به گزارش ایران اکونومیست؛ مالیات یکی از مظاهر حاکمیت دولت ها است. اگر ایجاد عدالت اجتماعی، توزیع متناسب درآمدها، کاستن از شکاف درآمدی بین اقشار مختلف جامعه، تثبیت قیمت ها، کاهش بیکاری، رونق اقتصادی، افزایش سرمایه گذاری، کاهش تورم و حمایت از تولیدات را از مهمترین اهداف دولت ها بدانیم، دولت ها از انواع سیاست های مالیاتی در جهت تحقق اهداف مذکور، می توانند بهره بگیرند. از طرفی نظارت بر نحوه مالیات ستانی، لازمه نظارت بر منابع بودجه ای و منابع درآمد ی دولت هاست. هدف از نظارت بر مالیات ستانی، تاثیر گذاشتن بر کارایی و به عبارتی مالیات ستانی موثر است، که این مهم نیز صورت نمی پذیرد مگر اینکه یک نظام مالیاتی مطلوب استقرار یابد.
اگر برای یک نظام مالیاتی مطلوب، بده و بستانی در نظر بگیریم، تامین رضایت افرادی که اقدام به پرداخت مالیات می کنند به عنوان ستانده چنین نظام مالیاتی، باید مدنظر قرار گیرد. لذا یکی از الزامات و ویژگی های کارآمدی نظام مالیاتی، تبیین شرایط رضایت افراد در اخذ مالیات ها است.
در این راستا، تمکین مالیاتی مودیان، یکی از مهمترین مسائل مرتبط با مقوله رضایت افراد مطرح می گردد.
به زبان دیگر می توان تمکین مالیاتی را به عنوان شاخص خلاصه شده ای از کارایی و اثربخشی برنامه عملیاتی سازمان امور مالیاتی تلقی کرد.
عوامل موثر در تمکین مالیاتی
1- وضعیت نظام مالیاتی: توانایی و ضمانت های اجرایی (نبود ضمانت های اجرایی موثر باعث فرار مالیاتی می گردد)، توانایی در برقراری عدالت مالیاتی، داشتن تخصص و دانش مالیاتی ماموران مالیاتی، کیفیت ارائه خدمات مالیاتی و اطمینان خاطر مودیان از خدمات ارائه شده، همدلی ممیزان مالیاتی با مودیان وپاسخ گویی مناسب کارکنان، میزان شفافیت وسیستم کارآمد اطلاعات مالیاتی ومیزان معافیت ها، نرخ های مالیاتی، ساختار مالیاتی نظیر پیچیدگی سیستم مالیاتی و قوانین و مقررات، ضعف نظام اطلاع رسانی مالیاتی و...
2- عوامل اقتصادی: نظیر سیاستهای دولت، ترکیب درآمدی دولت، تورم و تاثیر اقدامات بین المللی.
3- عوامل سیاسی: همانند میزان مشارکت مردم در تصمیم گیری ها ، پاسخ گویی دولت در قبال اقداماتش ، اطلاع مردم از نحوه مصرف درآمدها ، شفافیت درآمدی دولتمردان و عملکرد شخصی آنان در پرداخت مالیات و مشروعیت نظام حاکم و... به عبارتی ، هرچه سطح پاسخ گویی عمومی نسبت به درآمدهای مالیاتی بیشتر باشد و نیز اعتماد عمومی نسبت به نحوه مصرف مالیات بیشتر باشد سطح تمکین مالیاتی ، افزایش معناداری خواهد داشت .
4- عوامل اجتماعی و فرهنگی: همچون هنجارهای فرهنگی و ارزش های اجتماعی و اخلاقی ، میزان فساد مالی واداری در جامعه و میزان انتفاع طبقات مختلف جامعه از هزینه های عمومی و...
عوامل موثر در ارتقاء سطح تمکین مالیاتی
حال ببینیم که چه عواملی در بالابردن سطح تمکین مودیان و تمایل پرداخت داوطلبانه مالیات توسط آنان موثر می باشد:
1- بهبود ضمانت های اجرایی قوانین مالیاتی و توانایی در پیشگیری از رفتارهای نامناسب مودیان با ایجاد نظام جریمه متناسب با رفتارها و تخلف از انجام تکالیف قانونی آنان .
2- بکارگیری سیستم رایانه ای در تشکیلات مالیاتی واستفاده از سیستم های فن آوری اطلاعات ، به منظور بهبود روش های عملیاتی مالیات ستانی .
3- ارتقاء فرهنگ مالیاتی از طریق آموزش مودیان و بالابردن دانش مالی و مالیاتی ، که بر نگرش مودیان نسبت به تمکین مالیاتی اثرگذار می باشد .
4- نرخ مناسب مالیاتی
5- خوداظهاری مالیاتی و اینکه تشخیص و محاسبه ماخذ مشمول مالیات و احتساب و پرداخت مالیات توسط خود مودی باشد ، و ماموران مالیاتی نقش کنترلی داشته باشند .
6- صرفه جویی در هزینه های تمکین: کاستن هزینه های مربوط به آگاهی مودیان از حدود وثغور قوانین و مقررات مالیاتی و نحوه اجرا و اعمال آنها .
7- کاهش پیچیدگی های قوانین و مقررات مالیاتی ورفع هرگونه ابهام در این خصوص، که جلو تفسیرهای متفاوت گرفته شود .
8- افزایش کیفیت خدمات مالیاتی قابل ارائه به مودیان، با دو هدف عمده :
الف) آگاهی دادن مردم در باره حقوق و تکالیف آنها .
ب) ارائه خدمات مداوم ، بی طرفانه ، مودبانه و سریع به مردم .
9- سازمان امور مالیاتی با اجرای استراتژی های صحیح که ترکیبی از حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک فرار مالیاتی مودیان، اعمال جرایم مالیاتی، ارائه توصیه جهت بهتر انجام دادن تکالیف توسط مودیان، آموزش، و یا حسب لزوم تغییر واصلاح قانون وغیره می تواند بر رفتار مودیان اثرگذار باشد .
