زیست بوم، کارآفرینی جدید

به گزارش ایران اکونومیست؛ کارشناسان اقتصادی بر این عقیده اند که «سازمان یافتن یک اکوسیستم کارآفرینی به حداقل یک دهه تلاش و تعهد و حضور مفید همه اجزا نیاز دارد».
در عادی ترین حالت برای رقم زدن یک اکوسیستم کارآفرین، بخش های دولت و سازمان­های دولتی به منظور بسترسازی و فراهم کردن زیرساخت های محیط کسب و کار، شرکت­های بزرگ، سازمان­های خیریه، حمایت­ کننده، رسانه ­ها، سرمایه­ گذاران، مشتریان، سازمان­ های واسطه و تشکیلات صنفی و شتاب ­دهنده­ ها دخیل هستند.
دولت تدبیر و امید به صراحت اعلام کرده است که از جوانان و شرکت های شتاب دهنده در حوزه کسب و کارهای نوین حمایت می کند و این یک فرصت برای جوانان دارای ایده و بیکار است.
چهارمحال و بختیاری یکی از استان های با نرخ بیکاری بالا کشور است و نزدیک به 60 هزار دانشجو دارد که با دانش آموختگی آنها به تعداد بیکاران با سواد استان افزوده خواهد شد.
در سال های اخیر، چهارمحال و بختیاری رتبه نخست بیکاری را از کرمانشاه ربوده است اما همین تعداد از جوانان در کارگاه های کوچک خود موفق به ثبت اختراعات جدید بر اساس اکوسیستم کارآفرینی نو شده اند.

** سیماچه بیکاری در چهارمحال و بختیاری
در فصل زمستان با بارش برف، باران و سرد شدن هوا در برخی از شهرها تا منفی 20 درجه، بیکاری فصلی در چهارمحال و بختیاری به بالاترین میزان خود در کشور می رسد.
در این فصل طرح ها (پروژه های عمرانی) به علت سرمای هوا تا حدود یکی دو ماه تعطیل می شود و کارگران زیربنایی و ساختمانی بدون حقوق به خانه می روند و همچنین به دلیل برودت هوا، مغازه داران ساعت 9 صبح کرکره های یخ زده را بالا و شبانگاه نیز ساعت 9 کرکره ها را پایین می کشند.
بازار، در این فصل نسبت به فصل های بهار و تابستان کم رونق تر می شود و بی برو و برگرد؛ سرما شرایط خود را بر اقتصاد خرد این استان تحمیل می کند و از سوی دیگر، با تعطیل شدن یا پایان یافتن برخی از طرح های بزرگ نفت و گاز در منطقه عسلویه، نیروی اشتغال چهارمحال و بختیاری در منطقه انرژی بوشهر به استان خود بازمی گردند که به این ترتیب به جمعیت بیکار فعال استان اضافه می شوند.
در حوزه بین المللی نیز تعدادی از نیروی کار چهارمحال و بختیاری که چند دهه پیش در کشور کویت فعال بودند، به دلیل پایان طرح های عمرانی به ایران بازگشته اند و اکنون متقاضی شغل در استان هستند.
این جمعیت بیکار فعال و نیروی بیکار محض که هیچ گونه مهارت فنی و حرفه ای نیز ندارد، در چهارمحال و بختیاری دست به دست هم داده اند تا این استان در رتبه های نخست بیکاری قرار گیرد.

** ریل گذاری ناپایدار اشتغال در استان
در سال های نخست پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه اشتغال، چهارمحال و بختیاری را مهد کشاورزی عنوان کردند تا این استان کوهستانی با 11درصد از منابع آبی در دهه 60 به قطب اصلی کشاورزی تبدیل شود.
اما یک دهه بعد، با رخ نمایی پدیده خشکسالی، کم کم کشاورزی نیز با کم آبی روبرو شد و برخی از باغ ها و طرح های کشاورزی دچار معضل بی آبی و کم آبی کرد و این امر سبب شد تا تعدادی از کشاورزان زمین های خود را رها کنند و به این حرفه پایان دهند.
در دهه بعد، چهارمحال و بختیاری را قطب دامپروری معرفی کردند، در حالی که در دهه 80 این استان با فقر و یا خشک شدن برخی مراتع روبرو شد.
از سوی دیگر دام مازاد در چهارمحال و بختیاری، بر مراتع فشار بیشتری آورد و سبب شد برخی از گله داران با بی مرتعی دست به گریبان شوند.
یک دهه بعد اعلام شد که چهارمحال و بختیاری نیازمند صنایع سنگین و مادر است، از این رو چندین طرح نیز برای این استان به تصویب رسید، اما دولت آن قدر توانمند نبود که بتواند در این استان به اندازه استان های صنعتی اصفهان، خوزستان و مرکزی سرمایه گذاری کند.

** مختصات بیکاری در چهارمحال و بختیاری
بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری چهارمحال و بختیاری در بهار امسال 22.8 درصد اعلام شده است که با چهار درصد اختلاف با کرمانشاه، این استان همچنان در رتبه نخست بیکاری کشور قرار دارد.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری گفت: بیش از 63 هزار بیکار در استان شناسایی شده اند که 44درصد این افراد را دانش آموختگان دانشگاهی تشکیل می دهند.
حفیظ الله فاضلی، نبود فرهنگ کارآفرینی، بی توجهی به ظرفیت های نسبی استان به ویژه در بخش گردشگری و کشاورزی، نبود فرهنگ همکاری و تعاون و ناهماهنگی بین رشته های دانشگاهی و نیاز بازار را از مهمترین دلایل رشد تعداد بیکاران استان عنوان کرد.
وی ادامه داد: با این وجود دولت با اجرای طرح های اشتغال فراگیر، مشاغل خانگی، اشتغال روستایی و عشایری و طرح کارورزی در تلاش است تا بتواند رشد نرخ بیکاری کشور را مهار کند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: 380 میلیارد ریال تسهیلات با اجرای طرح اشتغال فراگیر و مشاغل خانگی در این استان به متقاضیان پرداخت شده است.
فاضلی، سهم استان در حوزه مشاغل خانگی را 225 میلیارد ریال و در حوزه اشتغال فراگیر 4 هزار میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: امید است با همکاری بیش از پیش بانک ها بتوان در جذب به موقع تسهیلات اقدام کرد.

** زمینه سازی دولت برای کسب و کار نوین
به گفته استاندار چهارمحال و بختیاری، بالا بودن نرخ مشارکت در استان باعث افزایش نرخ بیکاری در استان شده است.
اقبال عباسی اظهارداشت: این نرخ مشارکت که بین سنین 10 تا 24 سال را شامل می شود، در این استان حدود 44 درصد جمعیت برابر 440 هزار نفر است که در هیچ استانی به این اندازه نرخ مشارکت بالا نیست.
وی اضافه کرد: این نرخ مشارکت باعث افزیش نرخ بیکاری در چهارمحال و بختیاری شده است.
عباسی از ایجاد زیرساخت های لازم برای کسب و کار نوین در بین جوانان خبر داد و گفت: پارک علم و فناوری استان زمینه رشد و توسعه ایده های خلاق و کارآفرین را فراهم کرده است و از جوانان کارآفرین در این حوزه به صورت جدی حمایت می شود.

** اولویت ایده های جدید و کارآفرین
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و دیوان محاسبات و نماینده مردم شهرستان های اردل، فارسان، کیار و کوهرنگ در مجلس شورای اسلامی اظهارداشت: برای رفع بیکاری و ایجاد اشتغال در شهرستانها باید از جوانان کارآفرین به صورت جدی با پرداخت تسهیلات ارزان قیمت حمایت کرد.
علی کاظمی باباحیدری افزود: این استان اگرچه دارای نیروی انسانی توانمند است، اما بی توجهی به آن و نبود تخصیص امکانات و تجهیزات لازم، فرآیند توسعه یافتگی استان را با چالش مواجه کرده است.
نماینده مردم شهرستان های شهرکرد، بن و سامان نیز در این باره گفت: رشته های دانشگاهی این استان منطبق با ظرفیت های موجود نیست.
اردشیر نوریان اظهارداشت: باید رشد ظرفیت های علمی متناسب با مزیت های این استان مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به جایگاه این استان در رتبه نخست بیکاری کشور تصریح کرد: این وضعیت می طلبد تا رشته های فنی و حرفه ای و مهارتی در این استان گسترش بیشتری داشته باشد.
عضو کمیسیون انرژی مجلس و نماینده مردم شهرستان لردگان در مجلس شورای اسلامی معتقد است که مشکل اشتغال به ویژه در مناطق روستایی و عشایری با بخشنامه و دستوری برطرف نمی شود و نیازمند راهکارهای عملیاتی است.
به گفته محمد خالدی سردشتی، معضل بیکاری که امروز به یکی از مهمترین مشکلات کشور تبدیل شده است، به اشکال ساختاری و بوروکراسی اداری باز می گردد که این موضوع با بخشنامه و دستور عمل برطرف نمی شود.
وی تصریح کرد: صدور مجوز کسب و کار در کشورهای پیشرفته 24 ساعت، کشورهای همسایه یک هفته و ایران شش ماه طول می کشد و همین موضوع فرآیند جذب تسهیلات و توسعه مشاغل را با مشکل مواجه کرده است.

** پایین بودن قدرت ریسک پذیری جوانان
از سوی دیگر در بین برخی جوانان استان قدرت ریسک پذیری و سرمایه گذاری پایین است و هنوز برخی از آنها نتوانسته اند ایده های اشتغال آفرین و کسب و کار خود را عملیاتی کنند.
ریسک پذیری در اقتصاد یکی از مهمترین مولفه های سرمایه گذاری به حساب می آید، که در بین نسل جوان این ویژگی کمرنگ است.
نبود قدرت ریسک پذیری باعث می شود، جوانان جویای شغل به جای دست زدن به ریسک های بالای اقتصادی، به خرده ریسک ها بسنده کنند و این گونه جریان ها، باعث کاهش تولید در حوزه اقتصاد کلان بویژه بخش کسب و کار می شود.
وقتی سرمایه گذاری خطرپذیر (Venture Capital) در کسب و کار فلافلی وجود ندارد، جوانان برای ایجاد اشتغال به سمت شغل های بدون ریسک می روند و از این رو حرفه های خدماتی نسبت به شغل های مولد و کارآفرین بیشتر مورد اقبال قرار می گیرد.
کارشناسان عقیده دارند تنها راه افزایش قدرت ریسک پذیری در حوزه کسب و کار در بین جوانان، حمایت از شرکت های دانش بنیان و همچنین جوانان دارای ایده در کارآفرینی است.

** راهکار عبور از بحران بیکاری
توجه به اکوسیستم جدید با رویکرد نوآورانه به ویژه از سوی جوانان می تواند بخشی از بیکاری در این استان را رفع کند.
اکوسیستم نوآور اگرچه پدیده ای تازه نیست، اما دارای مختصاتی است که می تواند جوانان را در کسب و کار ریسک پذیر و برای ورود به طرح های مهم اقتصادی آماده کند.
راهبردهای اکوسیستمی در کسب و کار با بهره گیری از شرکت های دانش بنیان شکل می گیرد و امروز دانشگاه باید حلقه اصلی کارآفرینی و نه تولید کننده مدرک در بین جوانان باشد.
اکوسیستم کسب و کار یک 'پارادایم' جدید در حوزه اشتغال است که جوانان با محصولات مرز دانشی می توانند بازارهای جهان را در اختیار بگیرند.
این روزها مساله «تراکم و انباشتگی» یا «بلوک های توسعه» دیگر نمی تواند جوابگوی صنعت کارآفرین باشد مگر اینکه صنایع به سمت نوآوری و دانش بنیان بروند، شرکت هایی که در درون خود اشتغال ایجاد می کنند.

** اقتصاد خرد باید به سمت اکوسیستم فناورانه برود
یک محقق اقتصاد بین الملل  اظهارداشت: اکوسیستم های نوآور براساس تراکم های جغرافیایی کارآفرینان، سرمایه گذاران، استعدادها و دانشگاه ها ایجاد می شود.
مسعود نصیری افزود: با حضور جوانان ریسک پذیر، از دل این اکوسیستم ها شرکت های بزرگی در دنیای فناوری اطلاعات به وجود آمد که توانستند بازار جهان را تسخیر کنند.
به گفته وی، نمونه بارز آن در دانشگاه «استنفورد» آمریکا رخ داد که جوانان این دانشگاه با همکاران بین المللی خود برندهایی مانند آی پد اپل، اندروید گوگل، محاسبات ابری و سیستم عامل های نرم افزاری تحت سلطه شرکت هایی مانند مایکروسافت و آمازون را مدیریت کرده اند.
این محقق افزود: در اکوسیستم اشتغال باید مساله فناوری مقابله در موقع خطر مورد توجه قرار گیرد و جوانان در حوزه کسب و کار با پلتفرم (بستری برای برنامه های نرم افزاری) دارای استراتژی خطر پذیری اقدام به کارآفرینی کنند.
نصیری با بیان این مساله که ایجاد اشتغال در حوزه شرکت های دانش بنیان نیاز اصلی امروز کشور است، افزود: دوران کسب و کار خطی و مکانیکی سپری شده و اکنون اقتصاد نیازمند کسب و کار جامع و خوشه ای است و هر کسب و کار باید بتواند یک کارآفرین خوشه ای باشد که به صورت خودکار زایشگر اشتغال جدید در حوزه فرا دست یا پایین دست صنعت است.
به گفته وی، چهارمحال و بختیاری یک استان صنعتی نیست که بتوان اشتغال را به صنعت گره زد و باید با رویکرد اکوسیستم نوآوری اشتغال را به دل خانه ها برد و از دل دانشگاه های استان کارآفرین تربیت کرد.

** باید به جوانان کارآفرین اعتماد کرد
معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری گفت: دوره استفاده از صنعت دودکشی گذشته است و باید به سمت صنایع نو با رویکرد دانش بنیان رفت و در کسب و کار به جوانان اعتماد کرد.
سورنا ستاری در سفر به چهارمحال و بختیاری افزود: با اقتصاد متکی به نفت و منابع زیرزمینی نمی توان رشد اقتصاد را رقم زد، بلکه برای رشد اقتصادی، شرکت های دانش بنیان را باید تقویت کرد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان ایجاد اکوسیستم کارآفرینی را مهم‌ترین زیرساخت نهادینه‌ شدن تفکر دانش‌ بنیان دانست و گفت: اکنون در دانشگاه‌های مهم کشور فرهنگ دانش‌ بنیان نهادینه‌ شده است به‌ طوری ‌که دانشجویان این دانشگاه‌ها به دنبال جذب سرمایه‌گذار خصوصی برای طرح‌ها و ایده‌های خود هستند.
ستاری، اصلاح فرهنگ جامعه را نخستین گام در توسعه دانست و گفت: ظرفیت‌ها و موهبت‌های بسیاری در کشور وجود دارد اما به دلیل فقدان ‌فرهنگ دانش‌ بنیان، این داشته‌ها نتوانسته‌اند کشور را به توسعه ‌یافتگی برسانند.
به گفته وی، استخدام در دستگاه های دولتی، نبوغ و خلاقیت را از جوانان می گیرد، درحالی که شرکت های دانش بنیان باعث بروز ایده برای جوانان می شود.
ستاری اظهارداشت: در حوزه IT و ICT اکنون بیش از 47 میلیون یوزر اینترنت فعال است و این بزرگترین بازار این حوزه در منطقه است.
وی حمایت از شتاب دهنده های کسب و کار را از مهمترین برنامه های دولت در راستای حمایت از شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها ( کسب و کار نوپا) عنوان کرد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به وجود 60 هزار دانشجو در چهارمحال و بختیاری، حمایت از نخبگان دانشگاهی را جزو برنامه های این بنیاد برشمرد.
رئیس مرکز توسعه فناوری ­های راهبردی معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری نیز از حمایت این نهاد از شرکت های دانش بنیان کارآفرین در چهارمحال و بختیاری خبر داد.
اسماعیل قادری فر افزود: از استارت آپ هایی که بتوانند در حوزه کسب و کار، زمینه اشتغال جوانان را در چهارمحال و بختیاری فراهم سازند و همچنین از طرح های مرز دانشی تقاضا محور که بتوانند به حل مشکلات از جمله در بخش آب، محیط زیست، کاهش آلاینده ها، لیزر، فوتونیک، لیرز، موبیلیتی (mobility) شامل خودروهای برقی و خودران کمک کنند، حمایت می شود.

** صادرات 170هزار دلاری جوانان ایده مند
رئیس پارک علم و فناوری چهارمحال و بختیاری نیز در این باره  گفت: صادرات 170هزار دلاری محصولات فناورانه در این استان در شرایط کنونی تحریم دشمنان، نشان دهنده ظرفیت کسب و کار در این حوزه است.
اسماعیل پیرعلی افزود: هم اکنون 130 شرکت دانش بنیان در این مجتمع فعال است که این شرکت ها سال گذشته بیش از 170هزار دلار صادرات محصولات شبیه سازی آزمایشگاهی و نرم افزار داشته است.
به گفته وی، پارک علم و فناوری چهارمحال و بختیاری هم اکنون در انجمن پارک های علم و فناوری آسیا (ASPA) و اتحادیه جهانی پارک های علم و فناوری (IASP) عضویت دارد و این می تواند زمینه ساز معرفی ایده ها جوانان در بخش کسب و کار بین المللی باشد.

** فروش محصولات ایده مند آغاز شده است
ماه گذشته شرکت‌های دانش بنیان چهارمحال و بختیاری در حاشیه نشست تجاری ایران در گرجستان، موفق به عقد قرارداد فروش محصولات دانش‌بنیان در حوزه طراحی، ساخت و اجرای گلخانه هوشمند و ماسک نانو فیلتر به ارزش 100 هزار یورو شدند.
در پی برگزاری دومین نشست تجاری ایران در کشور گرجستان، بستر مبادلات مشترک شرکت‌های دانش‌بنیان دو کشور ایران و گرجستان فراهم شد.
در این نشست که با هدف برقراری ارتباط تجاری بین شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی و گرجی برگزار شد، شرکت‌های دانش بنیان استان موفق به عقد قرارداد فروش محصولات در حوزه طراحی، ساخت و اجرای گلخانه هوشمند و ماسک نانو فیلتر به ارزش 100 هزار یورو شدند.
 اکنون جمعیت 947 هزار نفری چهارمحال و بختیاری نیازمند سرمایه گذاری بخش خصوصی به ویژه در اکوسیستم جدید با رویکرد فناوری نوین است تا بتواند از رتبه نخست بیکاری به رتبه های پایین تر سقوط کند.