به گزارش ایران اکونومیست؛ برخی خبرها بیش از آن که خبر باشند، گیج کننده هستند! از یک سو گفته می شود ایرانی ها سالانه 20 میلیون تن زباله تولید می کنند آن هم در حالی که در شهرهای شمالی کشورآن قدر زباله جمع شده که این روزها شرایط برای مردم این شهرها و محیط زیست بحرانی است و از طرف دیگر خبر می رسد تنها طی امسال ایران از کشورهای همسایه 25 هزار تن زباله برای بازیافت وارد کرده است! البته گفته می شود که سر و سامان یافتن تمام این وضعیت به اجرای قانون مدیریت پسماند و البته توجه به چند قانون بسیار ساده بستگی دارد که برخی از آن ها سال ها قبل رویه زندگی ما ایرانی ها بوده است ، آن زمانی که سیستم گرویی بطری هایی مانند شیشه نوشابه در بین ما ایرانی ها رایج بود.
اما نکته تلخ تر گرفتار شدن مردمان کشورمان به ویژه مناطق شمالی با میکرو پلاستیک ها یا همان پلاستیک های ریز شده است که حتی این روزها هم گرفتار آن هستیم اما خیلی آن را جدی نگرفته ایم. سرپرست دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست کشور در گفت وگو با خراسان با اشاره به ورود 25 هزار تن زباله به ایران از طریق کشورهای همسایه گفت: این واردات زباله در حالی صورت می گیرد که در ایران انواع و اقسام زباله ها مثل پلاستیک های مصرف شده مانند قوطی های نوشابه و آب معدنی که به اصطلاح پت می گوییم در طبیعت رها شده اند و به صورت غیراصولی در محیط دفع می شوند اما ارزش اقتصادی همین زباله ها به حدی است که خیلی از صنایع بازیافت ما حاضر هستند دلار خرج کنند و همان ها را از کشورهای همسایه وارد کنند.
علاوه بر این بحث آخال و کاغذ فرسوده و مصرف شده مطرح است که زباله های تجدید پذیر هستند و آن ها را هم از کشورهای همسایه وارد می کنیم. بحث دیگر واردات باتری های فرسوده است که اگر چه ارزش اقتصادی دارد ولی سرب درون آن ها ما را با مخاطرات زیست محیطی روبه رو می کند . علی مریدی ادامه داد: سود و هزینه های این مسئله در بحث اقتصاد کلان با هم تطابق دارد اما وقتی خسارت های زیست محیطی آن را محاسبه کنیم، موضوع کاملا غیراقتصادی است.
به عبارتی وقتی در کشور، با رها شدن پلاستیک و پت روبه رو هستیم چرا این زباله ها از سطح طبیعت جمع نشود و به دست کارخانه های بازیافت نرسد و به جای آن واردات همان ها را داشته باشیم؟ درباره باتری هم همین مسئله مصداق دارد چرا که در زمانی که باتری خودرو فرسوده می شود، باید آن را تحویل دهیم و باتری نو بگیریم اما واردات جدید باتری قراضه نشان می دهد، باتری های فرسوده ای که مردم تحویل می دهند به دست واحدهای استاندارد امحای باتری نمی رسد و در جایی به صورت غیراصولی امحا می شود و از این طریق سرب به راحتی به طبیعت وارد و باعث آلودگی آب و خاک و به دنبال آن بروز سرطان و مشکلات ژنتیکی می شود که ما اثرات آن را در یکی دو نسل آینده خواهیم دید.
از سرپرست آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست می پرسیم با این احوال چرا قانون مدیریت پسماند اجرایی نمی شود؟ مریدی در پاسخ گفت: سازمان حفاظت محیط زیست دستگاه نظارتی و ناظر عالی این قانون است و در بحث پسماندهای شهری مانند پت و کاغذ، مدیریت با شهرداری ها و وزارت کشور است. بنابراین این موضوع سوال ما هم هست که می پرسیم چرا جمع آوری زباله به صورت تفکیک شده از محل تولید که خانه های مردم است اصولی صورت نمی گیرد. درحالی که اگر این مسئله به صورت هدفمند انجام شود، 25 تا 30 درصد حجم زباله های ما را کاهش می دهد و همچنین بازیافت پلاستیک، کاغذ، شیشه و فلزات ارزش اقتصادی خوبی از نظر ارزش افزوده و اشتغال برای ما خواهد داشت. از سوی دیگر پسماندهای "تر" که بقایای غذا و میوه را شامل می شود، در صورتی که به خوبی پردازش شود امکان تولید کودهای با کیفیت و کمپوست را برایمان فراهم می کند یا حتی در برخی موارد می توان آن ها را سوزاند و از ارزش حرارتی آن ها استفاده کرد.
پلاستیک ممنوع!
مریدی در خصوص تجزیه پلاستیک در طبیعت و تبدیل آن به میکرو پلاستیک هم هشدار داد و گفت: از آن جا که پلاستیک وارد چرخه غذایی انسان ها می شود، اکنون مصرف آن در اتحادیه اروپا ممنوع شده است به خصوص آن که زمان تجزیه پلاستیک در طبیعت طولانی است و به همین دلیل به قطعات ریز یا همان میکرو پلاستیک تبدیل می شود، ریزپلاستیک هایی که به راحتی جذب بافت ماهیان، گیاهان و جانوران و در نهایت وارد چرخه غذایی ما می شود. این موضوع مشکلات بهداشتی و سلامتی انسان ها از جمله بیماری های کبدی یا مسمومیت را ایجاد می کند. حتی اگر همین الان بافت ماهی ها و جانداران را بررسی و آزمایش کنیم متوجه این آلودگی ها خواهیم شد.وی تاکید کرد: به هر صورت اگر قانون مدیریت پسماند درست اجرا شود، بخشی از مشکلات ما حل می شود ولی قانون مدیریت پسماند نقص هایی هم دارد ازجمله این که باید وجه ارائه پلاستیک به مردم دریافت شود که این موضوع در قانون مدیریت پسماند گفته نشده است یا احیای رسمی که در گذشته با عنوان دریافت گرویی داشتیم باید در قانون لحاظ شود.
به عبارتی قانونی بگذاریم که برای مواد تجدیدپذیر پلاستیکی، فلزی و شیشه ای وجهی از مردم دریافت شود تا آن ها مکلف باشند ظروف را پس بیاورند تا بتوان آن ها را به واحدهای بازیافت ارائه داد. بنابراین قانون ما نیاز به اصلاح و تکمیل دارد .سرپرست اداره آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست افزود: ما سال هاست که موضوع ظروف پلاستیکی را پیگیری می کنیم ولی یکی از مخالفان سرسخت ما، وزارت صنعت، معدن و تجارت است، با این استدلال که اجرای آن، اشتغال را با مشکل مواجه می کند در حالی که این مسئله خیلی پذیرفته نیست.
در خصوص بحث گرویی هم از سال گذشته مباحثی را مطرح کرده ایم و امسال هم به صورت ویژه پیگیر آن هستیم اما نمی دانیم پذیرفته بشود یا خیر.در این خصوص نماینده مردم تنکابن و رامسر در مجلس شورای اسلامی ضمن آن که درباره واردات زباله از کشورهای همسایه ایران ابراز بی اطلاعی کرد گفت: شنیده بودم که کشورهای عربی زباله هایشان را جمع می کنند و به کشورهایی مثلث آلمان می فرستند و در کارخانه های آن جا بازیافت می شود ولی این که به ایران بیاید آن هم وقتی ایران خودش با زباله هایش مشکل دارد، علت را نمی دانم. ما این همه زباله در شمال کشور داریم. اگر همین ها را جدا کنند و ببرند، نیازی به واردات زباله نداریم . شمس ا... شریعت نژاد در گفت وگو با خراسان تاکید کرد: مشکل ما نبود مدیریت کامل و صحیح بر پسماندهای مان است. به عبارتی ما در شمال کشور نقطه ای نداریم که یک دستگاه یا کارخانه مدیریت پسماند مستقر شده و به بهره برداری رسیده و کار نتیجه بخشی انجام داده باشد. ما هر کاری انجام می دهیم نیمه کاره است.
در این خصوص فقط یکی دو کارخانه در شمال کشور را سراغ دارم که پیشرفت فیزیکی 60-70 درصدی دارند و فعلا در حال احداث هستند. در برخی موارد هم کم و بیش تفکیک از مبدا یا مقصد انجام می شود ولی مدیریت درستی روی پسماند وجود ندارد. شریعت نژاد با تاکید بر این که سامان نداشتن مدیریت پسماندها اشکالی است که سال هاست گرفتار آن هستیم، گفت: در این خصوص علاوه بر موضوع بودجه، ندانستن روش های مناسب امحای زباله برای کشور باعث شده تا مدیریت پسماند در کشور به درستی انجام نشود.
ارزش افزوده
در حالی مسئولان و مردم از ساز وکار امحا و بازیافت زباله ناراضی هستند و واردات 25 هزار تن زباله همه را شگفت زده کرده است که هم مردم و هم مسئولان به این نکته بی توجه اند( یا تظاهر به بی توجهی می کنند) و اساسا چرا نباید تفکیک زباله از مبدأ به صورت صحیح انجام تا حدود 30 درصد از حجم زباله های رها شده در محیط کم و بر زباله های بازیافت شده افزوده شود؟ در واقع سهم هر یک از دوطرف یعنی مردم و مسئولان در این قصور چیست؟ مردم هنوز با تمام وجود فرهنگ تفکیک زباله را نپذیرفته اند و در این کار مهم کوتاهی می کنند و مسئولان با نادیده گرفتن و اجرا نکردن سیاست های تشویقی تفکیک زباله و به روز نکردن بهای ناچیز دریافت زباله های بازیافتی از مردم هیچ گامی در این مسیر برنمی دارند. در واقع تا زمانی که دولت برنامه های انگیزشی و مشوق در این خصوص در نظر نگیرد، مردم به تفکیک زباله بیش از آن چه اکنون هست، ترغیب نخواهند شد و چه بسا همین میزان نیز با توجه به نرخ بسیار ناچیز خرید زباله های تفکیک شده، روز به روز کمتر هم بشود.
با این اوصاف شهرداری ها به ناچار بیش از امروز باید تلاش کنند تا حجم عظیم زباله های تفکیک نشده را جایی گم و گور کنند تا آن که تبعات زیست محیطی آن همانند زخمی چرکین ناگهان سر باز کند.
