معدن «بحرآسمان»؛ توسعه یا فاجعه

به گزارش ایران اکونومیست؛ چند ماهی است که در جنوب کرمان، بحث بر سر قانونی بودن و یا نبودن عملیات معدن کاری در منطقه بحرآسمان جیرفت بالا گرفته به گونه ای که سازمان های مردم نهاد حافظ محیط زیست در مخالفت با راه اندازی این معدن در مسیر رودخانه دائمی، لب به اعتراض گشوده، حلقه انسانی تشکیل داده و دلایل مخالفت خود با معدنکاری در بستر رودخانه را در کمپین ها و رسانه های مختلف اعلام کرده اند.
اما در این بین عده ای هم با راه اندازی چنین معدنی موافق بوده و دلایل خود را ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی منطقه عنوان می کنند اما به ظاهر مجوز اکتشاف این معدن به واسطه رعایت نشدن برخی ضوابط، توسط سازمان حفاظت محیط زیست باطل شده و پاسخ به این سئوال که چرا با وجود ابطال مجوز، هیچ شخص یا نهاد قانونی جلوی عملیات راه اندازی این معدن را در منطقه حفاظت شده بحرآسمان نمی گیرد را از مدیران، کارشناسان و فعالان حوزه محیط زیست و آب منطقه ای جویا می شویم تا شاید از این رهگذر بتوانیم فاجعه آمیز بودن و یا مفید بودن معدن بحرآسمان را مورد ارزیابی قرار دهیم، پس پای صحبت موافقان و مخالفان احداث معدن در این منطقه نشسته و قضاوت نهایی را به مردم می سپاریم.

**اکتشاف در بستر رودخانه غیر قانونی است
حافظ محیط زیست و عضو سازمان مردم نهاد دوستدار محیط زیست  اظهار داشت: تیرماه سال 92 برای اکتشاف معدن مس در منطقه هنزا کویه بحرآسمان، مجوزی از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان صادر شده و در بند چهارم این مجوز آمده است، اکتشاف در این منطقه به شرط رعایت حداقل فاصله 500 متر از رودخانه و قنوات بلامانع است.
مریم پاینده با اشاره به رعایت نکردن این شرط مهم توسط معدنکاوان، عنوان کرد: واضح است که چنین مجوزی از همان ابتدا باطل بوده چرا که عملیات اکتشاف دقیقا در بستر رودخانه دائمی انجام شده و طبق قانون این مجوز و پروانه اکتشاف، محکوم به ابطال است.
وی با بیان اینکه بحرآسمان جزو مناطق حفاظت شده به شمار می رود، ادامه داد: یکی دیگر از شروط مهم و اصلی برای اکتشاف این است که نباید به واسطه معدنکاوی، هیچگونه آلودگی زیست محیطی متوجه آب، خاک و هوا شود.
این فعال محیط زیست تصریح کرد: در قسمت پایانی نامه اکتشاف این معدن آمده است در صورت رعایت نشدن هر یک از شروط ، در هر مقطع از ادامه فعالیت معدن ذکر شده جلوگیری خواهد شد.
پاینده همچنین اظهار داشت: طبق ماده 24 قانون معادن، ابتدا باید استعلام شود که معدنکاری در حریم آب آست یا خیر، و متاسفانه چنین استعلامی انجام نشده است.
وی اضافه کرد: خوشبختانه به علت مخالفت شرکت آب منطقه ای استان کرمان، جلوی تمدید پروانه اکتشاف معدن گرفته شد اما چندی بعد سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب استان به صورت کاملا غیرقانونی اقدام به تمدید پروانه اکتشاف می کند و این در حالی است که این سازمان چند ماه قبل در نشست کارگروه تعامل دولت و بخش خصوصی به طور صریح مخالفت خود را با تمدید پروانه اکتشاف معدن مس در هنزا کویه اعلام کرده بود.

**با معدنکاوی در بحرآسمان مخالف هستیم
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان نیز در این رابطه گفت: از آنجا که بحرآسمان جزو مناطق حفاظت شده به شمار می رود، با هر گونه عملیات معدنکاری در این منطقه مخالف هستیم.
رضا جزینی زاده با بیان اینکه تاکنون هیچ مجوزی در این خصوص تمدید نکرده ایم ، افزود: بنده به عنوان خدمتگذار مردم با هر نوع فعالیتی که منجر به از بین بردن محیط زیست و پوشش گیاهی منطقه شود مخالف بوده و مطابق قانون با عوامل اینگونه کارها برخورد خواهیم کرد.
وی تصریح کرد: تا زمانی که مردم مشارکت نکنند اتفاق قابل توجهی رخ نمی دهد و در اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان با توجه به سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری، از هر فعالیتی که با سلامت مردم مغایر باشد جلوگیری می کنیم.
وی پیشتر هم  عنوان کرده بود: نیازمند توجه جدی و هم افزایی بین تمامی دستگاه ها در حفاظت از محیط زیست هستیم زیرا بدون مشارکت همگانی، تمامی فعالیت ها بی نتیجه خواهد ماند.

**معدن بحرآسمان فاجعه بزرگی را رقم خواهد زد
کارشناس مدیریت محیط زیست و حفاظت از منابع آب شرکت آب منطقه ای استان کرمان هم معدن کاری در بستر رودخانه را یک فاجعه زیست محیطی برشمرد و عنوان کرد: معدنکاوی در حوزه های آبریز سدها خصوصا سدهای آب آشامیدنی ضررهای جبران ناپذیری برای آن مناطق به همراه خواهد داشت چرا که با استخراج مواد معدنی، فلزات سنگین، مواد سولفیدی و زه آب اسیدی آزاد شده و آب را به شدت آلوده می کنند.
محمدرضا شجاعی اظهار داشت: طی چندین نامه و اخطاریه اعلام کردیم نباید در این منطقه معدنکاوی صورت بگیرد چرا که سد جیرفت در آینده، تامین کننده آب آشامیدنی جنوب استان خواهد بود.
وی ادامه داد: شخصا از این مناطق دیدن کردم و خوب است بدانید امروز این فعالیت ها دقیقا در مسیر رودخانه انجام می شود که یک فاجعه بزرگ زیست محیطی را رقم خواهد زد.
این کارشناس منابع آب بیان کرد: با توجه به شیب تند رودخانه های بحرآسمان، آلودگی ناشی از عملیات معدنکاوی در مدت زمان کوتاهی به پشت سد جیرفت خواهد رسید.
شجاعی با اشاره به اینکه اگر جلوی این فعالیت ها در بحرآسمان را نگیریم، کشاورزی جیرفت به نابودی کشیده می شود تاکید کرد: بر خلاف تصور برخی از مردم، این آلودگی همچنین روی آب های سطحی و آب های زیر زمینی هم تاثیرات مخربی را بر جای خواهد گذاشت.
وی اظهار داشت: متاسفانه با وجود تمام مخالفت های شرکت آب منطقه ای استان، همچنان فعالیت های معدنکاوان در هنزاکوه بحرآسمان ادامه دارد.

** معدن بحرآسمان آب سد جیرفت را آلوده می کند
فعال محیط زیست و روزنامه نگار استان کرمان نیز نسبت به اکتشاف معدن مس در منطقه کوهستانی هنزاکوه بحرآسمان ابراز نگرانی کرد و افزود: رودخانه دائمی این منطقه دارای شیب 46 درجه است و آلودگی های ناشی از آزادسازی فلزات سنگین را به راحتی به دریاچه سد جیرفت سرازیر می کند.
حجت پاینده با تاکید بر اینکه رودخانه بحرآسمان یکی از سرشاخه های اصلی سد جیرفت است فعنوان کرد: با توجه به اعلام شرکت آب منطقه ای، قرار است آب سد جیرفت به مصرف آشامیدن مردم شهرستان های جیرفت و عنبرآباد برسد.
وی تصریح کرد: حتی اگر از نابودی دهستان ها و پوشش گیاهی مسیر این رودخانه بگذریم اما نمی توانیم جان هزاران انسان را در جنوب کرمان به خطر اندازیم.
این فعال محیط زیست اظهار داشت: برخی عنوان می کنند که برای این معدن مجوز اکتشاف صادر شده و هنوز بهره برداری صورت نگرفته است که لازم باشد پروانه بهره برداری صادر شود و به عنوان یکی از اهالی جنوب کرمان در پاسخ به این افراد باید بگویم اگر راست می گویید و مجوز اکتشاف هم دارید تصویر آن را در اختیار رسانه ها قرار دهید.
پاینده گفت: برخی از موافقان معدنکاوی، در شبکه های اجتماعی عنوان می کنند که معدن بحرآسمان صرفا یک معدن آهن بوده و خطرات زیست محیطی معادن مس را ندارد در حالی که در مجوز اولیه این معدن به صراحت از کلمه 'اکتشاف مس' نام برده شده است.
وی با بیان اینکه به هیج وجه مخالف توسعه اقتصادی منطقه نیستم افزود: ما هم از اینکه جوانان شهرمان صاحب شغل شوند بسیار خرسند می شویم اما ظاهرا قرار نیست در بحرآسمان و حتی جیرفت کارخانه فرآوری راه اندازی شود و حتی شنیده شده تمامی مواد استخراج شده این معدن به صورت خام از منطقه خارج خواهد شد.
نماینده سازمان مردم نهاد حافظ محیط زیست تصریح کرد: به واسطه راه اندازی معدن بحرآسمان هیچ شغلی در جیرفت و عنبرآباد ایجاد نمی شود.
پاینده همچنین از مسئولان این دو شهرستان خواست هر چه سریعتر موضع خود را نسبت به این مساله مهم اعلام کنند تا هم مردم قانع شوند و هم جلوی شایعات و تشویش اذهان عمومی گرفته شود.

** اکتشاف به محیط زیست آسیب وارد نمی کند
سرپرسـت سـازمان صنعـت، معـدن و تجـارت جنـوب استان کرمان نیز چندی قبل در گفت و گو با روزنامه کاغذ وطن عنوان کرد: توافقنامـه ای بین سـازمان محیـط زیسـت و سـازمان صنعـت و معـدن به امضا رسید و قرار بر این شد، معادنـی که مسـبوق به سـابقه و دارای مجـوز هسـتند، اجـازه فعالیـت داشـته باشـند.
مسلم مروجی فرد ادامه داد: در راستای این تفاهمنامه، تعداد 10 معـدن مشـخص شـد امـا اکنـون حرفهـای دیگری می شنویم.
وی اظهار داشت: اکتشـاف در هیـچ جـای دنیـا بـه محیـط زیسـت آسـیب وارد نمی کند و بومی بودنمان ما را نسبت به این موضوع حساس کرده است.
مروجی فرد اضافه کرد: اگر افرادی در این زمینه بررسی تخصصی و کار کارشناسی انجام داده اند، نتایج خود را ارائه کنند در غیر این صورت روی هـوا حـرف نزننـد و نظـرهای غیرتخصصـی ندهنـد.
سرپرسـت سـازمان صنعـت، معـدن و تجـارت جنـوب استان کرمان گفت: پـس از انجـام کار اکتشـافی و مشـخص شـدن ذخیره این معدن، بر اسـاس طـرح محیـط زیسـتی پیـش خواهیـم رفـت.
** هیچکس نمی تواند به بهانه توسعه، به محیط زیست لطمه بزند
فرماندار جیرفت هم  گفت: معدن به تنهایی نمی تواند جایی را آلوده کند چرا که در آنجا فقط مواد معدنی استخراج و بارگیری شده و عملا چیزی به آن محل اضافه نمی شود اما فرآوری آن مواد مسلما آلودگی هایی را به همراه دارد که باید جوانب زیست محیطی آن رعایت شود.
احمد امینی روش با بیان اینکه اجازه فرآوری مواد معدنی را در مناطق حفاظت شده و استراتژیک نمی دهیم بیان کرد: در محل معدن بحرآسمان جیرفت قرار نیست عملیات فرآوری انجام شود و این فرآیند در کارخانه های شهرک صنعتی انجام می گیرد.
وی همچنین با اشاره به زیان های ناشی از خام فروشی، اظهار داشت: از خام فروشی مواد معدنی جلوگیری می کنیم چرا که این مواد باید در جیرفت و جنوب استان فرآوری شده تا اشتغال و ارزش افزوده بیشتری ایجاد شود و در این راستا تعداد پنج کارخانه فرآوری مس در حال احداث است.
نماینده عالی دولت در جیرفت بیان کرد: انتقادها و خرده گیری های احساسی و غیر کارشناسی، سرعت اجرای طرح های اقتصاد مقاومتی را کند و در حقیقت مانعی برای پیشرفت منطقه می شوند.
هم اینک اظهار نظرها در خصوص اکتشاف و معدنکاری در بحرآسمان وارد فاز جدیدی شده و تقریبا بیشتر مردم جنوب کرمان با هر میزان اطلاعاتی که در اختیار دارند در جمع های خانوادگی و شبکه های اجتماعی به بحث در زمینه خطرات و فواید راه اندازی معدن در بستر رودخانه دائمی بحرآسمان می پردازند و از آنجا که همه افراد بر موضع خود پافشاری می کنند، معمولا این بحث ها هم به نتیجه ای نمی رسد.
پس در چنین شرایطی انتظار می رود مسئولان مربوطه هر چه سریعتر با ارائه دلایل منطقی، نظرات کارشناسی و مستندات قانونی مردم را از حقایق موجود آگاه کنند و یقین داشته باشند که این مردم همچون گذشته و در هر شرایطی از آنها حمایت خواهند کرد.
شهرستان جیرفت بیـش از 9 هـزار و 800 کیلومتـر مسـاحت دارد کـه یکهـزار و 850 کیلومتـر آن در منطقـه حفاظتـی بحرآسـمان واقع شده اسـت و کارشناسـان پـس از بررسـی های زیـاد دریافتند، ایـن منطقـه غنـی از مـس و آهـن اسـت.
این شهرستان با 308 هزار نفر جمعیت از چهار بخش مرکزی، اسماعیلی، ساردوئیه و جبالبارز تشکیل شده و در فاصله 230 کیلومتری جنوب کرمان واقع است.
جنوب کرمان با هفت شهرستان و جمعیت یک میلیون نفر، یک سوم مساحت استان را به خود اختصاص داده است.