به اصرار اروپا در برجام مانده‌ایم

به گزارش ایران اکونومیست، بهرام قاسمی، درباره وضعیت اقلام ضروری چون دارو، غذا، قطعات یدکی هواپیما و ... با وجود تحریم‌های ایالات متحده آمریکا، گفت: ایالات متحده و مقامات آمریکا اعلام می‌کنند که اقلام ضروری شامل دارو، تجهیزات پزشکی، مواد غذایی و کشاورزی و یا حتی اقلام و قطعات یدکی مربوط به هواپیمایی و هر چیزی که به تعمیر و نگهداری ناوگان هوایی منتسب می‌شود، در لیست تحریم‌ها قرار ندارد، اما این ادعا نوعی سفسطه و مغلطه است و عملا وضعیتی را ایجاد کردند که مانع رسیدن دارو و تجهیزات پزشکی به ایران هستند.
تحریم آمریکایی در حوزه "دارو" و "غذا"
رأی "لاهه" به نفع ایران
وی با بیان اینکه بر این اساس عملا با نوعی تحریم در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی مواجهیم، افزود: آمریکایی‌ها در مرحله نخست با فشار و تهدیدی که علیه کشورهای اروپایی، سایر کشورهای جهان و شرکت‌ها ایجاد کردند، آنها را برای همکاری با ایران در این حوزه‌ها تا حد زیادی نگران کردند و شرکت‌ها با نگرانی از برخورد تهدیدی و جریمه‌ای ایالات متحده آمریکا، دچار تشویش و نگرانی برای همکاری با ایران هستند. بنابراین آمریکا با ایجاد یک فضای روانی و تبلیغات گسترده مسموم در این زمینه برای این شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های دارویی شبهه ایجاد کرده‌ است. از سوی دیگر با بستن کانال‌های مالی و پولی و ارتباطات بانکی، عملا خرید و فروش و مبادلات دارو را با دشواری‌های زیادی روبرو کرده‌اند. البته دیوان دادگستری لاهه در این زمینه رأیی صادر کرد که در سه بند مشخصا در حوزه دارو، تجهیزات پزشکی، کشاورزی و اقلام غذایی و قطعات یدکی هواپیما که با جان مردم سروکار دارد، به ایالات متحده آمریکا توصیه کرد که این اقلام باید از لیست تحریم خارج شود و آمریکا باید تسهیلات لازم را برای این نوع مبادلات با ایران فراهم کند.
سرانجام ایجاد سازوکار مالی در اتحادیه اروپا
قاسمی ادامه داد: اما به هر حال آراء دیوان لاهه ضمانت اجرایی چندانی نداشته و بیشتر نوعی بار معنوی دارد. این دیوان سازمان یا نهاد حقوقی سازمان ملل تلقی می‌شود و چندان نمی‌تواند از مکانیزم‌های خاصی برای ایجاد اجبار بر آمریکا استفاده کند. در عین حال بحث ایجاد سازوکار مالی در اتحادیه اروپا مطرح شد. اتحادیه اروپا نشان می‌داد که علاقه‌مند نیست که ایران از برجام خارج شود و برجام باید به عنوان یک ضرورت حفظ شود، این مباحث مدت‌هاست که با اتحادیه اروپا وجود دارد و امیدوار بودیم که تاکنون این سازوکار مالی به نتیجه مشخصی برسد، اما در اینجا هم فشارهای سنگین آمریکا بر روی کشورها و شرکت‌های اروپایی و به‌خصوص موسسات پولی و مالی، آنها را با برخی دشواری‌ها مواجه کرده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه از طرفی تاسیس یک نهاد جدید در این نوع فعالیت‌های مالی در هرکجای جهان کاری سخت، پیچیده، دشوار و زمان‌بر است، گفت: بنابراین ما در این زمینه هم آنگونه که تصور می‌کردیم و علی‌رغم پیشرفت‌های خوبی که داشتیم، نتوانستیم مساله را نهایی کنیم تا این سازوکار بتواند در حوزه اقلام ضروری و یا حتی کار با شرکت‌های متوسط و کوچک و حتی با کشورهای دیگر کار جمهوری اسلامی ایران و مردم ما را پیش برد. البته در این باره هنوز وضعیت به حدی نرسیده که احساس ناامیدی مطلق درباره کار اروپا داشته باشیم و تماس‌ها همچنان وجود دارد. به هر حال اجماع میان ۲۸ عضو اتحادیه اروپا هم کار سختی است، اما در این زمینه تلاش‌هایی می‌کنند و در جلسه‌ها و اجلاسی که وزرای اتحادیه داشتند این موضوع مجددا مورد بحث قرار گرفت.  آنها هم علاقه‌مند هستند تا به راهکاری دست پیدا کنند، اما نهایتا ما خیلی نگران نیستیم.
انبارهای کشور در حوزه اقلام ضروری پُر است
قاسمی تاکید کرد: ما با توجه به تجاربی که از تحریم‌های یکجانبه و غیرعادلانه آمریکا در چهار دهه گذشته داشتیم، راهکارهای خودمان را بلدیم و نهایتا در حوزه اقلام ضروری تا حدی که می‌توانستیم، انبارهای کشور را پر کردیم و جای نگرانی وجود ندارد. برای آینده هم با تمهیداتی که وجود دارد، ما می‌توانیم اقلام ضروری و به ویژه دارو را که از ضروریات مردم است، فراهم کنیم.
اروپایی‌ها باید به تعهدات‌شان عمل کنند
وی همچنین اظهار کرد: فکر می‌کنم در بحث ایجاد سازوکار مالی با اتحادیه اروپا هم نهایتا باید اروپا بر اساس تعهداتی که در برجام پذیرفته عمل کند. اروپا اصرار دارد که برجام باقی‌ بماند و ما هم به دلیل اصرار آنها در برجام باقی مانده‌ایم. بنابراین آنها موظفند که تعهدات‌شان را انجام دهند و این یک باید برای اتحادیه اروپا است. امیدواریم که اروپایی‌ها بتوانند با خردمندی لازم در این حوزه بین خودشان این تفاهم را انجام دهند. اگرچه با دشواری‌هایی روبرو هستند، اما به نظر می‌رسد اگر با کمی جدیت تلاش کنند می‌توانند سازوکارهای ویژه را که به اس پی وی  معروف شده است، شکل داده و نهایتا آن را توسعه دهند.
ایران؛ فرصتی برای اروپایی‌ها
قاسمی افزود: این اقدام می‌تواند پایه‌ای برای سیر تکاملی که اتحادیه اروپا از دهه‌های پیش در حوزه ویزای شینگن و پول واحد یعنی یورو که یک موفقیت بزرگ بود، آغاز کرده است، باشد و بتواند این اقدام را  در زمینه ایجاد یک سازوکار مالی هم انجام دهد و سازمانی برای آن پیدا کند که بتواند به استقلال اروپا بیشتر کمک کند. ما احساس می‌کنیم امروز اروپا در مقابل آمریکا ناتوان است و آنها به کرّات در ملاقات‌های خصوصی و غیرخصوصی به این موضوع اذعان کرده و اعلام می‌کنند که باور نمی‌کردند تا این حد ناخواسته از استقلال خودشان بکاهند و وابستگی‌شان به آمریکا تا این حد زیاد باشد. فکر می‌کنم افکار عمومی اروپا و فرهیختگان و دولتمردان اروپا هم با این وضعیت خیلی موافق نیستند و نهایتا فکر می‌کنم ایران، برای اروپایی‌ها فرصت خوبی است که آنها بتوانند از این فرصت مسیر جدیدی را برای استقلال هرچه بیشتر خودشان ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه به هر حال تضادهای اتحادیه اروپا به ویژه اروپای قدیم که شامل ۱۵ کشور اولیه اتحادیه اروپا هستند با آمریکا بسیار است، گفت: سیاست‌های آقای ترامپ هم که سیاست‌هایی یکجانبه‌گرایانه و قلدرمابانه در سطح جهان چه در رابطه با روسیه، چه در رابطه با چین، چه در رابطه با کانادا که همسایه خودش است و روابط نزدیکی باهم داشتند و چه در رابطه با اروپا باعث شده که نهایتا خیزشی را در سطح جهان می‌بینیم که احساس می‌کنند آمریکا دارد به صورت یکجانبه سیاست‌های خودش را به جهان تحمیل کند و این موضوع با عکس‌العملی بسیار جدی روبرو است. به‌طوریکه امروز می‌بینیم که بویژه در اروپای قدیم این مقاومت وجود دارد. من امیدوارم که جهان بتواند در مسیر چند جانبه گرایی یعنی چیزی که بسیاری از کشورهای اروپایی و سایر کشورهای جهان مطرح می‌کنند، حرکت کند و آمریکا نتواند در مسیر یکجانبه‌گرایی و یک‌سویه‌نگری امیال خودش را با قلدری و صرف هزینه‌های اقتصادی و مالی به کرسی بنشاند که این کار حتما می‌تواند جهان را به سوی یک وضعیت خطرناک، پیچیده و حتی یک جنگ  پیش برد.
دولت نسبت به مردم متعهد است
سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه صحبت‌هایش گفت: در عین حال باید تاکید کنیم مردم این را درک کنند که دولت نسبت به آنها به‌ویژه در حوزه اقلام ضروری چون غذا و دارو متعهد است. لذا در این زمینه از گذشته با توجه به پیش‌بینی که درباره سیاست ایالات متحده وجود داشت و از ابتدای روی کار آمدن آقای ترامپ که مسائل تشدید شد، این آمادگی وجود داشت و نهایتا در این مسیر همه تمهیدات لازم برای داشتن ذخایر کافی در این حوزه‌ها وجود داشت و تاجایی که اطلاع دارم ما در هیچ دوره‌ای نبوده که مانند امروز به میزان زیاد اقلام ضروری را در اختیار داشته باشیم. بنابراین نگرانی برای مردم وجود ندارد. برای آینده دورتر هم از همین حالا اقدامات‌مان را آغاز کرده‌ایم.
قاسمی ادامه داد: البته در حال حاضر وضعیت جهان هم با گذشته متفاوت است. امروز نه آمریکا، آمریکای ۱۰ سال قبل است و نه ایران، ایران ۱۰ سال پیش و نه منطقه و جهان مانند گذشته‌اند. این تحریم‌ها، تحریم‌های یکجانبه، یک‌سویه و غیرقانونی از سوی آمریکاست و خلاف همه موازین بین‌المللی بوده و بازگشت تحریم‌ها مغایر با قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل است. امروز جهان هم جهانی نیست که بخواهد سروری و برتری ایالات متحده آمریکا را در همه حوزه‌ها بپذیرد. اگرچه همه کشورها می‌توانند منافع مشترکی با آمریکا داشته باشند و این طبیعی است. لذا ما هم شرایط‌مان فرق می‌کند. ایران امروز بسیار قدرتمندتر از ۱۰ سال پیش است، اما قدرت ایالات متحده مانند سابق نیست و بسیار هم در درون و هم در بیرون و سطح بین‌المللی ضعیف شده است. با توجه به شرایط منطقه و شرایط جهانی وضعیت ما برای اینکه بتوانیم داد و ستدهای خودمان را انجام دهیم، بسیار مهیاست و شرایط گذشته حاکم نیست.
ترامپ راه به جایی نمی‌برد
وی تاکید کرد: ما در این زمینه راه‌های مختلفی داریم و کشورها و حتی شرکت‌های زیادی علاقه‌مند هستند که در این شرایط با ما کار کنند. آقای ترامپ خیلی اصرار داشت که تا این مقطع صادرات نفت ایران را به صفر بر ساند، اما می‌بینیم که چنین اتفاقی نمی‌افتد. حتی ناچار می‌شود در جاهایی به دلایل مختلف که جهان به او تحمیل می‌کند اعم از وضعیت بازار انرژی، بازار مالی و حتی به دلیل مسائل سیاسی عقب‌نشینی کند. فکر می‌کنم زمان به نفع ما و به ضرر آمریکا است. آمریکا وارد یک وادی بسیار اشتباه شده است. آن هم نه فقط در رابطه با ایران، بلکه در قبال سایر کشورها. آقای ترامپ قطعا با این فرمان و روشی که اتخاذ کرده راه به جایی نخواهد برد و انتهای کار، ما با عقب‌نشینی آمریکا مواجه خواهیم بود. همانطور که در تحریم قبلی هم نهایتا ایالات متحده بود که نتوانست بیش از این ادامه دهد و احساس کرد که تحریم‌ها کارساز نیست.
قاسمی همچنین گفت: امروز بیش از گذشته و بسیار قوی‌تر از قبل می‌توان گفت که تحریم‌ها و سیاست‌های تحمیلی و تهدیدی نمی‌تواند تاثیرگذار باشد. البته می‌تواند آسیب‌هایی را به ما وارد کند و ما منکر بروز بعضی آسیب‌ها، کاستی‌ها و مزاحمت‌ها برای مردم نیستیم، اما آسیب‌ها در حدی نیست که ما را از  مسیر پیش رو بازدارد. باید توجه کرد که تحریم سیاست انسانی و نوع‌دوستانه‌ای نیست و کاملا ضدبشری است. فکر می‌کنم این دوران به سر آمده و امیدوارم در آینده شاهد این نوع برخوردها نباشیم، قطعا تحریم فشار زیادی به دولت‌ها ایجاد نمی‌کند، بلکه سیاست‌های تحریمی جان و روح انسان‌ها را هدف می‌گیرد و کاملا با مبانی حقوق بشری و انسانی مغایر است.