سهم تاثیرگذار مردم در احیای دریاچه ارومیه

به گزارش ایران اکونومیست؛ با وجود تلاش های بازدارنده، همچنان چاه های غیرمجاز به صورت مخفیانه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه حفر شده و محصولات پرمصرفی چون چغندرقند و هندوانه کشت می شود تا اصلی ترین راهکار احیای این زیست بوم یعنی مشارکت محلی مورد بی توجهی قرار گیرد.
بخش قابل توجه مصرف آب بدون شک مربوط به کشاورزی و برداشت آب از چاه های مجاز و 40 هزار چاه غیرمجاز آذربایجان غربی بوده و در کنار اجرای طرح های ستاد احیا دریاچه ارومیه، نقش مشارکت های جوامع محلی در مصرف بهینه آب غیرقابل کتمان است.
بخش کشاورزی آذربایجان در این میان ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ دارا ﺑﻮدن یک میلیون ﻫﮑﺘﺎر اراضی قابل ﮐﺸﺖ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋﯽ و ﺑﺎﻏﯽ سهم مهمی در اصلاح الگوی کشت و بهبود عملکرد تولید در مقیاس سطح دارد.
چرایی خشک شدن دریاچه ارومیه از دیدگاه کارشناسان دلایل مختلفی را پیش رو قرار می دهد اما در حقیقت این پیکره آبی زیبا که آب آن حدود 2 دهه قبل با امواج خروشان و سهمگینش، جاده ها و باغ های پیرامونی را غوطه ور کرده بود، نه در یک روز و یکسال، بلکه در طول 20 سال و در اثر افزایش مصرف آب به این حال و روز افتاده است.
احیای این بستر آبی فروخفته در شمال غرب کشورمان همانند خشک شدنش، نیازمند گذشت زمان و همدلی و همراهی مسوولان و کشاورزان ساکن در حوضه آبریز دریاچه از طریق مصرف منطقی و استقرار کشاورزی پایدار است.

** دریاچه ارومیه در عرض 2 سال قابل احیاست
محمد مهدی شهریاری، استاندار آذربایجان غربی با بیان اینکه همت و مشارکت مردمی راهکار احیای دریاچه ارومیه است، گفت: اگر کشاورزان و مردم همت کنند، دریاچه ارومیه در 2 سال احیا می شود.
وی اضافه کرد: در بخش کشاورزی حوزه آبریز دریاچه ارومیه پنج تا هفت میلیارد مترمکعب آب مصرف می شود در حالی که هفت میلیارد مترمکعب، مصرف آب آشامیدنی کل کشور است.
شهریاری اضافه کرد: همه از احیا نشدن دریاچه نقد می کنند و مشکلات را بر روی دوش دولت می اندازند در حالی با یک میلیارد مترمکعب آب می توان تمام زمین های کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه را آبیاری کرد.

** ستاد احیا به دنبال فرهنگ سازی است
رییس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی نیز با اشاره به اینکه مردم نقش مهمی در احیا دریاچه دارند، گفت: طرح های فرهنگ سازی با 2 میلیارد و 100 میلیون تومان از محل اعتبارات سال 1396 در حال انجام است.
فرهاد سرخوش ادامه داد: فرهنگ سازی و مدیریت منابع آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از اولویت دولت و ستاد احیاست و با تمهیداتی که در سال جاری اتخاذ شده، اثربخشی مناسبی خواهد داشت.
وی با اشاره به عملکرد موفق این ستاد در جلوگیری از ادامه روند خشک شدن دریاچه ارومیه، گفت: اگر اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه و توجه دولت تدبیر و امید نسبت به این دریاچه نبود، نگین آبی آذربایجان در زمان حاضر خشک شده بود.
سرخوش با اعلام اینکه حوضه آبریز دریاچه ارومیه توسط 21 رودخانه دائمی و 39 رودخانه دوره ای سیراب می شود، گفت: با اجرای طرح های این ستاد دریاچه ارومیه باید ظرف مدت 10 سال به تراز اکولوژیک خود برسد اما مشارکت مردم نیز در تحقق این هدف تاثیرگذار است.

** جلب مشارکت مردم هزینه بر و زمان بر است
معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز به تمرکز پروژه همکاری های مشترک بین المللی بر روی مسایل اجتماعی و تلاش برای جلب مشارکت مردم در جهت احیای دریاچه ارومیه اشاره کرد و افزود: انجام اینگونه اقدامات کاری بسیار سخت و نیازمند صرف وقت و هزینه بسیار است.
عیسی کلانتری وضعیت کنونی دریاچه ارومیه را نتیجه مدیریت نامناسب منابع آبی حوضه آبریز، سدسازی و برداشت های بی رویه از منابع آبی می داند.

** سمن ها توان اصلاح نگرش مردم را دارند
کارشناس مسایل اجتماعی و فرهنگی معتقد است که سمن ها با استفاده از دانش وعلم روز شهروندان را آموزش می دهند، نگرش آنان را اصلاح کرده و با ایجاد تغییر در باورهای غلط قبلی رفتار درست شهروندان را دنبال می کنند.
هوشنگ عطاپور افزود: سازمان های مردم نهاد با خدمات داوطلبانه مردم فعالیت می کنند و سرمایه اجتماعی بالایی دارند به همین دلیل شهروندان با اعتماد به عملکرد آنها، فرآیند فرهنگ سازی را تسهیل می کنند و اثربخشی را در جامعه افزایش می دهند.
وی ادامه داد: هر جامعه ای که توانسته است تا ظرفیت سازمان های مردم نهاد را شناسایی کند و آن را به کار بگیرد در ترویج فرهنگ مسوولیت پذیری موفق بوده است.
 پروژه 'همکاری در احیای دریاچه ارومیه با الگوسازی مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی' بر اساس تعاملات متقابل انجام شده بین دولت ایران و ژاپن برای همکاری در زمینه های محیط زیست از سال 2014 آغاز شد.
ارتقای سطح اطلاعات و درک جوامع محلی از نقش مهمی که در استفاده از روش های کشاورزی پایدار و احیای دریاچه ارومیه دارد، گسترش کشاورزی پایدار در 130 روستای حوضه آبریز دریاچه ارومیه با هدف کاهش مصرف آب و نهاده های شیمیایی، بسیج اجتماعی به منظور احیای دریاچه ارومیه و حفاظت از تنوع زیستی اهداف این پروژه است.
این پروژه با اختصاص بودجه چهار میلیون دلاری توسط دولت ژاپن در چهار سال گذشته اجرا شده و در حال گسترش است؛ سند فاز پنجم همکاری مشترک برنامه عمران ملل متحد، سازمان حفاظت محیط زیست و حمایت دولت ژاپن تحت عنوان پروژه «همکاری در احیای دریاچه ارومیه با الگوسازی مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی» طی اوایل سال جاری به امضا رسید.