اروپا اعتمادسازی کند

اروپا که پیش از برجام در رابطه با برنامه‌های هسته‌ای ایران و همراهی با تحریم‌های چندجانبه و یکجانبه امریکا مشارکت مؤثری از خود نشان داده بود، اینک در بزنگاه مهم تصمیم‌گیری درباره برجام قرار گرفته است.

جایی که افزون بر کناره‌گیری امریکا به عنوان یکی از اصلی‌ترین طرف‌های توافق، با فهرست انبوهی از برنامه‌های این کشور برای بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای و تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران قرار گرفته است.

این در حالی است که امریکا در راهبرد ادعایی خود خواهان گفت‌وگو با ایران پیرامون مسائل غیرهسته‌ای از جمله موضوع توان موشکی و نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران شده است.

یعنی موضوعاتی که کشورهای اروپایی هم پیش از این با هدف متقاعد کردن دولتمردان امریکا برای ماندن در برجام کوشیده بودند روند گفت‌وگو  پیرامون آنها را به جریان بیندازند. اما تلاش آنها در این زمینه عملاً با خروج امریکا از برجام ناکام مانده و اینک کشورهای عضو اتحادیه اروپا در معرض مخاطره دیگر یعنی خروج ایران از برجام قرار گرفته‌اند.

بویژه آن که جمهوری اسلامی ایران برای ماندن در برجام شرایطی جدی را پیش پای کشورهای اروپایی نهاده تا آنها افزون بر موضعگیری‌های سیاسی، گام‌های عملی برای این منظور بردارند.

سران کشورهای اروپایی طرف توافق با ایران به دنبال خروج امریکا از برجام در سطح سیاسی رایزنی‌های فشرده‌ای را صورت داده‌اند. رایزنی‌هایی که در گام نخست از عزم آنها برای حفظ توافق منهای حضور امریکا حکایت می‌کند اما گام دوم و مهمتر آنها تأمین منافع و اهداف اقتصادی‌ای است که ایران اساساً با هدف دستیابی به برجام را پذیرا شد.
کوشش اروپا در این مرحله از دو منظر حائز اهمیت است؛ از یک سو باید دید که وعده کشورهای اروپایی برای مصون نگه داشتن شرکت‌ها و مؤسسات اقتصادی بزرگ اروپا از مجازات و تحریم‌های فرامرزی امریکا تا چه اندازه امکان عملیاتی شدن دارد.

اصلی‌ترین برنامه آنها در این زمینه بهره‌گیری از قانون مسدودساز سال ۱۹۹۶ و حمایت از بانک‌های سرمایه‌ گذاری اروپایی با ابتکار جریمه امریکا در ازای جریمه شرکت‌های اروپایی و بی اعتنایی به تحریم‌های آنها با ضمانت خسارات مؤسسات اقتصادی‌شان است. برنامه‌ای که ابعاد و نتایج آن قطعاً در پیچ و خم فرآیند مذاکرات فنی هیأت‌های ایرانی و اروپایی پدیدار می‌شود.
اروپا در منظری دیگر با شرایطی مواجه است که با طرح هرگونه مسائلی غیر از موضوع هسته‌ای برای مذاکره با ایران می تواند برجام را هم از دست رفته ببیند. یعنی در موقعیتی که کشورهای غربی طرف توافق هسته‌ای شامل امریکا نتوانسته‌اند با اجرای کامل تعهداتشان، از این توافق چندجانبه حراست کنند، روند اعتمادسازی میان خود و جمهوری اسلامی را عملاً مخدوش کرده‌اند.

بنابراین در چنین شرایطی، طرح مسائل دیگر برای مذاکره با ایران خاصه موضوعاتی که در قلمرو خطوط قرمز کشورمان به شمار می‌آید، صرفاً گام رو به عقب اروپاست که می‌تواند وضعیت برجام را بیش از پیش در موقعیت خطیری قرار دهد.
اینها در حالی است که حفظ برجام برای اروپا از سه منظر مسائل امنیتی، منافع اقتصادی و حفظ  اعتبار و جایگاه کشورهای این قاره در مواجهه با یکجانبه گرایی امریکا بسیار حائز اهمیت است.

برای نیل به این اهداف است که اروپا باید فارغ از ادعاهای مطرح شده پیرامون توان موشکی و نقش منطقه‌ای ایران، گام عملی برای تضمین منافع ایران در چارچوب برجام بردارد و از ورود به مسائل غیرهسته‌ای بپرهیزد. با این حال روند گفت‌وگوهای آتی مقام‌های ایران و اروپا نشان خواهد داد که اروپا برای حفظ  اعتماد از دست رفته ایران چه اندازه جدی است.

منبع: روزنامه ایران