۱۴ طرح است که برای ۱۱ فقره از آن‌ها در مجموع ۳.۲ میلیارد دلار مسدودی صادر شده است. به جزیک فقره از طرح‌های مسدود شده، به مبلغ ۲۸۹ میلیون دلار که مربوط به شرکت وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی است، مابقی به بخش خصوصی اختصاص دارد. از مجموع طرح‌های مسدود شده نیز برای ۱۰ طرح با مجموع رقمی حدود ۱.۴ میلیارد دلار گشایش اعتبار شده است که بابت پنج فقره از آنها حدود ۳۰۹ میلیون دلار پرداخت انجام شده است.
 طرح‌های پالایشگاهی
 طرح‌های پالایشگاهی نیز از طرح‌های اعلام وصول شده  حدود ۴.۵ میلیارد دلار برای هفت طرح سهم برده‌اند که برای شش فقره از آنها حدود ۴.۳ میلیارد دلار مسدودی صادر شده است. عملکرد صندوق توسعه ملی حاکی از آن است که سه فقره از طرح‌های مسدود شده به مبلغی حدود ۲.۵ میلیارد دلار به بخش خصوصی و مابقی با رقمی حدود ۱.۷ میلیارد دلار به شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی اختصاص دارد. بابت تمام طرح‌های مسدود شده در این بخش، در مجموع ۳.۹ میلیارد دلار  گشایش اعتبار انجام شده که برای پنج فقره از آنها حدود ۲.۴ میلیارد دلار پرداخت انجام شده است.
طرح‌های نیروگاهی
سهم نیروگاه‌ها از طرح‌های اعلام وصول شده حدود ۴.۸ میلیارد دلار برای ۵۱ طرح است. از این تعداد برای ۴۶ طرح به مبلغ ۴.۵ میلیارد دلار مسدودی صادر شده است. در این بین برای حدود ۳.۸ میلیارد دلار در  ۳۹ طرح گشایش اعتبار شده و ۲.۲ میلیارد دلار برای ۳۵ طرح پرداخت شده است.
در این بخش از طرح‌های مسدود شده ۴۰ طرح به مبلغ ۳.۲ میلیارد دلار مربوط به بخش خصوصی و تعاونی و شش طرح به مبلغ ۱.۳ میلیارد دلار نیز مربوط به شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی است.
طرح‌های حمل ونقل
سهم طرح‌های حمل و نقل از طرح‌های اعلام وصول شده حدود ۲.۱۴۷ میلیون دلار برای ۱۸ طرح است که برای ۱۳ فقره از آنها به مبلغ حدود ۱.۸۰۲ میلیون دلار مسدودی صادر شده است.
در این بین سه طرح به مبلغی حدود ۲۹۹ میلیون دلار مربوط به شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی و ۱۲ طرح با حدود ۱.۵۰۳ میلیون دلار مربوط به بخش خصوصی و سایر است.
از مجموع طرح‌های مسدود شده در این حوزه نیز، پنج طرح موفق به گشایش اعتبار شده‌اند که مبلغ آن در مجموع  حدود ۳۴۴ میلیون دلار است. همچنین از این اعتبارات، سه طرح به مرحله پرداخت رسیده و در مجموع حدود ۲۶۷ میلیون دلار برای آنها پرداخت شده است.
 طرح‌های فولادی
طرح‌های فولادی از طرح‌های اعلام وصول شده حدود ۲.۷ میلیارد دلار  برای ۳۴ طرح سهم دارند که برای ۳۱ فقره از آنها به مبلغی حدود ۲.۳ میلیارد دلار مسدودی صادر شده است. از طرح‌های مسدود شده نیز، ۲۵ مورد به ارزش ۱.۷ میلیارد دلار مربوط به بخش خصوصی، تعاونی و مابقی به تعداد شش فقره طرح با مبلغی حدود ۶۱۰ میلیون دلار مربوط به شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی است.
در مجموع ۲۹ طرح موفق به گشایش اعتبار اسنادی از محل مسدودی خود در مجموع  به مبلغی معادل ۱.۹ میلیون دلار شده‌اند که ۲۷ مورد از آنها به مرحله پرداخت رسیده و در مجموع ۱.۲ میلیارد دلار بابت آنها پرداخت شده است.
طرح‌های سیمان، کاشی، سنگ و صنایع مشابه
سهم طرح‌های مربوط به سیمان، کاشی، سنگ و صنایع مشابه از سرجمع طرح‌های اعلام وصول شده حدود ۳۵۶ میلیون دلار برای ۳۲ طرح است که برای تمام آنها مسدودی و پوشش ارزی صادر شده است. اعتبارات گشایش یافته از محل این مسدودی‌ها برای ۳۲ طرح معادل ۳۴۱ میلیون دلار است که ۳۰ فقره از آنها به مرحله پرداخت رسیده و بابت آن‌ها درمجموع حدود ۲۷۰ میلیون دلار پرداخت شده است.
۳۱ فقره از طرح‌های مسدود شده در این بخش، مربوط به بخش خصوصی و تعاونی با مجموع مبلغی بالغ بر ۳۴۳ میلیون دلار است و یک فقره طرح به مبلغ ۱۳.۵ میلیون دلار مربوط به شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی است.
 طرح‌های بخش صنعت و معدن و سایر طرح‌ها
 صنعت و معدن و سایر طرح‌ها (از جمله طرح‌های بخش‌های آب و کشاورزی، صنایع تبدیلی و تکمیلی، خدمات، گردشگری، بازرگانی و...) از طرح‌های اعلام وصول شده معادل پنج میلیارد دلار برای ۱۸۷ طرح سهم برده‌اند که برای ۱۷۴ مور  آن به مبلغ کل ۴.۲ میلیارد دلار مسدودی صادر شده است.
در این بین حدود ۳.۳ میلیارد دلار مربوط به ۱۶۲ طرح بخش خصوصی و تعاونی است و مانده آنها به شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی اختصاص دارد.   
همچنین در این بخش از مجموع طرح‌های مسدود شده، ۱۶۳ طرح موفق به گشایش اعتبار، به مبلغی معادل ۳.۳ میلیارد دلار شده‌اند که برای ۱۵۹ فقره از آنها، حدود ۱.۹ میلیارد دلار پرداخت قطعی انجام شده است.
در مجموع از کل منابعی که از محل منابع ارزی صندوق توسعه ملی برای بخخش‌های مختلف اعلام وصول شده است، ۴۱ درصد به نفت و گاز (بالادستی)، ۱۲ درصد نیروگاه‌ها، ۱۱ درصد پالایشگاه‌ها، ۹ درصد پتروشیمی، ۹ درصد صنعت و معدن، هفت درصد فولاد، پنج درصد حمل و نقل، یک درصد نفت و گاز(پایین دستی)، یک درصد سیمان و سنگ و چهار درصد به سایر بخش‌ها اختصاص دارد.