در حال حاضر طرح در کمیته تدوین مقررات سازمان بورس بوده و در پایان این هفته از حیث مقررات کامل می‌شود. به این ترتیب احتمالا طی هفته آتی، اولین موافقت اصولی برای راه‌اندازی اولین صندوق ارزی صادر می‌شود تا شاهد فعالیت آن در بازار باشیم.
صندوق دلاری در راه بورس
طبیعتا راه‌اندازی صندوق ارزی علاوه بر رفع محدویت‌های دادوستد ارز در بازارهای فیزیکی، ابزاری برای کنترل مازاد تقاضا در بازار ارز، عمق بخشی بیشتر به بازار سرمایه و پوشش ریسک سرمایه‌گذاران به شمار رفته و گزینه‌ای برای سرمایهگذاری خواهند بود. در عین حال صندوق سرمایهگذاری ارزی یک نمونه از صندوق‌های سرمایهگذاری بوده که سپرده‌های سرمایهگذاری ارزی، انتشار اوراق بدهی ارزی و تامین مالی پروژه‌های ارزی را در بستر فعالیت خود داشته و عموما به سرمایهگذاری در کالاهای صادراتی و همچنین خریداری سهام شرکت‌های صادرات‌محور می‌پردازند.
مزایای راه‌اندازی صندوق‌های ارزی
۱- رفع محدودیت خرید و فروش در بازارهای فیزیکی: طبیعتا دادوستد در بازارهای فیزیکی ارز محدودیت و ریسک‌های خاص خود را دارد. از یکسو دیگر نیازی به حضور شخص در بازارهای نقدی نیست و تنها کافی است واحدهای صندوق‌های سرمایهگذاری را خریداری کرده و از نوسانات مثبت نرخ ارز، بازدهی کسب کند. در عین حال دیگر خبری از ریسک نگهداری ارز نبوده و نگرانی از اصالت ارز خریداری شده نیز وجود ندارد.
۲- کنترل مازاد تقاضا در بازار ارز: برخلاف تصوری که برخی مقامات سیاست‌گذار از راه‌اندازی صندوق‌های ارزی دارند، این صندوق‌ها تنها از خرید و فروش ارز به سرمایه‌گذاران خود بازدهی نرسانده و عمده فعالیت آنها سرمایهگذاری در کالاهای صادراتی و همچنین خریداری سهام شرکت‌های صادرات محور است. به این ترتیب نه تنها هیچ‌گونه نگرانی در این خصوص وجود ندارد بلکه راه‌اندازی صندوق‌های ارزی در بازر سرمایه می‌تواند ابزاری برای کنترل تقاضای افسارگسیخته در بازار ارز باشد.
۳- عمق بخشی بیشتر به بازار سرمایه: یکی از راهکارهای توسعه و عمق‌بخشی بیشتر به بازار سرمایه، توسعه ابزارها است. در این میان راه‌اندازی صندوق‌های ارزی نیز همانند بازار بدهی فرصتی جدی برای عمق‌بخشی بیشتر به بازار سرمایه است. به عبارتی دیگر این صندوق‌ها می‌توانند مانع از خروج نقدینگی از بازار سرمایه شوند.
۴- گزینه‌ای برای سرمایهگذاری: یکی از مواردی که همواره مورد توجه دارندگان سرمایه قرار می‌گیرد، یافتن محلی کم ریسک برای سرمایهگذاری است. این در حالی است که تجربه نشان داده ارز در ایران نوعی دارایی کم‌ریسک به شمار می‌رود. بر این اساس با راه‌اندازی صندوق‌های ارزی، آپشنی مناسب در اختیار بازار سرمایه قرار می‌گیرد تا این نقدینگی را جذب کند.
۵- ابزاری برای پوشش ریسک سرمایه‌گذاران: توسعه حضور سرمایه‌گذاران چه داخلی و چه خارجی در بازار سرمایه مستلزم پوشش ریسک نرخ ارز است. اینجاست که ضرورت تشکیل صندوق‌های سرمایهگذاری ارزی احساس می‌شود. به عبارتی دیگر صندوق‌های ارزی می‌توانند از طریق ایجاد ابزار مشتقه، ریسک قیمت ارز را مدیریت کرده و به نوعی ریسک سرمایه‌گذاران، ناشی از نوسان نرخ ارز را پوشش دهند.
صندوق‌های ارزی، شاخصی برای نرخ ارز
مرتضی احمدی درخصوص صندوق‌های ارزی می‌گوید: راه‌اندازی صندوق ارزی می‌تواند راهکاری خوب برای مدیریت ارز در کشور باشد. مهم‌ترین نگرانی مسوولان بانک مرکزی که باعث تعلل در راه‌اندازی این صندوق‌های در سالیان گذشته شد، ایجاد تقاضای افسارگسیخته برای ارز به دنبال راه‌اندازی‌های صندوق‌های ارزی در بازار سرمایه بود. این در حالی است که ضرورتی ندارد صندوق‌های ارزی تنها به خرید و نگهداری ارز بپردازند، بلکه اساس فعالیت این صندوق‌ها خریداری کالاهایی است که پایه صادراتی دارند. در عین حال صندوق‌های ارزی می‌توانند سهام شرکت‌های صادراتی را خریداری و به‌صورت غیرمستقیم از رشد نرخ ارز، بازدهی کسب کنند.این کارشناس بازار سهام اضافه کرد: با راه‌اندازی این ابزار جدید، نه تنها دیگر نگرانی درخصوص ایجاد تقاضای ناگهانی و غیرقابل کنترل در بازار ارز وجود ندارد، بلکه این مازاد تقاضا به گونه‌ای مدیریت شده و کنترل می‌شود. در عین حال صندوق‌های ارزی می‌توانند شاخصی برای نرخ ارز در کشور شوند.
وی تصریح کرد: دارندگان سرمایه طبیعتا به دنبال راهکاری برای کسب بازدهی بیشتر در بازاری کم ریسک هستند. در این میان بازار ارز بین عموم مردم به‌عنوان بازاری کم‌ریسک با سود بالا شناخته می‌شود. این در حالی است که خرید و نگهداری ارز از بازارهای نقدی، ریسک‌های مخصوص به خود را دارد. در این شرایط اما سرمایه‌گذاران می‌توانند به جای خرید مستقیم ارز از بازارهای فیزیکی و نگهداری پرریسک آن، یک واحد صندوق‌های ارزی را خریداری کرده و بدون تحمل ریسک‌های مذکور، بازدهی مورد انتظار خود را نیز کسب کند.احمدی همچنین با تاکید بر اینکه راه‌اندازی صندوق‌های ارزی نیازی به تک نرخی شدن ارز ندارد، عنوان کرد: در حال حاضر بیشتر واردات کشور به‌جز کالاهای ضروری، دارویی و همچنین کالاهای مورد‌نیاز پتروپالایشی‌ها با ارز آزاد صورت می‌پذیرد و عملا نیازی به تک نرخی شدن ارز برای راه‌اندازی صندوق‌های ارزی در بازار سرمایه دیده نمی‌شود.وی با بیان اینکه صندوق‌های ارزی در دنیا تجربه‌ای طولانی‌مدت دارند، گفت: در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال‌توسعه، صندوق‌های ارزی تحت عنوان money fund فعالیت می‌کنند که همگی تجربیات موفقی را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند.
اولین صندوق ارزی در راه بازار سرمایه
در این میان معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس در گفت‌وگو با «ایلنا» با بیان اینکه اولین صندوق ارزی طی هفته آینده راهی بازار سرمایه می‌شود، گفت: اخیرا با توافق با معاونت ارزی بانک مرکزی و مسوولان این نهاد در صدد راه‌اندازی صندوق ارز هستیم. اگر کسی بخواهد در ارز هم سرمایهگذاری کند، لزومی ندارد در بازار فیزیکی یا نقد، ارز را خریداری کند. کافی است واحدهای صندوق‌های سرمایهگذاری را بخرد. با نوسانات ارز هم میزان سرمایهگذاری فرد نوسان خواهد داشت و در روز پایان سرمایهگذاری هم می‌تواند به اندازه نوسان نرخ ارز و سود حاصل از سرمایهگذاری ارزی، بازدهی کسب کند.
علی سعیدی افزود: در حال‌حاضر حتی برای افرادی که تمایل به سرمایهگذاری در کالاهایی همچون پسته و زعفران را دارند نیز صندوق پسته یا زعفران طراحی شده است. بازار سرمایه نیز این را وظیفه خود می‌داند که هر دارایی و کالایی که مردم تمایل به سرمایهگذاری در آن دارند را به اوراق بهادار تبدیل کند. نتیجه این موضوع طبیعتا جلوگیری از شوک به بازارهای فیزیکی ناشی از ورود سرمایه‌گذاران به آن در شرایط کمبود عرضه خواهد بود. سعیدی با تاکید بر اینکه اگر صندوق ارز راه‌اندازی شود، دیگر نیازی نیست مردم وارد بازار فیزیکی ارز شوند و به آن فشار وارد آورند، گفت: حتی اگر ارز را خریداری کنند، آن ارز وارد صندوق سرمایهگذاری شده و صندوق سرمایهگذاری آن را به اوراق ارزی یا سپرده ارزی تبدیل می‌کند. یعنی مجددا آن ارز، وارد بازار ارز می‌شود و فقط آن فردی که قصد سرمایهگذاری دارد، می‌تواند از نوسانات نرخ ارز به سود برسد. البته سرمایهگذاری در صندوق ارزی از خرید ارز سود بیشتری ایجاد می‌کند چرا‌که نه تنها نوسان نرخ ارز می‌تواند سود ایجاد کند، بلکه سود حاصل از سرمایهگذاری در صندوق نیز عاید سرمایه‌گذار می‌شود.
وی ادامه داد: در طول دو هفته اخیر جلسات متعددی درخصوص زمان راه‌اندازی اولین صندوق ارزی در بازار سرمایه برگزار کرده‌ایم. توافقاتی بین بانک مرکزی و سازمان بورس نسبت به چارچوب‌ها انجام شده است. در حال‌حاضر طرح در کمیته تدوین مقررات سازمان بورس است و در پایان این هفته از حیث مقررات کامل می‌شود. احتمالا در هفته آینده اولین موافقت اصولی را برای راه‌اندازی اولین صندوق ارزی صادر می‌کنیم.وی با تاکید بر اینکه برای اقتصادی که با تورم همراه است، ثابت بودن نرخ ارز به نوعی سرکوب تولید و صادرات و تشویق واردات تلقی می‌شود، گفت: بنا بر این اگر هم راستا و متناسب با تورم با کاهش ارزش پول ملی مواجه باشیم، تعادل جدیدی در بازار شکل می‌گیرد و تولیدکننده می‌تواند در یک صحنه عادلانه مانند گذشته با تولیدکنندگان بین‌المللی رقابت کند. در این حالت واردات، گران خواهد شد و تولیدکننده داخلی بازار خود را پیدا می‌کند.
وی همچنین خاطرنشان کرد: برخی بر این اعتقادند که خیز نرخ ارز باعث خروج سرمایه‌گذاران خرد از بروس و ورود آنها به بازار دلالی ارز می‌شود. در بازار معمولا سلیقه‌های سرمایهگذاری مختلفی وجود دارد؛ گروهی به سمت بازار طلا می‌روند، گروهی وارد بازار مسکن می‌شوند و عده‌ای نیز در بورس سرمایهگذاری می‌کنند. به هر حال سلیقه‌های سرمایهگذاری بسیار متفاوت است بنابر‌این نمی‌توان گفت جمعیت کثیری به سمت بازار ارز خواهند رفت یا اینکه در این شرایط توجه سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه جلب می‌شود اما در مجموع هنر ما در بازار سرمایه این است که بازار اوراق بهادار آن قدر متنوع باشد که تمام سلیقه‌های سرمایهگذاری را به سمت خود جذب کند. در این راستا نیز طی سال‌های گذشته اقداماتی را برای تنوع‌بخشی به ابزارها و نهادهای مالی انجام پذیرفته است.
