آسیب های اقتصادی فرارمالیاتی

به گزارش ایران اکونومیست؛ رهبر انقلاب برای نخستین بار در سال1389 ضرورت پدیدآوردن اقتصاد مقاومتی در کشور را عنوان کردند.

پس از آن نیز بر ثمربخش بودن اقتصاد مقاومتی، اهمیت برنامه‌ریزی و ثبات برنامه‌های اقتصادی، مدیریت مصرف، کاهش اتکا به درآمدهای نفتی و نیز مردمی‌کردن اقتصاد، اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان، اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 و حمایت از تولید مکررا تأکید داشته‌اند.

درآمد حاصل از نفت همچنان بخش مهمی از درآمد کشور را تشکیل می‌دهد. این درآمد اولا تک محصولی و ناشی از فروش دارایی‌های سرمایه‌ای کشور است و ثانیا متاثر از رفتار کشورهای متخاصم است که تحریم خرید نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا نمونه‌ای از آن به شمار می‌رود.

به‌ویژه وقتی این تصمیم با تحریم‌های مالی همراه می‌شود، دریافت درآمد فروش آن مقدار از نفت به دیگر کشورها هم عملا مشکل می‌شود.

لذا وابستگی بودجه‌ی کشور به این مقدار از درآمد نفتی یک نقطه‌ی ضعف مهم است. فرار مالیاتی (انگلیسی: Tax evasion) هر گونه تلاش قانونی یا غیرقانونی یک شرکت به منظور طفره رفتن از پرداخت مالیات یا کمتر پرداخت نمودن آن، به هر شیوه که انجام شود، فرار مالیاتی گفته می‌شود.

اصطلاح فرار مالیاتی در رابطه با ترتیبات غیرقانونی اتخاذ شده جهت اختفا درآمد یا نادیده گرفتن بدهی مالیاتی به کار می‌رود و به این معنی است که مودی کمتر از میزانی که قانونا موظف است پرداخت نماید.

عمده‌ترین زمینه پیدایش فرار مالیاتی در بسیاری از کشورها یکسان و مشترک بوده و معمولا مالیات‌هایی که با هدف توزیع درآمد وضع می‌گردند دارای پایه‌های کمتر و نرخ‌های بالاتری هستند اینگونه مالیات‌ها قابلیت فرار فراوانی در خود نهفته دارند.

هر گونه تلاش غیرقانونی برای پرداخت نکردن مالیات مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات به مقامات مسوول، فرار مالیاتی خوانده می‌شود. تعریف فرار مالیاتی، برای انواع مالیات‌ها یکسان است.

در فرار مالیاتی، به‌رغم تطبیق فعالیت با قوانین، در اجرای فعالیت یک یا چند ضابطه مصوب مراجع ذی‌ربط تعمدا نادیده گرفته می‌شود. در حال حاضر، پدیده اقتصاد غیررسمی، حجم قابل توجهی از اقتصاد کشور را تشکیل داده که مبارزه با آن نیز از عهده یک سازمان خارج است و همه ارکان نظام باید اقدامات عملی و پیشگیرانه ای برای مقابله با فرار مالیاتی داشته باشند.

شفافیت اقتصادی چه به صورت ایجاد قوانین جدید و ساده سازی مقررات و چه به صورت ایجاد پایگاه های اطلاعاتی و فناوری های جدید اطلاعاتی، نقش مهمی در مبارزه با فرار مالیاتی در کشور ایفا می کند و در شرایطی که فرار مالیاتی ابعاد پیچیده ای به خود گرفته، توجه ارکان نظام به تقویت اطلاعات جامع اقتصادی و نیز ضمانت های اجرایی قوانین مالیاتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

بدین منظور، دفتر بازرسی ویژه، مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی در سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد شده که ایجاد این دفتر باعث استفاده اطلاعات از همه دستگاه‏های ذیربط در ارتباط با پولشویی و فرار مالیاتی در این سازمان می شود و طبیعتا امکان برخورد جدی تر با این مفاسد نیز فراهم خواهد شد.

در حال حاضر نقش مالیات در بودجه کشور به بیشترین میزان خود رسیده که این روند رو به رشد درآمدهای مالیاتی، نشان از رویکرد صحیح و سیاست های کارآمد نظام مالیاتی است.

رویکردها و برنامه های جدید سازمان در ارتباط با اعتماد بیشتر به مردم و توجه به شرایط اقتصادی کشور و همراهی با تولید کنندگان می باشد.

در حال حاضر اقتصاد کشور در حال یک جهش و خیزش جدید متکی بر مالیات است و تحریم‏هایی که سال ها باعث فشارهای متعدد به اقتصاد کشور می شد، اکنون منجر به درون زا شدن و پایدار شدن منابع درآمدی کشور شده و مالیات جای نفت را گرفته است.

بهترین راه مقابله با فرار مالیاتی و نظارت و کنترل بر آن، ایجاد نرم افزارهای کارآمد است.

درکشورهای توسعه یافته، فرار مالیاتی یک منکر بزرگ و بدون بخشش محسوب می شود و حتی بالاترین مقامات کشوری نیز حق فرار مالیاتی ندارند و به شدت با آنها برخورد می شود. افرادی که مرتکب فرار مالیاتی می شوند، در حقیقت مال یک ملت را نمی پردازند.

هر فردی از جامعه که دارای درآمد است، باید پرونده مالیاتی داشته و مالیات بپردازد; چرا که پرداخت مالیات در ارتباط با رفع مسایل اساسی اجتماعی و اقتصادی کشور است.

نظام مالیاتی پویا می تواند همه نیازهای یک اقتصاد مقاومتی را تامین کند، زیرا دولت ها برای انجام وظایف و اجرای تعهدات خود نیازمند منابع مالی هستند و مالیات به عنوان یک راهبرد می تواند اتکای درآمدهای کشور را به درآمدهای نفتی کاهش دهد، زیرا تامین مالی آن به وسیله خود افراد جامعه و مالیات های پرداختی آن ها است که موجب بی نیازی مالی دولت به منابع دیگر شده و استحکام پایه های آن را به دنبال دارد. مالیات می تواند به عنوان کلیدی ترین منبع درآمدی دولت، نقش بسزایی در شکوفایی اقتصاد مقاومتی ایفا کند.

شانه خالی کردن از پرداخت مالیات منصفانه و واقعی از سوی بخشی از اقتصاد، در اولین گام بر بازار رقابتی تاثیر گذاشته و به دلیل آثاری که ایجاد می‌کند سایر فعالان اقتصادی را نیز به‌ حرکت در این مسیر می‎کشاند;

فرار مالیاتی مانند گلوله برفی که می‎غلتد، پس از شروع هر لحظه به شکلی تصاعدی افزایش حجمی و مقداری یافته و آثار مخرب آن بیشتر می‏شود;

دامن زدن به بخش غیررسمی اقتصاد و گسترش آن، گریز سرمایه از کشور، از بین رفتن منابع، جذابیت برای ورود پول‌های کثیف و حضور خلاف‎کاران در عرصه اقتصاد از جمله پیامدهای فرارهای مالیاتی است;

این وضعیت اگر نهادینه شده و تداوم و گسترش پیدا کند حتی می‎تواند منجر به بحران‏های اجتماعی و سیاسی شود.

رشد فرارمالیاتی و از بین رفتن زشتی این کار ، باعث رشد بی اعتمادی مردم به دولت و عدم همکاری درست مودیان با سازمان مالیاتی می گردد که این آسیب متوجه کل ارکان حکومت و دستگاه های اجرایی و قضایی و قانون گذاری می گردد. پس می طلبد که در راه مبارزه با فرارمالیاتی ، تمام دستگاه ها همکاری لازم را با سازمان مالیاتی داشته باشند.