عوامل بیماری آلزایمر و راهکارهای پیشگیری از آن

به گزارش ایران اکونومیست؛ اختلال حافظه معمولاً به تدریج ایجاد شده و پیشرفت می‌کند. آلزایمر، یک بیماری مغزی پیش‌رونده و غیرقابل ‌برگشت است که به آرامی حافظه و قدرت تفکر را از بین برده و حتی توانایی انجام کارهای ساده را از فرد می‌گیرد در ابتدا اختلال حافظه به وقایع و آموخته‌های اخیر محدود می‌شود ولی به تدریج خاطرات قدیمی هم آسیب می‌بینند. در سال ۱۹۰۱، "آلویز آلزایمر"  روان‌شناس وعصب‌شناس آلمانی اولین مورد این بیماری را کشف و در مورد آن نوشت، که بعدها به بیماری آلزایمر معروف شد. بیماری آلزایمر یک بیماری پیچیده چندعاملی است. حدود ۱۰ در صد موارد آن بصورت ارثی است. در بیماری آلزایمر ارثی، این بیماری، بصورت زودرس بین سنین ۶۵–۵۵ بروز می‌کند.

عوامل بیماری آلزایمر:

1. تاریخچه خانوادگی

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد سنی که والدین در آن به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند، می‌تواند در ابتلای فرزند آنان به این بیماری تاثیرگذار باشد. مطالعه جدید نشان می‌دهد که تاثیر ژنتیکی این بیماری می‌تواند بیشتر از آنچه که قبلا تصور می‌شد، باشد. محققان دریافتند که هر چه فرد به سنی که پدر یا مادرش به آلزایمر مبتلا شدند، نزدیک شود، بیشتر احتمال دارد که پلاک آمیلوئید (پروتئینی که منجر به پیشرفت بیماری آلزایمر می‌شود) در مغز آنها ایجاد شود.

2. افسردگی

مطالعه جدید محققان دانشگاه کالیفرنیا نشان می‌دهد افسردگی شدید به شکل قابل توجهی موجب افزایش ریسک بروز زوال عقل در افراد مسن می‌شود. افسردگی در سالمندان می‌تواند با علایمی مانند آلزایمر بروز کند. با تشدید افسردگی، ریسک بروز مشکلات فکری و حافظه‌ای دو برابر می‌شود. برخی از بیماران مبتلا به افسردگی هنگامیکه بیماری‌شان شدت پیدا می‌کند، دچار فراموشی می‌شوند.

3. کم تحرکی

مطالعات نشان می‌دهد ورزش نکردن و کم تحرکی باعث افزایش اختلال حواس و آلزایمر می‌شود. محققان دریافتند افرادی که ورزش نمی‌کنند سریع‌تر دچار تحلیل رفتن بافت‌های عصبی مغز می‌شوند و در نهایت زودتر ممکن است که مبتلا به آلزایمر و بیماری‌های اختلال حواس شوند و برای افراد میانسال کم تحرکی مهم‌تر از عوامل ژنتکی بوده و آنها را مستعد اختلال حواس می‌کند. آمادگی جسمانی باعث کاهش سرعت این پروسه می‌شود.

4. کم‌خوابی

تحقیقات جدید دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن نشان می‌دهد که الگوهای نامنظم خوابیدن در بزرگسالان سالم می‌تواند نشانه ابتلای زودرس به بیماری آلزایمر باشد. این مطالعه بیان می‌کند که عدم تعادل ساعت طبیعی بدن یا سیستم روزانه بزرگسالان بالغ ممکن است منجر به اختلال فرآیندهای مغزی شود که نهایتا به دمانس، به ویژه بیماری آلزایمر منتهی می‌شود. پروتئین‌های آمیلوئیدی مرتبط با آلزایمر زودرس هنگامی که خواب مختل می‌شود یا زمانی که یک فرد خواب کافی نداشته باشد، افزایش می‌یابد.

5. مصرف زیاد نمک

تحقیقات جدید نشان می‌دهد مصرف زیاد نمک، موجب مصرف اکسیژن مغز شده و خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که رژیم شور به اختلال در عملکرد سلول‌های "لایه درون رگی" منجر می‌شود که جریان خون در مغز را کاهش می‌دهد. در برخی از انواع "زوال مغز" که شایع‌ترین نوع آن "آلزایمر" است نیز جریان خون به مغز کاهش می‌یابد.

6. اضطراب

متخصصان علوم پزشکی آمریکا در یک آزمایش تازه دریافتند که افزایش علائم اضطراب با افزایش سطح پروتئین "بتا آمیلوئید" در مغز افراد مسن و سالمندی که عملکرد شناختی طبیعی دارند مرتبط است. یافته‌های این مطالعه حاکی از آن است که افزایش علائم اضطراب می‌تواند از نشانه‌های اولیه بیماری آلزایمر باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش سطح پروتئین بتاآمیلوئید می‌تواند ۱۰ سال قبل از بروز علائم آلزایمر ظاهر شود. طبق این مطالعه، اضطراب نقش حائز اهمیتی در افزایش سطح این پروتیئن درمیان افراد مسن دارد.

7. دخانیات

هفتمین فاکتور شناخته‌شده برای پیشرفت آلزایمر مصرف دخانیات است. براساس اطلاعات منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت، شیوه زندگی هر فرد به نوعی در کیفیت دوران پایانی زندگی موثر است. به عنوان مثال با مصرف سیگار ظرفیت خون‌رسانی سیستم گردش خون به ویژه عروق مغزی در مقایسه با افراد غیرسیگاری کاهش می‌یابد که همین عارضه در نهایت زمینه را برای بروز آلزایمر آماده می‌کند.

راه‌های پیشگیری از آلزایمر:

1. ورزش

مطالعات جدید دانشگاه گوته فرانکفورت نشان داده است که ورزش کردن تاثیر زیادی به سوخت و ساز مغز می‌گذارد و می‌تواند از تحلیل رفتن کارایی شناختی و زوال عقلی جلوگیری کند. بررسی‌ها نشان داده که افزایش سوخت و ساز در مغز باعث جلوگیری از افزایش ماده کولین (جزئی از ویتامین B) می‌شود. این متابولیست معمولاً با کاهش سلول‌های عصبی افزایش می‌یابد و در نهایت افزایش آن منجر به آلزایمر می‌شود. انجام ورزش میزان کولین را در مغز تنظیم می‌کند. بنابراین ورزش کردن باعث حفاظت از سلول‌های عصبی می‌شود.

2. قدم زدن

مطالعات اخیری که در سال ۲۰۱۸ انتشار یافته نشان می‌دهد که فعالیت فیزیکی مانند پیاده‌روی بر ساختار مغز تاثیر می‌گذارد. بنابراین برداشتن ۴ هزار قدم در طول روز از اختلال حواس جلوگیری می‌کند. افرادی که حداقل در طول روز ۴ هزار گام برمی‌دارند کارایی شناختی بیشتری نسبت به دیگران دارند. فعالیت فیزیکی همچنان باعث افزایش توانایی مغز در ایجاد تغییرات می‌شود.

3. دو زبانه بودن

دانستن زبان دوم مناطقی از مغز را که معمولا در بیماران آلزایمر تحت تاثیر قرار گرفته، تقویت می‌کند. محققان کانادایی، اسکن مغز دو گروه افراد چندزبانه و تک‌زبانه که همگی مبتلا به بیماری آلزایمر بودند را مورد بررسی قرار دادند. نتیجه این بود که دانستن یک زبان دوم ممکن است به کاهش تاثیرات اختلالات مغزی "دژنراتیو" (degenerative) کمک کند.

4. قهوه

بررسی انجام گرفته در مورد تاثیر مصرف قهوه و سلامت مغز نشان می‌دهد مصرف مرتب قهوه با کاهش ۱۶ درصدی خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقلی مرتبط است.

5. چای سبز

متخصصان کانادایی معتقدند ترکیب EGCG موجود در چای سبز می‌تواند به پیشگیری از بیماری آلزایمر کمک کند. هرچند نتایج مطالعات متعدد تاکنون حاکی از ارتباط چای سبز با کاهش خطر ابتلا به آلزایمر بوده اما مکانیزم نهفته در این ارتباط پیش از این نامشخص بوده است. اکنون بررسی جدید نشان می‌دهد چگونه ترکیب EGCG موجود در این نوشیدنی تشکیل پلاک‌های سمی موثر در بروز آلزایمر را مختل می‌سازد.

6.معاینه چشم

به تازگی محققان مدعی‌ شده‌اند می‌توان با اسکن ساده چشم امکان ابتلا به این بیماری را به طور زودهنگام تشخیص داد. در بیماری‌ آلزایمر، پلاک‌هایی متشکل از پروتئینی موسوم به "بتا آمیلوئید" در مغز بیماران شکل می‌گیرد که به سلول‌های مغزی آسیب رسانده و آن‌ها را نابود می‌کند. دانشمندان دریافتند همین میزان انباشت‌های پروتئین بتا آمیلوئید در شبکیه (واقع در پشت چشم) هم شکل می‌گیرد و میزان پلاک‌ شناسایی شده در این بخش با میزان پلاک موجود در نواحی مغزی بیماران آلزایمری برابری می‌کند، این بدین معناست که می‌توان امکان بروز آلزایمر را سال‌ها قبل از ظهور علائم واقعی آن، با استفاده از اسکن چشم پیش‌بینی کرد.

7. بلوبری

بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف میوه بلوبری می‌تواند با پیشگیری از زوال عقلی و بهبود قدرت حافظه به سلامت مغز کمک کند. آنتی‌اکسیدان موجود در این میوه برای قدرت حافظه و عملکرد شناختی افراد بزرگسال مفید است و از ابتلا به آلزایمر پیشگیری می‌کند.