به گزارش ایران اکونومیست؛ کیوب ست (CubeSat) نوعی ماهواره کوچک و متشکل از واحدهای مکعب شکل است که قابلیت قرار گرفتن درون یک خشاب و یکپارچه‌سازی با سامانه پرتابگر و قرار گرفتن در مدار را دارد.
این نوع ماهواره ها به دلیل اندازه و وزن کم هر روز بیشتر مورد اقبال قرار می گیرند و در حوزه های مختلف صنعت هوافضا؛ از جمله تصویربرداری از زمین در فضا، اندازه گیری میدان مغناطیسی زمین، تشخیص جهت گیری ماهواره ای، اندازه گیری محیط اطراف مدار، بررسی محیط زیست از مدار، تجربه یا آموزش ساختن، پرتاب و بهره برداری از ماهواره های دانشجویی و شخصی و آزمودن روش های تثبیت ماهواره ای استفاده می شوند.
سازمان فضایی ایران به عنوان یکی از متولیان توسعه صنعت هوافضا و ساخت و پرتاب از چندی قبل در قالب مسابقه ای دانشگاهی و دانشجویی سعی کرده است گروه های نخبه را وارد عرصه ساخت ماهواره مکعبی کند.
گروه ماهواره مکعبی نصیر 1 خواجه نصیرالدین طوسی یکی از گروه هایی است که توانسته مراحل این مسابقه را طی کند و به مرحله ساخت مدل مهندسی ماهواره مکعبی برسد.
دکتر حامد علیصادقی روز پنجشنبه در مورد اولین دوره مسابقه ساخت ماهواره مکعبی گفت: این مسابقه به همت سازمان فضایی در مراحل مختلف از اسفند 94 آغاز شد و شامل مراحل ارسال پیشنهاده، طراحی مفهومی، طراحی اولیه، طراحی جزئی، ساخت مدل مهندسی و مدل فضایی یا پروازی می شود.
وی افزود: 21 تیم دانشگاهی در این مسابقه شرکت کردند و در هر مرحله چند تیم برگزیده شده و به مرحله بعدی راه یافتند. در مرحله اخیر 5 تیم با هم رقابت کردند که از این تعداد 3 تیم توانستند به مرحله بعد راه یابند و باید بر اساس قراردادی با سازمان فضایی، مدل مهندسی بسازند که در آن همه قطعات مانند نمونه اصلی ماهواره است ولی روی زمین آزمایش می شود.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی ادامه داد: سپس یک تیم از میان این سه تیم انتخاب می شود و ساخت مدل فضایی را برای پرتاب برعهده می گیرد؛ در این مرحله سه تیم از دانشگاه های امیرکبیر، مالک اشتر و خواجه نصیرالدین طوسی با هم رقابت می کنند و از آنجا که قرارداد هر مرحله با سازمان فضایی حدود 6 ماه است، در صورتی که این قرارداد با گروه های دانشجویی منعقد شود طی 6 ماه آینده مدل مهندسی و در 6 ماه بعدی مدل فضایی ماهواره باید ساخته شود؛ بنابراین اسفند 97 باید در انتظار نتیجه دادن این ماهواره ساخت گروه های دانشجویی باشیم.
***تمایل دانشجویان برای ورود به آوردگاه ساخت ماهواره
دکتر علیصادقی در توضیح اعضای تیم دانشجویی دانشگاه خواجه نصیر گفت: اعضای این گروه دانشجویان رایانه، هوافضا و برق هستند که به دلیل طولانی شدن روند مسابقه بعضی از آنها دانش آموخته شدند ولی هنوز با گروه ارتباط دارند.
وی در مورد دلیل شرکت در این مسابقه نیز افزود: دانشجویان تمایل به شرکت در این مسابقه داشتند؛ زیرا امروزه فرصت های شغلی در رشته تخصصی هوافضا به آسانی در اختیار آنها قرار نمی گیرد و می خواستند به نوعی هم تجربه ای کسب کنند و هم وارد بازار کار شوند. با وجود دشوار و طولانی بودن این روند به عنوان سرپرست گروه مسئولیت را پذیرفتم و بعد از ادغام دو گروه دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی از اعضای هیات علمی در گروه دیگر دانشگاه خواستیم هدایت و برنامه ریزی را برعهده بگیرند و به نوعی کار جمعی انجام شد.
دکتر علیصادقی در مورد ماهواره های مکعبی گفت: ماهواره های مکعبی یا cubesat کلاس جدیدی از ماهواره ها را ایجاد کرده اند که در سال های اخیر در دنیا بسیار گسترش یافته است؛ زیرا وزن تجهیزات الکترونیکی هر روز کاهش می یابد و از طرف دیگر هزینه تمام شده این ماهواره‌ها با توجه به انعطاف مأموریتی که دارند بسیار پایین است از این رو این ماهواره ها برای انجام ماموریت های مختلف بیشتر با اقبال روبرو می شوند.
وی گفت: هدف سازمان فضایی از طراحی این مسابقه شتاب گرفتن این حوزه با ورود دانشگاه ها به آن بود ضمن این که سازمان فضایی عضو سازمان همکاری‌های فضایی آسیا و اقیانوسیه یا اپسکو یا APSCO نیز هست و می تواند ماهواره مکعبی را با کمک آنها در مدار قرار دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوس گفت: این سازمان ماموریت هایی را برای ماهواره های حاضر در مسابقه تعیین کرد؛ یکی برقراری ارتباط بین ماهواره‌ای، دیگری رصد و مخابره اطلاعات هواپیماهای در حال پرواز یا فناوری Automatic dependent surveillance-broadcast است و از گروه های شرکت کننده خواست هر کدام ماموریت سومی برای ماهواره های خود تعریف کنند. ما طراحی بادبان را برای ماهواره در نظر گرفتیم که می تواند در انتهای ماموریت ماهواره باز شده و نیروی معکوس برای خروج از جو تولید کرده و بعد از آن می سوزد.
وی در توضیح این امر گفت: از آنجا که زباله های فضایی زیاد شده اند و ماهواره ها بعد از انجام ماموریت خود در جو می مانند، استانداردهای بین المللی در حال تصویب است که ماهواره ها بیش از 25 سال در جو باقی نمانند و این بادبان به خروج ماهواره از جو کمک می کند.
از آنجا که پیش از این نیز گروه های دانشگاهی وارد عرصه ساخت ماهواره های شده اند و سابقه طولانی از همکاری با سازمان فضایی در این زمینه دارند، باید منتظر ماند و دید این تلاش که به نظر می رسد هدفمندتر و در قالب مسابقه انجام شده و پرتابگر آن تاحدی مشخص است به نتیجه برسد. این نوع ماهواره ها در صورتی که تعامل با اپسکو به سرانجام برسد توسط این سازمان بین المللی و حتی اگر به نتیجه نرسد با پرتابگر داخلی سفیر قابل پرتاب هستند و ان شاالله نتیجه گروه های دانشجویی خلاق و باانگیزه به ثمر خواهد نشست.
