دلایل افزایش نرخ رشد اقتصادی سالهای 88 و 89 از زبان آمار

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس «توانا» بانک مرکزی با انتشار گزارشی، تحولات اقتصادی ایران در بخش واقعی طی سال‌های 88 و 89 را تشریح کرد.

اعلام نرخ رشد اقتصادی یکی از بارزترین نکات مربوط به گزارش بانک مرکزی است؛ اداره اقتصادی این بانک نتایج محاسبات اقتصادی خود را امروز اعلام عمومی کرد و بر همین اساس نرخ رشد اقتصادی محاسبه شده در بانک مرکزی با احتساب نفت طی سال‌های 88 و 89 معادل 0/3 و 8/5 درصد و بدون احتساب نفت طی این سال‌ها رشد 7/3 و 1/6 درصد است.

با استناد به آمار بانکها و براساس برآوردهای اولیه، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه ثابت سال 1376 طی سال‌های 1389-1387 به ترتیب 495266، 509895 و 539219 میلیارد ریال بوده است.

نتایج مقدماتی حاصل از بررسی روند تحولات ارزش افزوده فعالیت‌های اقتصادی و نیز اجرای تقاضای نهایی حاکی از برآورد رشد اقتصادی 3.0 و 5.8 درصدی برای سال‌های 1388 و 1389 است.

براساس محاسبات فصلی، در سال 1389 اقتصاد ایران نسبت به سال قبل مواجه با 2.8 واحد درصد افزایش در نرخ رشد بوده است.

برآورد ارزش افزوده فعالیت‌های مختلف اقتصادی نشان دهنده آن است که در سال 1389 علت عمده افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ناشی از افزایش رشد ارزش افزوده فعالیت‌های کشاوری، نفت، صنعت، ساختمان، بازرگانی، رستوران و هتلداری، حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات و خدمات موسسات پولی و مالی است. چنانکه سهم ارزش افزوده هر یک از فعالیت‌های مذکور در شد تولید ناخالص داخلی سال 1389 به ترتیب 1.1، 0.2، 2.0، 0.4، 1.1، 0.7، و 0.4 واحد درصد برآورد شده است.

با استناد به گزارش اخیر بانک مرکزی، در سال 1388 نیز علت عمده افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ناشی از افزایش رشد ارزش افزوده فعالیت‌های کشاورزی، صنعت، بازرگانی، رستوران و هتلداری، حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات و خدمات موسسات پولی و مالی است.

سهم ارزش افزوده هر یک از فعالیت‌های مذکور در رشد تولید ناخالص داخلی سال 1388 به ترتیب 1.6، 1.0، 0.6، 0.7 و 0.4 واحد درصد برآورد شده است.

در سال‌های 1388 و 1389 ارزش افزوده گروه کشاورزی به قیمت‌های ثابت به ترتیب به میزان 65132 و 70863 میلیارد ریال برآورد گردید که نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب 13.5 و 8.8 درصد افزایش یافته است.

این افزایش عمدتا ناشی از بارندگی‌ها و شرایط مساعد آب و هوایی طی سال‌های مذکور بوده است. آمار مقدماتی وزارت جهاد کشاورزی حاکی از آن است که تولید محصولات زراعی و باغی در سال 1388 نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب 18.5 و 16.3 درصد و تولید محصولات اصلی دامی 7.4 درصد افزایش یافته است.

همچنین در سال 1389 تولید محصولات زراعی و باغی نسبت به سال 1388 به ترتیب 19.8 و 3.4 درصد و تولید محصولات اصلی دامی 6.2 درصد افزایش یافته است.

براساس برآوردهای اولیه، ارزش افزوده گروه نفت در سال 1389 به قیمت‌های ثابت سال 1376 به میزان 47872 میلیارد ریال برآورد شد که گویای 1.9 درصد رشد نسبت به دوره مشابه سال قبل می‌باشد.

افزایش تولید و صادرات نفت خام و گاز طبیعی از جمله علل اصلی نرخ رشد 1.9 درصدی ارزش افزوده گروه نفت است. همچنین ارزش افزوده گروه نفت در سال 1388 به قیمت‌های ثابت نیز گویای 3.9 درصد کاهش نسبت به دوره مشابه سال قبل بود.

کاهش تولید و صادرات نفت خام و نیز کاهش صادرات فرآورده‌های نفتی از جمله علل اصلی نرخ رشد منفی ارزش افزوده گروه نفت در سال مذکور بوده است.

نتایج حاصل از برآوردهای مقدماتی نشان دهنده آن است که گروه صنایع و معادن در سال 1389 از نرخ رشدی معادل 9.3 درصد برخوردار بوده و در نتیجه 2.5 واحد درصد از نرخ رشد 5.8 درصدی اقتصاد را در دوره مورد بررسی تحقق بخشید.

سهم مذکور در مقایسه با دوره مشابه سال قبل 1.7 واحد درصد افزایش یافته است. در گروه صنایع و معادن، ارزش افزوده بخش‌های معدن، صنعت، آب و برق و گاز و ساختمان به ترتیب با نرخ رشد 10.1، 10.0، 4.7 و 7.3 درصدی افزایش یافته‌اند.

در سال 1388 نیز گروه صنایع و معادن از نرخ رشدی معادل 2.8 درصد برخوردار گردید و 0.8 واحد درصد از نرخ رشد 3.0 درصدی اقتصاد را تحقق بخشید.

در سال 1388، ارزش افزوده بخش‌های معدن، صنعت و آب و برق و گاز به ترتیب با نرخ رشد 0.1، 5.3 و 0.7 درصد افزایش و بخش ساختمان با نرخ رشد 4.9 درصد کاهش یافته است.

در بخش ساختمان، ارزش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان مناطق شهری به قیمت‌های جاری طی سال‌های 1388 و 1389 با احتساب پروژه مسکن مهر نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب 2.0درصد کاهش و 12.3 درصد افزایش داشته است. با اعمال شاخص‌های قیمت متناظر و تعدیل ارقام مذکور، نرخ رشد ارزش افزوده ساختمان‌های خصوصی به قیمت‌های ثابت طی سال‌های مذکور به ترتیب 3.5 و 5.6 درصد برآورد گردیده است.

در نهایت با احتساب ارقام فوق و نیز رشد ارزش افزوده ساختمان دولتی، نرخ رشد بخش ساختمان به قیمت‌های ثابت طی سال‌های فوق به ترتیب 4.9 و 7.3 درصد برآورد می‌شود.

ارزش افزوده گروه خدمات با بیشترین سهم از تولید ناخالص داخلی، از نرخ رشد 4.0 درصدی در سال 1389 برخوردار گردید. با افزایش نرخ رشد گروه خدمات در سال 1389، سهم آن از رشد تولید ناخالص داخلی به 2.1 واحد درصد رسید که این رقم نسبت به سال 1388 افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد.

ارزش افزوده این گروه در سال 1388 از نرخ رشد 2.2 درصدی برخوردار شد. سهم گروه خدمات در سال 1388 از رشد تولید ناخالص داخلی معادل 1.2 واحد درصد است که نسبت به سال 1387 تغییری نداشته است.

شاخص ضمنی ارزش افزوده گروه‌های کشاورزی، نفت، صنایع و معادن و خدمات در سال 1389 به ترتیب 9.7، 31.5، 17.2 و 10.3 درصد رشد داشته‌اند. به علاوه، شاخص ضمنی تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص داخلی بدون نفت نیز به ترتیب دارای رشد 14.3 و 10.6 درصدی بوده‌اند.

در سال 1388 نیز شاخص ضمنی ارزش افزوده گروه‌های مذکور به ترتیب 6.7، 10.8 ـ، 0.6 و 10.9 درصد رشد داشته‌اند. همچنین، شاخص ضمنی تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص داخلی بدون نفت به ترتیب دارای رشد 2.4 و 8.1 درصدی بوده‌اند.

براساس برآوردهای انجام شده، نرخ رشد مصرف نهایی بخش خصوصی از 1.1 درصد در سال 1388 به 1.9 درصد در سال 1389 افزایش یافته است. در مقابل، نرخ رشد مخارج مصرف نهایی بخش دولت در سال 1389 نسبت به سال 1388 کاهش یافته و از 2.3 درصد به 2.8 درصد رسیده است.

مقایسه نتایج حاصل از برآوردهای سال 1389 نسبت به سال قبل، گویای افزایش تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به میزان 6.9 واحد درصد می‌باشد.

تشکیل سرمایه ثابت ناخالص متشکل از دو بخش ساختمان و ماشین‌آلات است. علی‌رغم کاهش 3.6 درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان در سال 1388، تحولات حاصل در این بخش نشان دهنده رشد قابل توجه آن (7.8 درصد) در سال 1389 نسبت به سال 1388 است. افزایش مذکور عمدتا ناشی از اجرای پروژه‌های عمرانی دولت و پروژه مسکن مهر است.

نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین‌آلات نیز از 1.3 درصد در سال 1388 به 6.2 درصد در سال 1389 رسیده است. افزایش رشد کالاهای وارداتی سرمایه‌ای و برآوردهای اولیه‌ حاصل از بهبود عملکرد بخش صنعت در مقایسه با سال 1388 از جمله علل موثر بر رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات بوده‌اند.

در بخش تجارت خارجی ایران، روند صادرات کالاها و خدمات گویای تداوم نرخ رشد طی سال‌های 1389-1388 است. براساس برآوردهای اولیه، صادرات کالاها و خدمات طی سال‌های مذکور به ترتیب 6.4 و 11.3 درصد افزایش یافته است. در مقابل، تغییرات به وجود آمده در حوزه واردات کالاها و خدمات نشان دهنده 1.6 درصد کاهش در واردات سال 1388 و 8.2 درصد افزایش در سال 1389 است.