آیا آبی از انرژی خورشیدی گرم می شود

به گزارش ایران اکونومیست؛  اقداماتی انجام شده اما انتظار بیش از این است و در نقاطی مانند جنوب ایران که خورشید بیشترین گرما و پرتوهایش را نصیب ساکنان می کند، ساخت نیروگاه‌های خورشیدی ضرورت دارد.

** هراس ها و مزایای خورشیدی
گاهی به بهانه های مختلف از جمله سخت بودن نگهداری از این تاسیسات، نبودن جا برای نصب تجهیزات، در معرض خطر سرقت بودن وسایل و حتی دردسرهایی که با پریدن یک گربه بر روی پنل های خورشیدی بروز می کند، مخالفان یا دستکم رد کنندگان انرژی خورشیدی پا به میدان گذاشته اند.
نیروگاه‌های خورشیدی از جنس انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک هستند، توسعه و احداث این پروژه‌ها باهدف حفظ محیط‌ زیست صورت می‌گیرد.
طبق ماده 50 برنامه‌ ششم توسعه تا پایان برنامه دولت مکلف است بخشی از ظرفیت برق کشور به میزان 500 مگاوات را از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کند که سهم استان فارس 6 درصد آن یعنی حدود 300 مگاوات تعیین شده است.
یکی از موضوعاتی که با توجه به ظرفیت‌های استان فارس در برنامه‌های اقتصاد مقاومتی و تولید ملی در دست پیگیری است، احداث نیروگاه‌های خورشیدی و نیروگا‌ه‌های مقیاس کوچک گازی است.
طی سال‌های 1395 و 1396، پروانه‌ احداث 38 نیروگاه خورشیدی به ظرفیت 496 مگاوات و سرمایه‌گذاری 22 هزار میلیارد ریال و اشتغال ‌زایی برای حداقل 270 نفر در استان فارس صادر شد.
جانمایی اغلب این نیروگاه‌ها نیز در شیراز، جهرم، لار، لامرد، داراب، اقلید، آباده، خرامه، صفاشهر، سعادت شهر، بوانات، فسا، سروستان، نی‌ریز، فراشبند و کازرون انجام شده است.
بر اساس گفته‌های مدیرعامل برق منطقه‌ای استان فارس، موافقتنامه‌ اولیه برای ساخت 240 نیروگاه خورشیدی با هدف حمایت از انرژی‌های پاک با بخش خصوصی بسته شده است.
عبدالعزیز کریمی نوبندگانی گفت: از این موافقتنامه‌ها 29 مورد آن به مبادله قرارداد خرید تضمینی با ظرفیت 235 مگاوات رسیده است.
وی افزود: در هفته دولت سه پروژه دیگر توسط بخش خصوصی در حوزه تأمین برق ازطریق انرژی خورشیدی تأمین اعتبار شده است که یکی از این پروژه‌ها در شهرستان خرامه و با ظرفیت 10 مگاوات و با سرمایه‌ گذاری 60 میلیارد تومانی افتتاح شد.
مدیرعامل برق منطقه‌ ای استان فارس به نیروگاه 10 مگاواتی اقلید نیز با سرمایه ‌گذاری 60 میلیاردتومانی نیز اشاره کرد که در هفته‌ دولت به بهره‌ برداری خواهد رسید همچنین نیروگاه چهارمگاواتی در سروستان نیز فردا با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به بهره‌ برداری می‌رسد.
یدالله رحمانی معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری فارس نیز با بیان این ‌که برای احداث 38 واحد نیروگاه خورشیدی در فارس به 22 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری نیاز است، گفت: برآورد سرمایه‌گذاری برای 100 نیروگاه خورشیدی با ظرفیت 2300 مگاوات، 115 هزار میلیارد ریال بود.
وی افزود: از مجموع 38 پروانه احداث نیروگاه خورشیدی، تاکنون مکان‌یابی 21 واحد با ظرفیت 170 مگاوات قطعی و احداث 5 نیروگاه آغاز و قرارداد خرید تضمینی برق تولیدی این 5 نیروگاه با ظرفیت 50 مگاوات، با سازمان انرژی‌های نو ایران، منعقد شده است.
کار احداث نیروگاه 10 مگاواتی خرامه که 3 شهریور ماه به بهره ‌برداری رسید، از 5 ماه قبل در شهرستان خرامه آغاز شده بود و گفته می‌شود این دومین نیروگاه خورشیدی 10 مگاواتی است که پس از تجربه‌ موفق در بهره ‌برداری از نیروگاه خورشیدی 10 مگاواتی در اردکان یزد، توسط یک شرکت داخلی با همکاری یک شرکت مشاور آلمانی به بهره ‌برداری رسیده است.
این در حالی است که از یک طرف ادامه احداث این نیروگاه‌ها از سوی تحریم‌ها تهدید می‌شد و از طرفی نوسانات بازار ارزی موجی از نگرانی را ایجاد کرده بود.
در این باره متین رضاییان فعال بخش خصوصی نیروگاه‌های خورشیدی چندی پیش گفته بود که وضعیت حاکم بر بازار ارز، موجب شده تا هزینه‌های تمام شده سرمایه ‌گذاری و تولید برق تجدیدپذیر توجیه اقتصادی خود را از دست بدهد.
اسماعیل تبادار در حاشیه‌ بهره ‌برداری از نیروگاه 10 مگاواتی خورشیدی خرامه گفت: باید با تسهیل روند سرمایه‌ گذاری و تشویق سرمایه ‌گذاران به سمتی حرکت کنیم که در پهنه‌ فارس زمینه‌ ایجاد و استفاده از انرژی پاک خورشید برای تامین برق مورد نیاز فراهم شود.
استاندار فارس با تصریح اینکه پیش ‌از این در سروستان شاهد بهره‌برداری از نیروگاه 4 مگاواتی خورشیدی بوده‌ایم، گفت: نیروگاه خورشیدی خرامه اولین نیروگاه 10 مگاواتی است که به همت سرمایه‌گذار بخش خصوصی احداث و راه‌اندازی شد.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه نیروگاه برق خورشیدی زمینه‌ ذخیره سوخت فسیلی و حفاظت محیط زیست را فراهم می‌کند از اهمیت دو چندانی برخوردار است.
تبادار گفت: انرژی خورشیدی از انرژی‌های نو محسوب می‌شود که براساس وارسی‌ها و کار حرفه‌ای انجام شده، مجال برای توسعه‌ نیروگاه‌های خورشیدی در سراسر این استان وجود دارد.
استاندار فارس گفت: وزارت نیرو زمینه ‌ای را فراهم کرده تا انرژی برق تولیدی نیروگاه‌های خورشیدی را با سوبسیدی مناسب از سرمایه‌گذار خریداری کند.
تبادار با اشاره به اینکه در آینده هم شاهد افتتاح نیروگاه خورشیدی اقلید خواهیم بود، ابراز امیدواری کرد که زمانی فرا برسد که انرژی مورد نیاز برق شهرستان‌های استان با بهره ‌گیری از نیروگاه‌های خورشیدی تأمین شود.

** این همه گرما و هیچ
همه این موارد در حالی است که با توجه به نوع اقلیم، آب و هوا و شدت تابش خورشید در جنوب فارس، هنوز هیچ نیروگاهی در این منطقه به بهره ‌برداری نرسیده است و لازم است کار ساخت نیروگاه‌های خورشیدی در جنوب فارس با سرعت و جدیت بیشتری دنبال شود.
به گفته محققان، هم‌ اکنون هر متر مربع از اراضی جنوب ایران، توان دریافت شش کیلووات انرژی خورشیدی را در هر ساعت دارد در حالی که در باقی نقاط ایران، این میزان پنج کیلووات است.
سال 1396، نشست کمیته جذب و حمایت از سرمایه ‌گذاری در استان به منظور ساخت نیروگاه خورشیدی در جهرم در 193 کیلومتری جنوب شرقی شیراز برگزار شد.
در این نشست‌ها، احداث نیروگاه خورشیدی در شهرستان جهرم توسط سرمایه‌گذاران خارجی با حضور مدیرعامل شرکت بلغاری سولار اند بنفیت (solar & Benefit) نماینده‌، فرماندار و مدیران منطقه‌ ویژه‌ اقتصادی و پتروشیمی جهرم پیگیری شد.
علیرضا صحراییان معاون استاندار فارس و فرماندار ویژه جهرم در این باره از نهایی ‌شدن مجری ساخت نیروگاه برق خورشیدی جهرم سخن گفت و  اعلام کرد: این نیروگاه با سرمایه‌ گذاری 10 میلیون یورویی طرف بلغارستانی احداث می‌شود.
وی با بیان اینکه بررسی‌های میدانی نقاط پیشنهادی برای نیروگاه خورشیدی با حضور کارشناسان و نمایندگان سرمایه‌ گذار خارجی در جهرم انجام شده است، افزود: آذرماه سال گذشته جلسه‌ای با حضور محمد رضایی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، مشاور سرمایه ‌گذاری استانداری فارس، مدیرعامل منطقه‌ ویژه اقتصادی جهرم و معاون رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور و سفیر کشور بلغارستان در ایران برگزار شد.
او اضافه کرد: این جلسه در سفارت‌خانه این کشور برگزار شد و مدیرعامل شرکت( solar and benefit ) از کشور بلغارستان به عنوان مجری ساخت نیروگاه برق خورشیدی در منطقه ویژه‌ اقتصادی جهرم توسط مقامات رسمی این کشور تأیید شد.
معاون استاندار فارس افزود: در این نشست که برای کسب اطمینان خاطر و تأئیدیه شروع به کار شرکت بلغاری ترتیب یافته بود مقرر شد طبق تفاهم‌ نامه قبلی 18 هکتار اراضی فاز دوم منطقه ویژه‌ اقتصادی جهرم برای ساخت نیروگاه خورشیدی در اختیار شرکت بلغاری قرار گیرد.
وی با بیان اینکه این شرکت قرار است با سرمایه‌ گذاری 10میلیون یورو ساخت نیروگاه خورشیدی منطقه ویژه اقتصادی جهرم را آغاز کند، گفت: نیروگاه مد نظر توان تولید 7 مگاوات برق را دارد و قرار است انرژی برق تولیدی را در اختیار شرکت برق منطقه‌ای فارس قرار می‌دهد.

** روش جدید تولید انرژی خورشیدی
در زمان حاضر بیشتر نیروگاه‌های خورشیدی ساخته شده در ایران از پنل‌های تولیدکننده الکتریسته استفاده می‌کنند که یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه جهرم معتقد است توان بسیار پایینی دارند.
دکتر حامد دهدشتی  گفت: تکنولوژی نیروگاه‌های خورشیدی با استفاده از متمرکز کننده‌ سهموی خطی، بهترین روش در بین روش‌های حرارتی- برقی برای تولید انرژی تجدیدپذیر است.
او افزود: این تکنولوژی برای اولین بار از سال 1984 در صحرای مجاور کالیفرنیای آمریکا به کار گرفته شد ولی بعدها، هم به صورت خورشیدی و هم به صورت هیبرید، در کشورهایی مانند اسپانیا، مصر، مراکش و عمارات به کار گرفته شد. این نیروگاه‌ها که بر اساس ویژگی‌های آب و هوای روزانه کار می‌کنند، حدود 14 تا 80 مگاوات برق تولید می‌کنند.
دهدشتی بیان کرد: آیینه ‌ها و باتری‌های پنل‌ها پس از مدتی مستهلک می‌شوند و اتلاف انرژی در آنها بالا است، نیروگاه برق خورشیدی خلیج فارس در همدان به عنوان نمونه، تنها هفت مگاوات ظرفیت دارد.
وی با رد تصور رایج که بهترین روش در زمینه‌ تولید برق خورشیدی « پنل‌های تولیدکننده‌ الکتریسته» می‌داند، اظهار کرد: مؤثرترین راه تولید برق از خورشید که در کشور مراکش نیز اجرا شده، استفاده از آینه‌های سهموی است و مشابه این روش، در ابعادی وسیع ‌تر و با تکنولوژی به‌ روزتر، تا چندسال آینده در عربستان اجرا خواهد شد.
وی با توضیح اینکه در نیروگاه‌هایی مانند نیروگاه مراکش از آینه‌های مقعر استفاده می‌شود که به تمرکز نور می‌انجامد و سبب تولید درجه حرارت بالا می‌شود، اضافه کرد: یکی از مؤثرترین روش‌ها که در مراکش هم از آن استفاده شده، این است که از میان آینه‌های مقعر یا آینه‌های سهموی شکل، لوله‌هایی رد شود که در آن نمک مذاب جریان دارد. تمرکز نور خورشید توسط آینه‌های مقعر روی این لوله‌ها، دمای نمک مذاب را تا 550 درجه‌ سانتی‌ گراد بالا می‌برد و نمک مذاب پس از جذب انرژی و رسیدن به این دما در مجاورت لوله‌های آب قرار می‌گیرد.
دهدشتی افزود: آب توسط حرارت نمک مذاب بخار می‌شود و بخار آب نیز توربین‌های بخار را می ‌چرخاند که در نهایت انرژی این توربین‌ها، ژنراتورهای برق را برای تولید الکتریسته به حرکت در می‌آورد، البته بخشی از این نمک مذاب با دمای بالا در مخازن بزرگی ذخیره می‌شود تا در هنگام شب و نبود نور خورشید، لوله‌های آب را گرم و تولید بخار کند.
گفتنی است که ایران هم در زمان حاضر پتانسیل بالایی برای تولید برق خورشیدی دارد.
وزارت نیرو اعلام کرده است که ایران تا سال 2030 میلادی 7500 مگاوات برق از انرژی خورشیدی تولید خواهد کرد. این میزان بیش از هفت برابر برق تولیدی از نیروگاه اتمی‌ بوشهر است.
باید زمینه های تولید این نوع انرژی در ایران فراهم شود تا شاهد روشن شدن خانه ها از انرژی خورشیدی باشیم و با مقوله خاموشی ها و هدردادن منابع، خداحافظی کنیم.