طرح جامع مالیاتی زمینه ساز تحقق عدالت مالیاتی

معنای ساده و روشن عدالت مالیاتی این است که هرکدام از شهروندان به اندازه ای که از منابع جامعه استفاده می کنند مالیات پرداخت کنند.اما اندازه گیری اینکه افراد چقدر از منابع عمومی استفاده می کنند وچقدر باید در قبال آن مالیات بپردازند بسیار دشوار است.

عدالت مالیاتی همواره یکی از مهمترین دغدغه‏ ها و مطالبات مودیان مالیاتی است،وقتی شهروندان پرسش وشبه‏ای در مورد مالیات دیگران نداشته باشند وشروع به مقایسه کردن مالیات پرداختی خود با دیگران نکنند، رغبت بیشتری به مشارکت مالیاتی دارند یا لااقل میل به توسل به روشهایی برای فرار از مالیات در بین آنها کمتر می شود.

عدالت مالیاتی مبنای اعتماد نظام مالیاتی ومردم است، این مهم اگر حاصل شود بخش زیادی از اهداف نظام مالیاتی تحقق یافته است.همچنین عدالت مالیاتی، مطلوب یک نظام کارآمد مالیاتی نیز هست چرا که هزینه ها وچالش های مالیات ستانی را کاهش می دهد وفضای مناسب برای عمل به مسئولیت ها ووظایف قانونی وتعامل با مودیان را فراهم می کند.

حذف شیوه علی الراس، اجرای قانون صندوق مکانیزه فروش، کاهش نرخ‏های مالیاتی، مبارزه با فرار مالیاتی، فرهنگ سازی مالیاتی و شناسایی مودیان اقداماتی هستند که توسط نظام مالیاتی با هدف گسترش عدالت مالیاتی به مرحله اجرا در آمده اند.همه این تلاش ها به نوعی به سمت شفاف سازی است یعنی اطلاعات دقیق،درست وکامل در اختیار نظام مالیاتی قرار گیرد تا با پردازش آنها قضاوت درست در مورد میزان مالیات مودیان انجام دهد.لازمه این مسئله ایجاد، توسعه وبهبود زیرساخت ها وامکانات سخت افزاری ونرم افزاری،اصلاح روش ها و فرایندها، آموزش نیروی انسانی وآگاهی بخشی به مودیان است.مجموعه ای از هدف های خرد وکلان که در قالب طرح جامع مالیاتی پی گیری می شود.

طرح جامع مالیاتی در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز بیست ساله کشور و برنامه های توسعه ای پنج ساله و در چارچوب طرح تحول اقتصادی دولت به عنوان مبنای اصلی تحقق عدالت به ویژه در حوزه مالیات شکل گرفت.

سازمان امور مالیاتی کشور با بهره گیری از دانش و تخصص مجموعه ای از خبرگان و متخصصان درون سازمانی و برون سازمانی و هم چنین شرکت های مشاوره ای داخلی و خارجی، طرح جامع مالیاتی را در قالب پنج محور اصلی و ?? پروژه تدوین نمود. برخی از پروژه های سی و دوگانه صرفا ماهیت مطالعاتی و طراحی داشته، تعدادی شامل مراحل مطالعاتی و پیاده سازی بوده و گروهی هم صرفا بر پیاده سازی نتایج مطالعات سایر پروژه ها تمرکز دارند. طرح جامع مالیاتی بر سه فرایند شناسایی و ردگیری جریان اطلاعات فعالیت‎های اقتصادی کشور، پردازش الکترونیکی اطلاعات و تشخیص مالیات تمرکز دارد.

درگذشته در نظام مالیاتی رابطه یک به یک بین پرونده و مأمور مالیاتی وجود داشت که از فرآیند اول یعنی مرحله شناسایی ثبت نام تا فرایند آخر یعنی وصول و اجرا، یک مأمور همه کارها را برعهده داشت.اولین اقدام طرح جامع مالیاتی تخصصی شدن وظایف و نقش‌هاست. یعنی اینکه نباید تمام وظایف و مراحل کار مالیاتی پرونده توسط یک نفر اجرا شود.با اجرای طرح جامع مالیاتی دیگر مجموع ? تا ?? درصد پرونده‌های مالیاتی بررسی می شود و بقیه با استفاده از اطلاعات پایگاه اطلاعاتی، دریافتی از اشخاص ثالث، با اطلاعات ابرازی مودیان مقایسه و بررسی شود. اطلاعاتی که مودی و شخص ثالث می‌دهد با استفاده از موتور ریسک ارزیابی و سپس در مواردی حسابرسی تجویز می‌شود.

محورهای پنج‌گانه طرح جامع مالیاتی براساس الویت‌های موضوعی عبارتند از:
1- نرم‌افزار و نظام یکپارچة مالیاتی: خرید، اصلاح، بومی‌سازی و اجرای آزمایشی نرم‌افزار یکپارچة مالیاتی، طراحی و اجرای شمارة شناسایی مودیان، انتخاب حسابرسی بر مبنای ریسک (کوتاه مدت)، استانداردسازی فرآیندها، شناسایی و آماده‌سازی (تبدیل و انتقال) داده‌ها، تدارک، نصب و تحویل سخت‌افزار نظام یکپارچة مالیاتی، مهندسی مجدد فرآیندهای کاری، پیاده‌سازی ملی نرم‌افزار سیستم یکپارچة مالیاتی، انتخاب حسابرسی بر مبنای ریسک (بلند مدت)،طرح خدمات پشتیبانی و نگهداری

2- زیرساخت: تدوین استراتژی فن‌آوری اطلاعات، ارتقای شبکه محلی و گسترده و ارتباطات راه دور، مطالعة امکان‌سنجی کانون‌های پردازش مرکزی و مراکز داده، ایجاد و توسعة استانداردهای فن‌آوری اطلاعات، ایجاد و توسعة کانون‌های پردازش مرکزی، طراحی، تجهیز و راه‌اندازی مراکز داده، پیاده‌سازی اتوماسیون امور ستادی

3- منابع انسانی: تدوین استراتژی توسعة منابع انسانی و مدل ارائة خدمات آن، مطالعه و طراحی ساختار سازمانی مناسب، تدوین استراتژی آموزشی و برنامه‌ریزی اجرای آن، اصلاح و هم‌سوسازی خدمات منابع انسانی، پیاده‌سازی و اجرای ساختار سازمانی، اجرای آموزش طرح جامع مالیاتی

4- صاحبان منافع: طرح‌ریزی روابط با صاحبان منافع، بازنگری و اصلاح سیاست‌های مالیاتی، تعریف و پیاده‌سازی خدمات مودیان، بازنگری و بهبود قوانین، مقررات و آئین‌نامه‌های امور مالیاتی، طراحی و ایجاد شورای عالی اطلاعات مالیاتی، تدوین برنامة جلوگیری از فرار مالیاتی، توسعة شبکة تأمین

5-مدیریت طرح: راه‌اندازی و اجرای دفتر مدیریت برنامه، راه‌اندازی و اجرای دفتر مدیریت تغییر
نظام مالیاتی با اجرای طرح جامع مالیاتی به سمت سیستم خوداظهاری و تشخیص بر مبنای اطلاعات دقیق و شفاف در حرکت است و سیستم علی الراس که متکی به اطلاعات ناقص است از نظام مالیاتی حذف خواهد شد.این طرح بر پایه مودی محوری پایه گذاری شده است و انتظار می رود با اجرایی شدن آن اهداف از پیش تعیین شده که عبارتست از :تکریم حقوق شهروندی و ایجاد و نظم یکپارچگی در ساختار مالی و اقتصادی دولت، تامین مخارج جاری دولت از محل درآمدهای مالیاتی، افزایش نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی ، قطع اتکاء هزینه‏ های جاری دولت به نفت، معافیت های مالیاتی هدف دار، امکان اخذ مالیات به مجموع درآمد، توسعه یافتگی و پایداری اقتصاد سالم کشور مبتنی برگردآوری " مالیات حقه مودیان"، دستیابی اصولی به انضباط مالی دولت و افزایش نرخ رشد اقتصادی، هدایت اصولی سرمایه و تولید در راستای سیاست ها، برقراری ارتباطات و کسب اطلاعات لازم از فعالیتهای اقتصادی مودیان، شناسایی و ثبت نام مودیان و جلوگیری از فرار مالیاتی و در نهایت توزیع عادلانه درآمد و ثروت بر اساس شایستگی و استعدادهای شکوفا شده، محقق شود.

طرح جامع مالیاتی رویایی است که در حال تعبیر شدن است این که مالیات به عدالت نزدیک تر شود وشهروندان متناسب با بهرمندی‏شان از منابع عمومی جامعه مالیات بپردازند.طرح جامعه مالیات تحقق بسیاری از مطالبات است.این طرح از انسان تا تکنولوژی را به خدمت می گیرد تا عدالت مالیاتی گسترش پیدا کند.

هر چند طبیعتا تحقق چنین ایدئال‏هایی کاری دشوار، پرچالش وزمان بر است و رسیدن به عدالت مطلق وراضی نگه داشتن همه امری محال است، اما دستکم رسیدن به عدالت مالیاتی نسبی وشفاف سازی فرایندها، زیربنای توسعه اقتصادی کشور است، وضعیتی که بالاترین سطح اعتماد را بین نظام مالیاتی ومودیان بوجود می آورد ودیگر فرار مالیاتی چه به لحاظ تکنولوژیکی وچه به لحاظ اخلاقی دشوار ویا غیرممکن است.