توسعه شبکه قطارهای حومه ای نیاز ضروری کلانشهرها

به گزارش ایران اکونومیست؛  بر اساس تعاریف موجود در ایران 'قطارهای حومه ای' در شعاع حدود 100 کیلومتری کلانشهرها و برای دسترسی ساکنان شهرهای اقماری مورد استفاده قرار می ‌گیرند. بیشتر این مسافران با هدف رفتن به محل کار و برگشت به خانه از این قطار استفاده می کنند.
حرکت به موقع در سفر به کلانشهر، سرعت زیاد و حداقل توقف در ایستگاه بین ‌راهی از ویژگیهای قطار حومه ای است که با توجه به نوپا بودن آن در حمل و نقل ریلی ایران کماکان راه درازی برای رسیدن به حد مطلوب دارد.
مطابق آمارهای راه آهن جمهوری اسلامی ایران قطارهای حومه ای با استفاده از دو هزار کیلومتر شبکه ریلی در اطراف کلانشهرهای کشور روزانه بطور متوسط با 120 سیر رفت و برگشت مردم را جا به جا می کنند به نحوی که تعداد سفرهای حومه ای در اطراف کلانشهرها سالانه به شش میلیون نفرسفر افزایش یافته است. 35 درصد این سفرها به تهران اختصاص دارد.
هم اینک در 10 استان تهران، البرز، قزوین، قم، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، خوزستان، لرستان، مازندران و گلستان قطارهای حومه ای فعالند.
با این وجود خراسان رضوی با برخورداری از 12 درصد شبکه ریلی کشور، جا به جایی سالانه 12 میلیون مسافر و توسعه این زیرساختها در سه مسیر مشهد - سرخس، مشهد - تهران و مشهد - طبس هنوز نتوانسته انتظارات را سفرهای حومه ای و محلی درون آنچانکه باید برآورده کند.

* جا به جایی 135 هزار مسافر با قطار حومه ای در خراسان
مدیرکل راه آهن خراسان در تشریح وضعیت خراسان رضوی در خصوص حمل ونقل حومه ای و محلی مسافر  گفت: این استان با مسیر حومه ای مشهد - سرخس و کوتاه مسیر مشهد - آزادور که به نوعی یک مسیر محلی است اینگونه جدید از حمل و نقل مسافری ریلی را مورد بهره برداری قرار داده است.
محمد هادی ضیایی مهر افزود: طی شش ماهه نخست امسال 135 هزار مسافر در این دو مسیر جا به جا شده اند. پارسال 284 هزار و 332 مسافر با قطارهای حومه ای و درون استانی خراسان رضوی جا به جا شده بودند.
وی ادامه داد: روزانه دو قطار در مسیر حومه ای مشهد - سرخس رفت و آمد دارند. این مسیر کمتر از100 کیلومتر طول دارد لذا قطار حومه ای محسوب می شود. قطار کوتاه مسیر و روزانه مشهد - آزادور نیز با عبور از شهرستانهای نیشابور، فیروزه، خوشاب، جوین و جغتای در غرب خراسان رضوی خدمت مناسبی برای جا به جایی مسافران از این مناطق به مشهد فراهم کرده است.

* ضریب اشغال مسافر در مسیر حومه ای پائین تر از سایر مسیرها
مدیرکل راه آهن خراسان همچنین به توسعه و گسترش زیرساختهای مناسب ریلی در این منطقه اشاره و بیان کرد: طی هفت ماه گذشته امسال ضریب اشغال مسافر در قطارهای مشهد - تهران و نیز مشهد به سایر شهرهای کشور به ترتیب 82 و 84 درصد بود اما این ضریب در مسیرهای حومه ای 47.5 درصد است.

* قطار اولویت نخست در سرخس
سرپرست فرمانداری سرخس نیز  گفت: با وجود فراهم بودن وسائل حمل و نقل جاده ای در منطقه باز هم قطار مزیت بیشتری دارد و می تواند در عرض 120 دقیقه با مبلغ 70 هزار ریال و حتی 15 دقیقه زودتر از خودروهای سواری فاصله سرخس - مشهد را طی کرد.
حسین غریب افزود: بسیاری در قطار اقدام به خرید بلیت مشهد - سرخس می کنند لذا آمار این مسافران در سامانه فروش راه آهن ثبت نمی شود اما باید گفت باز هم بخشی از ظرفیت این قطار خالی می ماند.
وی ادامه داد: روزهای چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه ظرفیت این قطار کامل است به نحوی که حتی گاهی این ظرفیت در ایام مذکور کفاف مسافران را نمی دهد اما در روزهای نخست هفته حدود نیمی از ظرفیت خالی است.
فرماندار سرخس حرکت در ساعات دلخواه مسافر را تنها مزیت خودروهای سواری در مسیر مشهد - سرخس ذکر و بیان کرد: اگر بتوان در ساعات مطابق با دلخواه مسافر از ظرفیت ریلی بهره گرفت شاید بخش بیشتری از سفرها با ناوگان ریلی صورت گیرد البته ممکن است این مساله نیازمند بهره گیری از یک قطار دیگر در این مسیر باشد.
وی زمان حرکت قطار مشهد - سرخس را ساعت 5:30 صبح و بازگشت آن از مشهد را بعد از دو بار رفت و برگشت ساعت 22 اعلام کرد.

* طرحهای جدید ریلی
مدیرکل راه آهن خراسان به طرحهای ریلی برای اطراف مشهد در مسیر شهرجدید گلبهار در 40 کیلومتری شمال مشهد و شهر فریمان در 70 کیلومتری جنوب مشهد اشاره و بیان کرد: طرح اتصال سبزوار به شبکه ریلی نیز هم اکنون در حال انجام است اما به واسطه کمبود اعتبارات با کندی پیش می رود.
مدیرعامل شرکت عمران شهرجدید گلبهار  گفت: یکی از طرحهایی مهم قطار حومه ای اتصال ریلی شهرهای گلبهار و چناران به مشهد است. گلبهار یکی از 18 شهر جدید کشور و شهری رو به توسعه است که جمعیت فعلی آن به حدود 75 هزار نفر می رسد و امید است بتوان جمعیت سرریز مشهد را در این شهر ساکن کرد.
هومن گریوانی افزود: اجرای این پروژه از سال 1391 از محل اعتبارات دولتی آغاز شد و تاکنون ساخت پلها، ابنیه فنی و زیرسازی 30 کیلومتر از مسیر پروژه ملی قطار برقی مشهد - گلبهار - چناران به اتمام رسیده و آماده ریل گذاری شده است.
وی ادامه داد: تاکنون دو هزار میلیارد ریال برای تملک زمینها و عملیات اجرایی پروژه قطار برقی مشهد - گلبهار - چناران هزینه شده و چون پیشرفت کار مناسب بوده این پروژه جزو پروژه های اولویتدار وزارت راه و شهرسازی در جذب فاینانس خارجی قرار گرفت.
مدیرعامل شرکت عمران شهرجدید گلبهار گفت: مبلغ فاینانس پروژه قطار برقی مشهد - گلبهار - چناران 186 میلیون یورو و تامین کننده آن کشور چین است. طی قراردادی که با آن کشور منعقد شد 85 درصد این فاینانس توسط سرمایه گذار چینی و 15 درصد توسط کارفرما یعنی وزارت راه و شهرسازی تامین می شود.
وی افزود: با پیگیریهای انجام گرفته هزار و 500 میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی به این پروژه اختصاص یافت تا برای فاینانس هزینه شود. در صورتی که تحریمها مانع همکاری کشور چین در این بخش نشود در شرایط اجرایی شدن فاینانس پروژه قطار برقی مشهد - گلبهار - چناران دو سال و نیم دیگر به بهره برداری می رسد.

* ریل گذاری در جنوب خراسان
مدیرکل راه آهن خراسان پیرامون برقراری قطارهای مسافربری در مسیر مشهد به سمت خطوط ریلی ناحیه شرق در جنوب خراسان رضوی نیز اشاره و بیان کرد: برای سفر ریلی به جنوب استان ابتدا باید از مشهد به سمت نیشابور در شرق استان رفت و از ایستگاه دیزباد به تربت حیدریه در جنوب تغییر مسیر داد. همین موضوع باعت افزایش مسافت و طولانی شدن زمان سفر ریلی نسبت به سفر جاده ای در این بخش شده است.
ضیایی مهر افزود: تردد زیاد وسائل نقلیه جاده ای و انتخاب زمان سفر توسط مسافران در مسیر نیشابور نیز باعث شده سفرهای ریلی در مسیر مشهد - نیشابور) مورد استقبال زیادی قرار نگیرد.

* مسیر جدید ریلی مشهد - تربت حیدریه
مدیرکل راه آهن شرق نیز  گفت: توسعه قطارهای حومه ای از برنامه های اساسی راه آهن جمهوری اسلامی ایران است و در این راستا بر اساس مصوبات وزارت راه و شهرسازی اگر شهرداری و فرمانداری مناطق حومه ای مکان و زیرساختهای لازم را برای ساخت تاسیسات(حدود 50 درصد طرح) در این مناطق فراهم کنند وزارت راه تامین تاسیسات فنی، سیگنالینگ و ناوگان را به عهده می گیرد.
حسن ماسوری که پیش از این سابقه فعالیت در راه آهن اصفهان را داشته افزود: در اصفهان ساخت مسیر حومه ای اصفهان - نجف آباد از طریق همین تسهیلات با همکاری شهرداریها و فرمانداری های منطقه به انجام رسید.
وی ادامه داد: تربت حیدریه در فاصله 150 کیلومتری جنوب مشهد قابلیت تبدیل شدن به شهری برای میزبانی از سرریز جمعیت کلانشهر مشهد را دارد اما برای تحقق این مهم نیازمند یک مسیر ریلی سریع و مخصوص برای این منظور است زیرا مسیر ریلی فعلی در مقایسه با مسیر جاده ای طولانی تر است.
مدیرکل راه آهن شرق پیشنهاد داد: با همکاری شهرداریهای مشهد و تربت حیدریه و فرمانداران منطقه می توان از امکانات در نظر گرفته شده بوسیله وزارت راه برای راه اندازی یک قطار حومه ای استفاده کرد و همچنین مسیری جایگزین برای جا به جایی مضائف کالا و مسافر در شرق کشور ایجاد نمود.