روزهای پایانی سال است و افزایش 35 درصدی مسافران مترو شلوغی واگن ها را دوچندان کرده است. همین شد که شهرداری تهران برای رفاه حال مسافران تدبیری اندیشید. هابیل درویش مدیرعامل متروی تهران اعلام کرد که شهرداری 120 میلیارد تومان برای ترخیص 177 واگنی که در گمرک بندرعباس معطل بودجه مانده بود، پرداخت کرده است.
او این خبر را به عنوان عیدی به تهرانی ها اعلام کرد تا بیش از این دود قانون گریزی دولت چشم پایتخت نشینان را آزار ندهد. مدير عامل شركت مترو، روز گذشته در حاشيه حضورش برای انجام تست گرم خط 4 -حد فاصل ایستگاه میدان آزادی تا ایستگاه ارم سبز گفت:« اميدواريم مردم فهيم پايتخت اين اتفاق مهم را به عنوان عيدي مديريت‌شهري بپذيرند. این جای خوشحالی دارد که شهرداری تهران 120 میلیارد تومان اعتبار را برای ترخیص واگن های مانده در گمرک تخصیص داده و ما امیدواریم با اضافه شدن این واگن ها ظرفیت مسافران افزایش یافته و در عین حال فاصله زمانی، درهمه خطوط کاهش یابد. شهرداری این اعتبار را پرداخت کرده و ما امیدواریم تا اوایل سال 91 این امر صورت پذیرد و یک عیدی خوب برای شهروندان باشد.»
چرا واگن ها در گمرک معطل مانده اند؟
قانون گریزی دولت در پرونده متروی تهران ماجرایی است که بارها از زبان مسئولان و نمایندگان بر آن تاکید شده است. از نمایندگان مجلس گرفته تا رئیس بازرسی کل کشور، کمتر صاحب نظری است که در این باره اظهار نظر نکرده باشد. کمتر از دوهفته پیش حتی پای سازمان بازرسی کل کشور هم به این پرونده کشیده شد. مصطفی پورمحمدی رییس این سازمان در جمع خبرنگاران گفت: « پرونده مفصلی از تخلفات انجام گرفته توسط دولت در حوزه مترو اعم از عدم‌پرداخت اعتبارات توسط دولت به مجلس شورای اسلامی ارسال کرده‌ایم و این مجلس است که باید تصمیم‌گیری کند.»
پنج سال پیش جهت خرید واگن های مترو از طریق برگزاری مناقصه، قراردادی منعقد شد که اجرایی شدن آن ممکن نبود مگر با پرداخت مبلغ پیش پرداخت؛ و متروی تهران در آن سال فاقد نقدینگی لازم بود. همین شد که مجلس به این موضوع ورود پیداکرد و همان سال اصلاحیه ای برای بودجه 85 مصوب کرد تا بر اساس آن 150 میلیون دلار برای تامین اعتبار مترو در همه شهرهای کشور اختصاص یابد. با این همه سهم متروی تهران از این مصوبه یکسال بعد و در سال 86 پرداخت شد.
این به آن معناست که قرارداد در سال 86 اجرایی شده است. کمی پس از آن نیز قانون پرداخت 2 میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی مصوب شد که نیمی از آن سهم متروی تهران بود و 300 میلیون دلار آن هم قرار بود برای تامین ناوگان ریلی و اتوبوسرانی تهران اختصاص یابد. اما این قانون هرگز اجرایی نشد. با این وجود این مسئله چندان دور از ذهن نیست که واگن های مترو از سال 89 در گمرک خاک می خورند.
عملکرد دولت
همین چند روز پیش بود که مسئولان دولتی باز بر طبل بی تقصیری دولت می کوبیدند. این اقدام در حالی انجام گرفت که شهروندان از ازدحام واگن های مترو در عذاب هستند اما مسئولان دولتی به جای کمک کردن در برداشتن سنگ هایی که بر سر راه مترو انداخته شده است، توجیه ها را یکی پس از دیگری رسانه ای می کنند. غلامحسين تابش‌فر، قائم‌مقام سازمان شهرداري‌ها و دهياري‌هاي كشور گفته بود: «شهرداري تهران چندين برابر هزينه ترخيص واگن‌ها بودجه گرفته است. شهرداري تهران برای ترخیص واگن‌های مترو از گمرک 40 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد اما دولت تاکنون براساس قانون سامانه‌های ریلی درون‌شهری حدودا 160 میلیارد تومان از بودجه سال 90 پرداخت کرده، اگر شهرداری تهران نیز به همین میزان پرداخت کرده بود واگن‌ها باید تاکنون ترخیص می‌شد. » اما به گفته هابیل درویش مديرعامل شركت مترو تهران و حومه «اسناد و مدارك موجود در متروی تهران شاهد اين مدعاست که تمامي حساب و كتاب‌هاي اين شركت در زمينه خرج و هزينه و دريافت و پرداخت از منابع مختلف كاملا روشن است و سازمان‌هاي نظارتي و حسابرسي بارها به آن پرداخته و گزارش‌هاي تمامي آنها كاملا نشان‌دهنده شفافيت اين حساب‌هاست.»
این نخستین بار نبود که تابش فر هم مانند سایر مسئولان مرتبط دولتی در این باره اظهارنظر می کرد. پیش از این نیز او ترخیص تجهیزات 144 واگن متروی تهران از گمرک را از تعهدات دولت ندانسته و گفته بود:« این موضوع در تعهدات این دولت و دولت‌های گذشته نبوده و مصوب نشده و شرکت متروی تهران باید در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهد.»
مقصر کیست؟
اما محمد حسين مقيمي، رئيس فراكسيون مديريت شهري مجلس همین که نام مترو را می شنود می گوید:«آنقدر از مترو گفته و شنيده‌ايم كه ديگر کشمکش ها بر سر اعتبار مترو به یک داستان تکراری تبدیل شده است. اما کو گوش شنوا؟»
او در گفت و گو با «فردا» ادامه می دهد:«درباره دو هزار ميليارد تومان بدهکاری دولت به شهرداری که هزار میلیارد تومان آن سهم مترو است، ادعاهای فراوانی از سوی دولت مطرح شده است. اما اگر این ادعاها هم درست باشد همیشه مبالغی که مطرح شده است بسیار کمتر از بدهی دولت است. به نظر مي‌رسد بیش از همه این شهروندان هستند که از قانون گریزی دولت ضرر می بینند.»
مقیمی درباره پرداخت هزینه ها و ترخیص واگن های مترو توسط مدیریت شهری تهران می گوید:«شهرداری تهران اقدامی در خور توجه انجام داده است. مسئله بدهی دولت همچنان بر سر جای خود است اما با این اقدام شهرداری حداقل شهروندان با دشواری سوار بر مترو نمی شوند.»
علی اکبر اولیاء، عضو فراکسیون مدیریت شهری مجلس نیز در این باره به «فردا» می گوید:«مجادله و مناقشه بین دولت و شهرداری تهران بر سر ماجرای مترو ناشی از احساس رقابتی است که دولت با مدیریت شهری تهران دارد. اما دلیل ادامه پیدا کردن آن این است که تاکنون هیچ مرکز عالی قضایی به آن ورود پیدا نکرده و اصل ماجرا در هاله ای از ابهام باقی نماند. اما مجموعا برداشتی که از این ماجرا دارم این است که مسئولان دولتی تنها در این ماجرا با الفاظ بازی می کنند و قصد ندارند به این قانون گریزی پایان بدهند.»
او ادامه می دهد:«قانون دولت را مکلف به پرداخت اعتبار به مترو کرده است. اما در این میان دولتی ها هر روز اظهارنظر تازه ای را طرح می کنند. نقدینگی پرداخت نشده باشد یا اینکه اعتبار تخصیص داده نشده باشد یا اینکه ابلاغ اعتبار نشده باشد، در هر صورت این موضوع به طور کامل محقق نشده است.»
اولیاء می گوید:«به طور مشخص بر اساس قانون قرار بود 30 درصد هزینه حمل و نقل عمومی را دولت متقبل شود که نه تنها در تهران بلکه در هیچ جای کشور این امر محقق نشده است. کمبود منابع و عدم افزایش هزینه بلیت موجب نارسایی در کارها شده است. این امر عوارض فراوانی را هم به دنبال داشت. مثلا هدفمندی یارانه ها انجام شد و مردم به دلیل این اقدام مشتاق به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی هستند و یا مشکل آلودگی هوا در تهران و کلانشهرها بیداد می کند. اما واگن های مترو در گمرک باقی مانده اند و نمی توان از آن ها استفاده کرد.»
او با تقدیر از اقدام شهرداری برای پیشقدم شدن در ترخیص واگن های باقی مانده در گمرک می گوید:«هنوزانتظارها بر این است که دولت به تعهدات و مسئولیت هایش عمل کند. حتی یکی از محورهای سئوال از رییس جمهور بحث متروی پایتخت است. اما وقتی همه راه ها برای شهرداری به بن بست رسیده است ناچار برای رفاه حال شهروندان خود هزینه ها را متقبل شده است. این اقدام قابل تقدیر است.»
اولیاء همچنین خواستار رسیدگی دیوان محاسبات کل کشور و سازمان بازرسی کل کشور به این مشکل شد.
واگن های مترو همچنان در ازدحام مسافران گم شده اند. روزهای پایانی سال است و شهر در میان جنب و جوش سال نو سفرهای بی شمار شهری را شاهد است. به گفته مدیران شهری هنوز اعتبار مصوب به شهرداری پرداخت نشده است اما با عیدی شهرداری به پایتخت نشینان، تهرانی ها چشم به راه واگن هایی هستند که به تهران می آیند.
