به گزارش ایران اکونومیست، روند بررسی دهه‌های گذشته نشان می‌دهد که به دلیل پیشرفت‌های پزشکی و کاهش مرگ‌ومیر، جمعیت سالمندان، مرتباً افزایش یافته است.
این افزایش جمعیت، به‌طور ویژه‌ای در مورد زنان صدق می‌کند، زیرا امید به زندگی در زنان شش تا هشت سال بیش از مردان است. در ایران نیز بنا بر اطلاعات ارائه‌شده توسط مرکز آمار و سرشماری ایران، به‌طورکلی حدود ۱۰ درصد از جمعیت را سالمندان بالای ۶۰ سال تشکیل می‌دهند. ازاین‌رو مقابله با چالش‌های فراروی این پدیده و استفاده از تدابیر مناسب به‌منظور ارتقای وضعیت جسمی، روانی و اجتماعی سالمندان اهمیت زیادی دارد و در دستور کار جامعه بین‌المللی قرار گرفته است.
یکی از مشکلات روان‌شناختی سالمندان که بهداشت روانی و جسمانی آن‌ها را به مخاطره می‌اندازد، بنا بر اظهارات محققان، مشکل افسردگی است که باعث کاهش کارایی و افزایش مرگ‌ومیر آن‌ها می‌شود. ازجمله عوامل خطرساز برای ابتلا به افسردگی در سالمندی می‌توان از اختلال‌های شناختی، اختلال عملکرد، بیماری‌های جسمی، کمبود یا عدم حمایت اجتماعی، اختلال خواب، سوگ یا افسردگی‌های دوران جوانی و میان‌سالی نام برد.
به‌طور تقریبی در سراسر جهان و در همه کشورها و فرهنگ‌ها دیده‌شده که شیوع اختلال افسردگی اساسی در زنان دو برابر مردان است.
برای بررسی بیشتر این موضوع در جمعیت کشور ایران، محققانی از دانشگاه شهرکرد، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که یافته‌های آن را نشریه‌ای علمی پژوهشی به چاپ رسانده است.
در این تحقیق نیمه‌تجربی، تأثیر تمرینات تنفسی و آرام‌سازی یوگا بر افسردگی زنان سالمند در دامنه سنی ۸۵-۶۰ سال مورد مطالعه قرار گرفته است.
برای انجام پژوهش مورد اشاره، افراد شرکت‌کننده به‌طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. ابتدا هر دو گروه با استفاده از پرسشنامه افسردگی موسوم به «بک» ازلحاظ وضعیت بیماری مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مرحله بعد، صرفاً اعضای گروه آزمایش به مدت هشت هفته هر هفته سه جلسه (۷۰-۴۵ دقیقه‌ای) زیر نظر مربی متخصص یوگا مورد آموزش واقع شدند و پس از گذشت یک مـاه، مجدداً از هر دو گروه آزمون پیگیری برای بررسی افسردگی گرفته شد.
نتایج این بررسی‌ها نشان داد پس از هشت هفته تمرینات تنفسی و آرام‌سازی یوگا، نمرات افسردگی دو گروه آزمایش و کنترل، تفاوت قابل‌توجهی با یکدیگر پیدا کرده است.
بر این اساس، یافته‌ها حاکی از آن هستند که یک دوره تمرینات تنفسی و آرام‌سازی یوگا به‌طور مؤثری می‌تواند سبب کاهش افسردگی سالمندان افسرده در گروه تمرینی نسبت به قبل از آغاز برنامه و نیز نسبت به گروه کنترل شود.
دراین‌باره، الهام پیری، پژوهشگر ارشد تربیت‌بدنی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد و همکارانش می‌گویند: «تمرینات تنفسی و آرام‌سازی یوگا، کم‌هزینه، مفرح، بی‌خطر و غیرتهاجمی هستند. به‌گونه‌ای که اساس آن‌ها بر اجرای تنفس‌های بسیار آرام و کنترل‌شده، تمرکز، رهاسازی و آرامش است. بنابراین می‌توان این تمرینات را به‌عنوان یک راهکار جهت ارتقای سلامت روانی و بهبود افسردگی در افراد سالمند توصیه کرد. البته برای بررسی آثار پایدارتر و مشخص‌تر این نوع تمرینات، نیاز به مطالعات گسترده‌تر و دوره زمانی طولانی‌تر در گروه‌های دیگر است».
این محققان اعتقاد دارند: «این پژوهش از نظر نوع تمرینات انتخاب‌شده، رویکردی جدید دارد اما ازجمله محدودیت‌های پژوهش حاضر کنترل نکردن عواملی مانند ژنتیک، تفاوت‌های فردی، شرایط و رفتارهای سالمندان در خارج از زمان مداخله، رژیم غذایی، شرایط روحی روانی، وضعیت اجتماعی اقتصادی و خانوادگی سالمندان بود. از طرفی چون این مطالعه بر روی قشر سالمند انجام گرفته است، تعمیم نتایج آن به همه افراد افسرده باید با احتیاط صورت پذیرد. ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود پژوهشی با این مداخله برای سایر بیماران افسرده با دامنه‌های سنی متفاوت به‌صورت ویژه اجرا و نتایج مورد مقایسه قرار گیرد».
محققین فوق همچنین پیشنهاد داده‌اند که در پژوهش‌های آینده، از مداخله تمرینات تنفسی و آرام‌سازی یوگا در سالمندان با در نظر گرفتن عامل جنس بر عوامل روان‌شناختی دیگر استفاده شود.
یافته‌های پژوهش فوق که استفاده از تمرینات تنفسی و آرام‌سازی یوگا را به‌عنوان یک درمان مکمل جهت کاهش افسردگی در سالمندان ارائه می‌دهند، در مجله «روانشناسی پیری» از مجلات علمی پژوهشی منتشره توسط دانشگاه رازی کرمانشاه به چاپ رسیده‌اند.
