فراز و فرودهای دورگه‌های تیم ملی فوتبال

به گزارش ایران اکونومیست؛ «دو رگه»ها یا «دو تابعیتی»ها بازیکنانی با اصالت ایرانی هستند که در خارج از کشور زندگی و فوتبال بازی می‌کنند.
نخستین سال های دهه 80 خورشیدی را می توان مبدا ورود این بازیکنان به فوتبال ایران دانست؛ بازیکنانی که به خاطر پدر یا مادری ایرانی و اندک تلفظ کلمات فارسی توانستند جایگاهی در تیم ملی فوتبال کشورمان پیدا کنند.
«فریدون زندی» بازیکن ایرانی تبار باشگاه کایزرسلاترن نخستین دورگه ایرانی - آلمانی بود که به دعوت «برانکو ایوانکویچ» لباس تیم ملی فوتبال ایران را بر تن کرد و توانست با این تیم در جام جهانی 2006 آلمان حضور پیدا کند.
زندی که سابقه بازی برای تیم ملی زیر 23 آلمان را در کارنامه داشت با انجام 29 بازی ملی و پنج گل زده، کارنامه ای متوسط در میان این دسته از بازیکنان دارد.
اما روند استخدام این بازیکنان در تیم ملی ایران تمام شدنی نبود و پس از برانکو، «امیرقلعه نویی» سرمربی تیم ملی در جام ملت های آسیا در سال 2007 «امیر شاپورزاده » را برای این تورنمنت به خدمت گرفت. عملکرد شاپورزاده آن چنان ضعیف بود که وی کمتر در ترکیب اصلی حضور پیدا کرد.
دعوت از بازیکنان دو تابعیتی در زمان «کارلوس کی روش» سرمربی پرتغالی تیم ملی به اوج خود رسید. او که در سال 1390 هدایت تیم ملی فوتبال کشورمان را بر عهده گرفت برای تقویت تیم ایران بیشتر از آن که چشم به استعداد و ظرفیت های لیگ برتر ایران داشته باشد به دنبال جذب بازیکنان دو تابعیتی بود؛ بازیکنانی که در پاره ای از مواقع عصای دست وی شدند و برخی از آنها نیز عملکردی در سطح بازیکنان معمولی لیگ داشتند.
نخستین بازیکن در این زمینه «اشکان دژاگه» بود که مانند «زندی» در فوتبال آلمان پرورش یافت و پس از حضور در تیم ملی ایران توانست عملکرد قابل قبولی از خود ارائه دهد.
او از سال 2012 عضو تیم ملی ایران است و هم اکنون نیز از وی به عنوان یکی از مسافران اصلی جام جهانی روسیه یاد می شود. دژاگه در 44 بازی تیم ملی توانسته 8 گل به ثمر برساند.
کی روش پس از لیگ آلمان به سراغ لیگ هلند رفت و از آنجا «رضا قوچان نژاد» بازیکن ایرانی الاصل را با خود آورد. این بازیکن در تیم ملی فوتبال ایران خوش درخشید و یکی از دلایل اصلی صعود ایران به جام جهانی 2014 برزیل بود. قوچان نژاد که برای تیم‌های پایه هلند بازی کرده بود پس از حضور در تیم ملی فوتبال ایران در 40 بازی ملی 16 گل زد و یکی از گلزنان برتر فوتبال ملی ایران است.
موفقیت دژاگه و قوچان نژاد در تیم ملی موجب شد تا کی روش در تکاپوی یافتن ایرانی های شاغل در فوتبال به ینگه دنیا برود. «استیون بیت آشور» یکی دیگر از ایرانی های خارج نشین بود که از سوی کی روش به تیم ملی دعوت شد.
این بازیکن که در سال 2012 از سوی «یورگن کلینزمن» سرمربی وقت تیم ملی آلمان به اردوی تدارکاتی این تیم دعوت شده بود، پس از مذاکره با کی روش حاضر شد به تیم ملی ایران بیاید. آن زمان گفته می شد بیت آشور در تیم ملی جانشین «خسرو حیدری» می شود اما این بازیکن پس از مدتی کوتاه در تفکر فوتبالی کی روش جایی پیدا نکرد و برای همیشه از تیم ملی خط خورد.
تیم «برانشوایگ» با دروازه بانی به نام «دانیال داوری» به بوندس لیگا صعود کرد. کی روش که نشان داده بود علاقه خاصی به ایرانی های خارج نشین دارد، بلافاصله سراغ داوری رفت و او را راضی کرد تا به تیم ملی ایران بیاید.
اما داستان داوری با دژاگه و قوچان نژاد تفاوت داشت و وی نتوانست کارنامه درخشانی در تیم ملی داشته باشد و به سرنوشت مهرداد بیت آشور دچار شد.
کی روش پس از ناامیدی از مهره هایی مانند بیت آشور، داوری و نظری دست از تلاش بر نداشت و این بار راهی شرق آسیا و کشور فیلیپین شد تا با متقاعد کردن «میثاق بهادران» زمینه حضور وی در ترکیب تیم ملی را فراهم سازد اما برخلاف پیش بینی ها، این بازیکن ایرانی - فیلیپینی به کی روش جواب منفی داد.
کی روش که در چند سال گذشته آزمون و خطایش در دعوت بازیکنان دوررگه به تیم ملی در برخی مواقع جواب داده بود برای بار دوم عازم کشور سوئد می شود تا «سامان قدوس» بازیکن تیم فوتبال «اوسترشوندس» را برای حضور در تیم ملی ایران متقاعد کند که البته این بازیکن با پذیرش دعوت سرمربی تیم ملی ایران شهریور 1396نخستین بازی خود با لباس تیم ملی فوتبال کشورمان انجام داد.
در مرحله اول سفر کی روش به این کشور وی «امید نظری» را به تیم ملی دعوت کرده بود که عملکرد ضعیفی داشت و پس از چند بازی برای همیشه از خاطر هواداران فوتبال پاک شد.
هر چند که در آستانه جام جهانی 2018 روسیه هنوز بحث بر سر دعوت بازیکنانی مانند «رایان تفضلی» و « الکس سمیع‌زاده» برای حضور در تیم ملی به گوش می رسد اما به احتمال فراوان پرونده دعوت از بازیکنان دورگه با پاسخ منفی دانیال ارزانی تا پایان مسابقات جام جهانی 2018 روسیه به صورت موقت بسته می شود.
آسیب شناسی حضور بازیکنان دو تابعیتی حاضر در تیم ملی نشان از آن دارد که هر چند در برخی از مواقع این بازیکنان توانستند بازی های درخشانی برای ایران انجام دهند اما دعوت از بازیکنانی مانند شاپورزاده، بیت آشور، نظری و داوری به تیم ملی فوتبال ایران موجب شد تا بسیاری از استعداد های فوتبالی شاغل در لیگ برتر پشت سد این بازیکنان قرار گرفته و راهی به تیم ملی نداشته باشند.