آیا مالیات پلکانی برای درآمدهای بالا رواست؟

به گزارش ایران اکونومیست؛ امسال در لایحه بودجه تغییراتی ایجاد شد که سال‌ها کارشناسان اقتصادی خواهان اعمال آن بودند.

با این حال این تغییرات هم نه به دست دولت که به دست مجلس محقق شد. یکی از این تغییرات تصویب اخذ مالیات پلکانی از کارمندان بود. به این ترتیب که هر کارمندی که درآمد بیشتری داشته باشد مالیات بیشتری پرداخت کند.

این مصوبه گرچه با استقبال بسیاری روبه‌رو شد، ولی انتقاداتی هم از سوی برخی مسئولان و نمایندگان مجلس علیه آن شکل گرفت. اعم از اینکه چرا مجلس و دولت به جای اتخاذ تدابیری برای گسترش پایه‌های مالیاتی و ساماندهی معافیت‌های مالیاتی فقط تلاش می‌کنند از کسانی که در تور مالیاتی گیر افتاده‌اند مالیات بگیرند؟

 یکی از مسئولانی که به این مصوبه واکنش نشان داد محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه بود. او در توئیتر خود ابتدا چنین نوشت که «رویکرد مجلس در توجه به اقشار کم درآمد و افزایش سقف معافیت مالیاتی سالانه از ۲۴ میلیون تومان به ۲۷.۶ میلیون تومان، هم قابل تقدیر است و هم شایسته تقدیس و اینکه با اخذ مالیات پلکانی از کسانی که با فعالیت‌های اقتصادی درآمد بیشتری کسب می‌کنند مالیات بیشتری اخذ شود، قابل توجیه است.»

وی البته در توئیتی دیگر این نکته را هم مطرح کرد «اما اعمال ضرایب مالیاتی بالا بر درآمد جمعی از کارکنان دولت همچون اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و قضات که درآمد آن‌ها صرفا به دلیل مدارج علمی بالاتر و حساسیت شغلی است، آیا توجیه‌پذیر است؟»

این سخنان نوبخت با واکنش‌هایی از سوی کاربران روبه‌رو شد. تعدادی در تائید نوبخت گفتند که حقوق اعضای هیئت علمی در ایران در قیاس با کشورهای دیگر کمتر است و چنین وضعیتی فرار مغزها را به دنبال خواهد داشت.

تعداد بیشتری هم با تاکید بر ضرورت عدالت درآمدی به این نکته اشاره کردند که مادامی که حقوق مشاغلی مانند معلم‌ها بسیار اندک است، چنین شکاف درآمدی با اعضای هیئت علمی منجر به ایجاد احساس تبعیض میان حقوق‌بگیران است و به عبارتی از مصوبه مجلس دفاع کرده بودند.

در کنار این مباحث این نکته نیز مطرح است که  ایجاد استثنا در قانون می تواند چه تبعاتی داشته باشد. در شرایطی که پیش تر موضوع حقوق های نجومی زاییده ایجاد استثنا در قانون بود و گروه های بسیاری که به ترتیب خود را از قانون خدمات کشوری مستثنا کرده بود. اکنون نیز ایجاد استثنا ممکن است زمینه را برای استثنا شدن مشاغل های بسیاری تحت عنوان حساس از مالیات پلکانی فراهم کند.   

کارشناسان چه می‌گویند؟

مهدی پازوکی، اقتصاددان در این زمینه به ایسنا چنین گفته است: پرداخت مالیات پلکانی اتفاق خوبی است که در مجلس تصویب شده است. به نظر من باید در زمینه مشاغل حساس و تعریف آن‌ها تجدید نظر صورت بگیرد. مگر معلمی شغل حساس نیست؟

پازوکی ادامه داد: باید هر کسی که درآمد بیشتری دارد، مالیات بیشتری پرداخت کند و به نظر من توجیه ندارد که مشاغلی که حساس می‌دانیم مالیات کمتری پرداخت کنند. ما تبعیض نژادی نداریم و در نتیجه هر کسی که درآمد بیشتری دریافت می‌کند باید مالیات بیشتری پرداخت کند.

وی این را هم اضافه کرد: هیچ کشور توسعه‌یافته‌ای نیست که در آن تصمیم‌ گرفته شود مشاغل حساس مالیات کمتری پرداخت کنند. بنابراین بهتر است که ایران هم از همان الگو پیروی کند.

این اقتصاددان این را هم گفت: اتفاقا قضات و اساتید دانشگاه جزو مشاغلی هستند که در سال‌های اخیر بدون هیج توجیه منطقی با افزایش درآمد نسبت به مشاغل هم سطح خود روبه‌رو بوده‌اند و همین مسئله تبعیض ایجاد کرده است بنابراین باید از هر گونه رفتاری که این وضعیت را تشدید کند، پرهیز کرد.

مجلس چه خواهد کرد؟

نظر مجلس نیز در این زمینه متفاوت است. مثلا عزت‌الله یوسفیان ملا معتقد است باید تغییراتی در مصوبه دولت ایجاد شود. با این توجیه که به هر حال اغلب اعضای هیئت علمی و قضات حقوق‌های بالای ۵ میلیون تومان می‌گیرند. این در حالی است که طبق مصوبه مجلس در سال آینده دیگر حقوق بالای ۵ میلیون افزایش نخواهد یافت و در عوض گرفتن مالیات پلکانی در کنار افزایش قیمت‌ها باعث می‌شود که حقوق برخی مشاغل در سال آینده نسبت به سال قبل حتی کاهش یابد که این امر درست نیست.

او با تاکید بر اهمیت مشاغل خاص گفت: به هر حال تصمیم‌گیری‌ها درباره مشاغل خاص باید به نحوی صورت گیرد که افراد شاغل در این مناصب رغبت ادامه فعالیت در پست خود را داشته باشند و به عبارتی با قیمت‌های بالاتر جذب مشاغل دیگری که می‌توانند به عهده بگیرند نشوند.

وی البته بر این نکته هم تاکید کرد با این همه اکنون مجلس عزمی برای تغییر مصوبه ندارد.

همچنین ناصر موسوی لارگانی، دیگر نماینده مجلس بود که به ایسنا چنین گفت: در اینکه کسانی که درآمد بیشتری دارند، باید مالیات بیشتری پرداخت کنند، شکی نیست. البته ما به این نکته هم توجه کردیم که مالیات پلکانی نباید منجر به آن شود که صاحبان این مشاغل انگیزه خود برای خدمت را از دست بدهند. مثلا پزشک مقیم باید انگیزه‌ای داشته باشد که شب در بیمارستان محل حضور داشته باشد؟ اگر قرار باشد انگیزه‌های مالی از افراد گرفته شود ممکن است در برخی مشاغل با مشکل روبه رو شویم.

او البته این را هم گفت: با این حال باید تاکید کنم که اگر بخواهیم صرفا به افراد پول بیشتری بدهیم که تخلف نکنند، این اقدام جواب نمی‌دهد. فردی که حریص به تخلف باشد با حقوق بیشتر نیز نمی‌توان جلوی حرص او را گرفت. 

من معتقدم که باید فرهنگ‌سازی کرد و با فرهنگسازی جلوی تخلف را گرفت.