صلح مثبت چیست و چه فایده‌ای برای اقتصاد دارد؟

به گزارش ایران اکونومیست؛  صلح به چه معناست؟ صلح را می‌توان به معنای حذف خشونت، جرم و سایر فعالیت‌های مخاطره‌آمیز در جامعه در نظر گرفت. از طرف دیگر، صلح را می‌توان مجموعه اقدامات مؤثر برای ایجاد گسترش امنیت و آرامش در جامعه دانست. این معیار صلح قابل اندازه‌گیری و رابطه آن با اقتصاد قابل مطالعه است.

«مؤسسه صلح و اقتصاد» تعریف اول را که با رویکرد سلبی یا همان نفی جنگ به بررسی صلح می‌پردازد «صلح منفی» و تعریف دوم را که رویکرد ایجابی دارد «صلح مثبت» می‌نامد.

از دیدگاه این مؤسسه، صلح مثبت به معنای نهادها و ساختارهایی است که به ساخت یک جامعه صلح‌آمیز می‌انجامد. صلح مثبت، علاوه‌بر ایجاد امنیت، نتایج دیگری هم به‌دنبال دارد و به‌عنوان مثال، منجر به تقویت اقتصاد، تاب‌آوری و هم‌زیستی می‌شود و محیط بهینه‌ای برای رشد ظرفیت‌های انسانی ایجاد می‌کند.

**ارکان هشت‌گانه صلح مثبت

صلح مثبت دارای هشت رکن است که به‌وسیله این ارکان می‌توان مفهوم کیفی صلح مثبت را به‌صورت کمّی درآورد و اندازه‌گیری کرد. این هشت رکن شامل «توزیع عادلانه منابع»، «جریان آزاد اطلاعات»، «روابط خوب با کشورهای همسایه»، «سطح بالای سرمایه انسانی»، «پذیرش حقوق دیگران»، «سطح پایین فساد»، «سلامت محیط کسب و کار» و «عملکرد خوب دولت»، است.

کشورهای امن، در هر کدام از این ارکان هشت‌گانه، نتایج مطلوبی داشته‌اند. این کشورها، تاب‌آوری خوبی از خود نشان می‌دهند و توان مدیریت شوک‌های درونی و بیرونی را دارند. به‌عنوان مثال، 84 درصد از شوک‌های سیاسی در کل جهان در کشورهای با صلح مثبت پایین رخ داده است. در مقابل، در کشورهایی با ppi بالا، جریان‌های مقاومت مدنی و کمپین‌های آن‌ها کم‌تر خشونت‌آمیز هستند، اهداف محدودتری دارند و احتمال دستیابی به اهدافی که دنبال می‌‌کنند بالاتر است.

**شاخص صلح مثبت، معیاری برای ارزیابی عملکرد کشورها

«شاخص صلح مثبت» یا PPI که از هشت رکن ساخته می‌شود عددی بین 1 تا 5 را به کشورها نسبت می‌دهد و هر چقدر این عدد کم‌تر باشد، کشور عملکرد بهتری در این رابطه داشته است. به‌طور کلی کشورها بر اساس PPI به 4 گروه –خیلی بالا، بالا، متوسط و پایین- تقسیم می‌شوند.
پنج کشوری که طی سال گذشته بهترین عملکرد PPI را نشان داده‌اند به ترتیب سوئد، فنلاند، نروژ، سوئیس و هلند هستند و پایین‌ترین عملکرد در بین 163 کشور مورد بررسی مربوط به سودان، اریتره، یمن، جمهوری آفریقای مرکزی و سومالی است. ایران با امتیاز 3.71 و رتبه 134، جایگاه سوم کشورهای با صلح مثبت پایین را کسب کرده است.

**روندهای جهانی صلح

صلح مثبت از سال 2005 ارتقا یافته است و 100 کشور از 163 کشور مورد بررسی، بهبودهایی در PPI را تجربه کردند. به‌طور کلی هفت رکن از ارکان هشت‌گانه صلح مثبت در این دوره وضعیت بهتری را نشان داده‌اند و تنها «سطح فساد» که از سه زیرشاخص «فساد نخبگان»، «ادراک فساد» و «کنترل فساد» تشکیل شده، عملکرد قابل قبولی نداشته است.

در 12 سال گذشته، شاخص صلح مثبت در جهان 2.4 درصد بهبود یافته، اما این بهبود از سال 2013 به علت فراز و نشیب در عملکرد جهانی ارکان «جریان آزاد اطلاعات»، «توزیع عادلانه منابع»، «سطح فساد» و «روابط با کشورهای همسایه» مسیر ناهمواری را پشت سر گذاشته است.

**رشد آسیا و عقب ماندن آمریکا

بیشترین بهبود عملکرد در سه منطقه «روسیه و اوراسیا»، «آسیای جنوبی» و «آسیا پاسیفیک» مشاهده می‌شود و آمریکای شمالی در بهبود عملکرد به طرز قابل‌توجهی از سایر نقاط جهان عقب‌مانده است که عمده دلیل آن تجاوز به حقوق سایرین، توزیع ناعادلانه درآمد و ممانعت از جریان آزاد اطلاعات است و آنچه به درک فرآیند تغییرات صلح مثبت کمک می‌کند افزایش پوپولیسم است.

**رابطه دوسویه صلح و اقتصاد

صلح مثبت از اقتصاد تأثیر می‌گیرد و بر اقتصاد تأثیر می‌گذارد. 12.4 درصد تولید ناخالص داخلی جهان یعنی حدود 14 میلیارد دلار در سال 2017 برای مقابله با خشونت هزینه شده است. از طرف دیگر، تغییر در صلح مثبت تأثیر زیادی بر متغیرهای کلان اقتصادی دارد. به‌عنوان مثال هر یک درصد بهبود در PPI، تولید ناخالص داخلی سرانه را در دهه منتهی به 2016 حدود سه درصد افزایش داده است.

کشورهایی که بهبود در PPI را تجربه کرده‌اند، به‌طور میانگین شاهد تقویت 1.9 ارزش پول ملی بوده‌اند و در مقابل، کشورهایی که در PPI افت داشتند، به‌طور میانگین 0.2 درصد ارزش پول ملی خود را از دست داده‌اند.

رشد اقتصادی در کشورهایی که در سال‌های 2005 تا 2017 در PPI بهبود داشته‌اند به‌طور میانگین دو درصد بیشتر از کشورهایی است که در این شاخص افت داشتند.

تعداد مرگ و میر ناشی از بلایای طبیعی در کشورهای با PPI پایین در سال‌های 2005 تا 2015، 13 برابر کشورهای با ppi بالا بوده ‌است.