استاندارد، نوش داروی گیاهان دارویی همدان

به گزارش ایران اکونومیست؛ همدان یکی از استان های شاخص در تولید و عرضه گیاهان دارویی به شمار می رود و نمونه آن تولید 97 درصد رازیانه و 60 درصد گشنیز کشور در همدان است.
جسم و جانت پر از رایحه ای دل انگیز می شود و حس غرور ذره ذره در وجودت جوانه می زند از این برکتی که در کشت و کار کشاورزان هم ولایتی ات افتاده؛ اما بی سر و سامانی این دانه های معطر و پرخاصیت پس از برداشت، خرمن، شادی ات را بر باد می دهد و کنار تلمبار غصه های کشاورزی می نشاند که دسترنجش را به ناچار ارزان و بی ثمر به دلال و واسطه های سودجو تسلیم می کند.
این دانه های خوشبو و رویایی در نبود صنعت فرآوری، اسانس گیری و بسته بندی در داخل کشور، به چنین سرنوشتی دچار شده اند و دست آخر نصیب تجار و بازرگانان ترک، پاکستانی و هندی می شوند تا اسانس آنها گرفته و در صنعت آرایشی و بهداشتی، داروسازی جهان مصرف و یا در بسته بندی های شکیل و مزین با یک برند خوشنام و مشتری پسند روانه بازار شوند.
آری این سرنوشت تلخ تقلا و تکاپوی کشاورز همدانی است که در بهترین آب و خاک برویاند، بپروراند و به بار بنشاند اما بهره اش را بیگانه ها ببرد.
برخی درد آشنایان چاره این تلخ کامی را در گشودن چتر استاندارد بر سر این گیاهان خوش رایحه می دانند تا از هر گزندی در امان بمانند و راه برای صادراتشان هموار شود و شیرینی را به کام زحمتکشان این خطه بچشاند.

**آغوش باز استاندارد بروی گیاهان دارویی
مدیرکل استاندارد همدان بر این باور است که می تواند سرنوشت شوم گشنیز و رازیانه را عوض کند؛ نه تنها این 2 گیاه بلکه همه گیاهان دارویی با نشان طلایی استاندارد شناسنامه دار شده و در بازارهای داخلی و بین المللی می توانند بدرخشند.
محمد مددی تاکید می کند: علامت کوچک استاندارد دنیای بزرگی از اعتماد، کیفیت، ایمنی و سلامتی را در خود جای داده که برآیند آنها رضایت مصرف کننده در تمام کشورهای آسیایی، آفریقایی و اروپایی را به همراه دارد.
او می گوید: در سال حمایت از کالای وطنی، استاندارد آغوشش را بروی محصولات تولید استان همدان گشوده و به تازگی 40 نوع استاندارد برای محصولات مشمول استاندارد اجباری تدوین کرده است.
در حوزه گیاهان دارویی بی تردید با همکاری تولیدکنندگان، سازمان جهادکشاورزی و دانشگاه علوم پزشکی می توان استانداردهای مورد نیاز این گروه را در عرصه ملی، منطقه ای و بین المللی تعریف و تدوین کرد تا قطب تولید گشنیز و رازیانه کشور به سر و سامان برسد.

** ساخت کارخانه بسته بندی و جذب دانش آموختگان کشاورزی
مدیر فرآورده های طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز از تدوین آیین نامه بسته بندی گیاهان دارویی در کشور خبر می دهد که با ابلاغ آن اوضاع و احوال گیاهان دارویی به طور حتم بهبود می یابد.
دارا دستان می گوید: جای این دستورالعمل بسیار خالی بود و برای مقابله با فروش و عرضه فله ای و غیر بهداشتی گیاهان دارویی، خلا قانونی داشتیم که آیین نامه بسته بندی کمک بزرگی به قانونمند شدن اینکار می کند.
وی شرط اساسی برای اجرای این آیین نامه را وجود کارخانه های بسته بندی می داند و با قاطعیت بیان می کند که این صنعت باید در استان همدان ایجاد شود تا در چارچوب استانداردهای تعریف شده از سوی سازمان استاندارد محصول تولید شده کشاورزان را تحویل گرفته و بر اساس ویژگی هایی مانند نام علمی، میزان ماده موثره، تاریخ تولید و انقضاء، شیوه مصرف برچسب گذاری و بنابر نوع جنس و خواص گیاه به صورت مناسب بسته بندی شود تا شایسته توزیع در عطاری ها، داروخانه های طبیعی و یا صادرات به دیگر کشورها را کسب کند.
دستان مژده می دهد که به تازگی سه درخواست برای احداث کارخانه بسته بندی و فراوری گیاهان دارویی به دانشگاه علوم پزشگی رسیده و در حال بررسی و پیگیری آنها هستیم.
وی از دست بکار شدن تعدادی از دانش آموختگان رشته های کشاورزی و گرایش های مرتبط با گیاهان دارویی به عنوان مسئول فنی این کارخانه ها خبر می دهد او به راه اندازی این کارخانه ها در همدان بسیار خوش بین است.

** گیاهان دارویی، درمان یا زهر
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی همدان به تغییر ترکیبات گیاهان در مراحل مختلف اشاره می کند و می گوید: آنچه اکنون در عطاری ها به عنوان دارو و درمان به مردم عرضه می شود می تواند سمی خطرناک باشد.
قاسم اسدیان توضیح می دهد: چراکه گذشت زمان می تواند ترکیب و خواص این گیاهان را تغییر داده و چه بسا گیاهانی که ترکیباتشان تجزیه شده، نه تنها مفید نیست بلکه برای مصرف کننده زیبانبار هم هست.
وی تاکید می کند: اندام گیاه از ساقه، ریشه، جوانه، گل و صمغ هر یک خواصی دارد و هرکدام از این بخش ها باید تابع حداقل استاندارد باشد، که نیست.
اسدیان با بیان اینکه خشک شدن گیاهان در آفتاب، سایه و یا دستگاه، ترکیب و خروجی متفاوتی ارایه می دهد، اضافه می کند: انبارهای نگهداری این گیاهان نیز غیر استاندارد بوده و در معرض تردد انواع حشرات و حیوانات موزی و فضولات آنها است که هرگز به چشم نمی آید.
در چنین شرایطی که گیاهان دارویی تولید می کنیم، انتظار صادرات و تسخیر بازارهای جهانی انتظار به جایی نیست؛ زیرا خارجی ها هرگز خریدار اینگونه محصولات نیستند و کالایی را می پذیرند که در شرایط استاندارد تولید و عرضه شده باشد و به همین دلیل است که برای استاندارد سازی کشت، برداشت، فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی در همدان یک لحظه هم نباید درنگ کرد.

** یک بام و چند هوای گیاهان دارویی
معاون آموزشی مرکز تحقیقات کشاورزی همدان نیز از یک بام و چند هوای گیاهان دارویی شکوه می کند؛ از اینکه گیاهان دارویی نه تنها در داخل کشور هیچ متولی برای نظارت و مدیریت ندارد بلکه روند واردات اینگونه محصولات هم بازرسی نمی شود.
رمضان کلوندی، دارچین را مثال می زند که از هندوستان وارد شده و این ادویه خوش طعم و عطر که خواهان بسیاری در بین خانواده های ایرانی داشته و هفت سال ماندگاری دارد، به صورت فله ای و بدون هرگونه بسته بندی و مهر تولید و انقضا در بازار عرضه می شود.
در حال حاضر هیچ منبعی نیست که مهر تایید بر صحت و سلامت دارچین و ده ها و صدها گونه گیاه دارویی درون قفسه های عطاری ها بزند؛ در چنین شرایطی همه نگاه ها به سمت استاندارد دوخته شده شاید سامانی بر این نا به سامانی باشد.
او به عنوان کسی که با جماعت کشاورز بیشتر نشست و برخواست دارد بیش از همه از پیشقدم شدن همدان به عنوان قطب تولید رازیانه و گشنیز کشور برای تدوین استاندارد گیاهان دارویی ابراز خرسندی می کند زیرا در سایه استاندارد سازی این تولیدات می توان به اشتغال و رونق کسب و کار این رشته هم امیدوار بود.

** همدان قطب اسانس کشور
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی همدان با استناد به آمار و اطلاعاتش عنوان می کند: علاوه بر این دو گیاه معطر، همدان رویشگاه 21 گونه گیاه دارویی دیگر است اما گشنیز و رازیانه در جایگاه نخست تولیدات گیاهان دارویی قرار دارد به طوریکه از 11 هزار و 618 تن محصول از این دسته، 11 هزار تن مربوط به تولید این 2 دانه معطر است.
از کیفیت، عطر و طعم سیر همدان نیز نمی توان گذر کرد؛ این محصول هم شهرت جهانی دارد اما روزگار سیر هم مانند گشنیز و رازیانه سیاه است.
به گفته شهرام پرورش، مهارت و تخصص کشاورزان همدانی در پروراندن این 2 گونه گیاهی فرصت بی نظیری است که تاکنون از دید سرمایه گذاران مغفول مانده است اما هنوز دیر نشده و فرصت برای جبران غفلت ها وجود دارد.
او گیاهان دارویی را از دسته کشت های کم آب بر می داند و در اوضاع آشفته منابع آبی همدان، بهترین گزینه برای کشت و زرع و سودآوری معرفی می کند که دوستدار آب و خاک هستند.
و اما سخن آخر اینکه ساخت کارگاه و یا کارخانه های فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی به ویژه کارخانه اسانس گیری همراه با تدوین استانداردهای مورد نیاز می تواند قطب تولید گیاهان دارویی کشور را به جایی برساند که شایسته آن است.
همه چیز به همت آنها بستگی دارد که تمکن مالی دارند و دلی دردمند که برای آب، خاک، فرزندان و آینده همدان بسوزد و بتپد تا نوش دارویی بسازند برای گیاهان دارویی روییده در پهنه دشتهای همدان.