کشت گلخانه ای روشی برای سازگاری با خشکسالی

به گزارش ایران اکونومیست؛  این در حالی است که خشکسالی معضلی همه گیر شده، خراسان رضوی بحرانی ترین منابع آبی زیرزمینی کشور را دارد و ضرورت مدیریت مصرف آب و کاربرد روشهای صرفه جویی به یکی از الزامات بدل شده که دولت نیز در این زمینه با تدبیر لازم توجهات ویژه را داشته است.
سیاستهای هوشمندانه در بخش کشاورزی که از آن جمله می توان به شیوه های نوین کشت و دوری از روشهای سنتی و آب بر اشاره کرد می تواند در شرایط بحرانی موجود راهی برای شکوفایی بخش کشاورزی در اوج بحران خشکسالی و تنش آبی باشد.
خراسان رضوی با 250 واحد گلخانه و 365 هکتار سطح زیرکشت محصولات گلخانه ای رتبه هفتم را در کشور دارد اما در این مسیر هنوز راه نرفته باقیست.
این استان با یک میلیون و 200 هزار هکتار کشتزار و 14.6 میلیون واحد دامی افزون بر 10 درصد تولیدات زراعی، باغی و دامی کشور را دارد. خراسان رضوی با تولید بیش از هفت میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی به ارزش ناخالص اقتصادی 95 هزار و 730 میلیارد و 423 میلیون ریال جایگاه تاثیرگذاری در اقتصاد ایران دارد.

* رشد سه برابری کشت گلخانه ای
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی  گفت: با توجه به بحران آب، توسعه کشت گلخانه ای به دلیل تاثیر فراوانی که در کاهش مصرف آب دارد در دستور کار است.
مجتبی مزروعی به توجه دولت نسبت به بخش کشاورزی طی سالهای اخیر اشاره و بیان کرد: تامین تسهیلات مناسب برای مکانیزاسیون مورد توجه دولت بوده است. اعتبارات خراسان رضوی در این بخش با 187 درصد رشد از 465 میلیارد ریال سال 1392 به 876 میلیارد ریال در سال 1396 رسیده است.
وی ادامه داد: سطح کشت گلخانه ای در خراسان رضوی از زمان آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید تاکنون سه برابر شده است. سطح زیر کشت گلخانه در این استان سال 1392 معادل 118 هکتار بود که هم اکنون به بیش از 365 هکتار افزایش یافته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: صیفی جات، سبزیجات و گلهای شاخه بریده 80 درصد سطح زیر کشت گلخانه ای را در این استان دارند و 20 درصد باقی مانده نیز سایر محصولات قابل کشت در گلخانه از جمله انواع میوه است. سالانه حدود 60 هزار تن محصولات گلخانه ای در خراسان رضوی تولید می شود.

* صرفه جویی جادویی آب
گفته می شود 60 درصد اضافه برداشت از مخازن آب زیرزمینی در خراسان رضوی مربوط به بخش کشاورزی است. بر این اساس شیوه هایی که موجب صرفه جویی در مصرف آب می شود و توجیه اقتصادی نیز دارد مورد اقبال فراوان قرار می گیرند که کشت گلخانه ای از جمله آنها است. با توجه به این مهم توسعه کشت گلخانه ای مورد توجه دولت طی بیش از پنج سال گذشته قرار گرفته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این خصوص گفت: این سازمان در چارچوب مدیریت مصرف آب و مقابله با بحران آب بطور جدی از کشاورزان در توسعه کشت گلخانه ای حمایت می کند زیرا در این نوع کشت حجم تولید به ازای مصرف هر واحد آب در مقایسه با فضای باز و کشت سنتی 10 برابر می شود.
وی افزود: صرفه جویی مصرف آب در کشت گلخانه ای جادویی است بطوری که 10 درصد در مصرف آب در کشت گلخانه ای نسبت به کشت سنتی صرفه جویی می شود. تولید محصول خارج از فصل، مقاومت محصول و مصون بودن باغها از تنشهای محیطی از جمله گرما، سرما و تگرگ از دیگر مزیتهای کشت گلخانه ای هستند.
مزروعی ادامه داد: در کشت گلخانه ای علاوه بر صرفه جویی چشمگیر در مصرف آب و نیز افزایش تولید، از بسیاری خسارات ناشی از تنشهای محیطی از جمله سرمازدگی، تگرگ زدگی و گرمازدگی جلوگیری می شود و میزان خسارات به حد ممکن کمترین می رسد.

* گلخانه هیدروپونیک، یگ گام جلوتر
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز  گفت: سابقه کشت گلخانه ای در این استان به 11 سال پیش باز می گردد و هم اینک خراسان رضوی در زمینه کشت گلخانه هیدروپونیک(صنعتی) رتبه نخست کشور را دارد.
هاشم نقیبی افزود: هم اکنون حدود 20 درصد سطح کشت گلخانه ای فعال در خراسان رضوی را گلخانه های صنعتی(هیدروپونک) تشکیل می دهند. با توجه به کاهش فراوان مصرف آب در کشت گلخانه ای، این نوع کشت در وضعیت موجود به مراتب سودآورتر و مناسبتر است.
وی ادامه داد: در کشت گلخانه ای کیفیت محصولات به مراتب مطلوبتر و سالمتر از دیگر شیوه های کشت به ویژه از نظر ارزش غذایی است و در بخش صادرات نیز تقاضای فراوان برای این نوع محصولات وجود دارد.

* حمایت کشت گلخانه ای
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: توسعه کشت گلخانه ای در این استان در قالب برنامه های مختلف و بسته های حمایتی و تسهیلاتی مورد حمایت است. میزان برداشت سالانه آب از منابع زیرزمینی و چاههای خراسان رضوی حدود پنج میلیارد مترمکعب است که با توسعه کشت گلخانه ای به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
وی افزود: با استفاده از کشت گلخانه ای رشد محصولات کشاورزی تا 60 برابر و میزان بهره وری آن نیز 30 برابر کشت سنتی افزایش می یابد. به این ترتیب توسعه کشت گلخانه ای روشی مطلوب و به شدت مورد توجه است که حمایت دولت ازاین بخش نیز گویای این اهمیت و مطلوبیت می باشد.
مزروعی به جایگاه بخش کشاورزی خراسان رضوی در رشد و درآمدهای اقتصادی اشاره و بیان کرد: توسعه کشت گلخانه ای در شرایطی که خشکسالی مشکلات و خسارتهای فراوانی را به همراه داشته در حقیقت راه نجاتی محسوب می شود که در عین صرفه جویی آب، شکوفایی تولیدات کشاورزی را در پی دارد.

* افزایش 140 هکتاری
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: امسال با اجرای برنامه توسعه کشت گلخانه ای 140 هکتار به سطح زیر کشت گلخانه در این استان افزوده می شود. هم اکنون از مجموع 365 هکتار کشت گلخانه ای در خراسان رضوی وجود دارد که 100 هکتار آن پارسال زیر کشت رفت.
وی افزود: حدود 60 هکتار از این گلخانه 'سایبانی' است. این شیوه کشت گلخانه ای موجب افزایش بهره وری آب و افزایش کیفیت محصول و نیز جلوگیری از برخی خسارات می شود.
نقیبی ادامه داد: گوجه فرنگی، خیار و گلهای شاخه بریده در کنار صیفی جات و سبزیجات حدود 80 درصد سطح زیر کشت گلخانه های خراسان رضوی را دارند. بقیه نیز سایر محصولات قابل کشت در گلخانه از جمله انواع میوه است. غیر از گلهای شاخه بریده تولیدی در گلخانه ها در مجموع سالانه 55 هزار تن برداشت محصول گلخانه ای در خراسان رضوی ثبت می شود.
وی گفت: هم اکنون حدود 30 هزار تن صیفی مانند خیار، گوجه فرنگی، فلفل، بادمجان و سبزی از گلخانه های خراسان رضوی برداشت می شود. علاوه بر این 70 تن توت فرنگی، 750 تن انواع گیاهان دارویی و چندین تن محصولات باغی با همین روش کشت در استان برداشت می شود.
او اظهار کرد: همچنین سالانه حدود 18 میلیون گل شاخه بریده در خراسان رضوی تولید می شود که تولید 99 درصد آن با کشت گلخانه ای و کیفیت عالی صورت می گیرد. هر هکتار گلخانه برای 10 نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد اشتغال می کند.