وقتی صنعت کشور هنوز از نانوفناوری غافل است

به گزارش ایران اکونومیست؛ دهمین جشنواره و نمایشگاه فناوری نانو شامگاه دیروز-دوشنبه 17 مهرماه- پایان یافت، فناوری که به طور حتم به دلیل شرایط خاص خود می تواند در به روز رسانی و رفع مشکل بسیاری از بخش ها از جمله صنایع مختلف اثربخش باشد.
به واقع، امروزه فناوری نانو به بسیاری از بخش ها از جمله سلامت، دارو، لوازم بهداشتی، صنعت ساختمان، صنعت خودرو، نساجی، پتروشیمی و نفت، کشاورزی، آب و محیط زیست ورود پیدا کرده است.
برهمین اساس نیز دهمین جشنواره و نمایشگاه فناوری نانو با حضور بیش از یکصد نهاد فعال در این عرصه شامل نهادهای ترویجی، انجمن‌ها و تشکل‌های دانشجویی، انجمن‌ها و تشکل‌های علمی، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، نهادهای ارائه‌کننده خدمات توسعه فناوری و شرکت‌های نانویی از 14 تا 17 مهر در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد.
جشنواره پویایی که به طور حتم فرصت های نابی را برای ارتقای سطح تولید محصولات در بخش های مختلف مقابل صنایع و تولیدکنندگان سنتی قرار داد.
گفته می شود در حال حاضر 160 شرکت نانویی در کشور وجود دارند که بیش از 360 محصول در این بخش تولید می کنند، حوزه ای که در سال جاری میلادی (2017 )کشورمان با تولید بیش از ۶۵۰۰ مقاله علمی در آن پس از کشورهای آمریکا، چین و هند در رتبه چهارم دنیا قرار گرفت.
 
**نانو و ایجاد فرصت هایی ناب برای بخش های مختلف کشور
در بخش آب و فاضلاب دهمین جشنواره و نمایشگاه فناوری نانو، محصولات بسیار ارزشمندی دارای گواهینامه نانو مقیاس همچون انواع دستگاه های تصفیه آب خانگی و صنعتی، انواع دستگاه های آرسنیک زدایی از آب محصول یا نانوکامپوزیت لاستیک-سیلیکا برای استفاده در ساخت واشرهای آب بند لوله و اتصالات از سوی شرکت ها و محققان جوان کشورمان برای استفاده در صنعت آب در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.
در بخش ساختمان نیز دانشمندان و محققان کشورمان محصولات بسیار کاربردی را به مرحله تجاری سازی و فروش رسانده اند که شیشه کنترل کننده انرژی (Low-E)، لوله و اتصالات فاضلابی بی صدا، کف پوش های بتنی با مقاومت به سایش بالا، پروفیل در و پنجره UPVC حاوی نانوذرات، لوله های فاضلابی مستحکم UPVC حاوی نانوذرات، لوله UPVC سخت حاوی نانوذرات، لوله و اتصالات فاضلاب ساختمانی UPVC سخت، نانوکف پوش اپوکسی مقاوم به سایش، سرویس بهداشتی آنتی باکتریال، کاشی گرانیت حاوی نانوذرات سیلیس با خاصیت لکه گریزی، نانو بتن سبک سازه ای (NSLC-1230) و محلول ایجادکننده پوشش آب گریز روی آجر تنها بخشی از این محصولات است.
ضمن اینکه در بخش رنگ، رزین و کامپوزیت دهمین جشنواره و نمایشگاه نانو نیز محصولات بسیار ارزشمندی خودنمایی کرد، رنگ پودری ضدخوردگی حاوی نانوذرات سیلیس با ویژگی بهبود مقاومت به خوردگی از آن جمله است.
یک تولیدکننده حاضر در نمایشگاه در خصوص ویژگی این محصول می گوید: سیلیکا به واسطه دارا بودن الکترون های آزاد خیلی کــم، دارای مقاومت عالی در برابر خوردگی، پایداری گرمایی و نیز رسانایی کم اســت. بی اثر بودن و هزینه پایین تولید سیلیکا باعث می شود از آن به عنوان یک پرکننده و عامل افزایش حجم مناسب برای رنگ استفاده شود.
به گفته وی، اضافه کردن نانوذرات سیلیکا به رنگ ها می تواند سختی آن در مقیاس ماکرو و میکرو، مقاومت در برابر سایش، مقاومت در برابر خراش و شرایط آب و هوایی را بهبود ببخشد.
رنگ پایه آب آکریلیک آنتی باکتریال از دیگر محصولات پوششی به نمایش گذاشته شده در دهمین جشنواره و نمایشگاه نانو فناوری بود که به گفته مهندس رضایی نیا تولیدکننده آن، این محصول در حال حاضر در سطوح دیوار بسیاری از بیمارستان ها، آشپزخانه ها، رستوران ها، ادارات، مدارس، مهدکودک ها و کلیه اماکن عمومی کشورهای پیشرفته به عنوان مهمترین عوامل انتشار و انتقال بیماری ها استفاده می شود.
اما از محصول نانو سیل در این بخش به سادگی نمی توان گذشت این محصول یک پوشش آب گریز برای استفاده در صنعت ساختمان از جمله آجری، سنگ های معدنی، طبیعی و هنری، آجر آهکی، سطوح بتنی و گچی است.
نانو سیل طبق نوع ساختار مولکولی که در اندازه نانو است، می تواند به عمق منافذ داخلی مصالح نفوذ کرده و به ایجاد واکنش شیمیایی منجر شود. درنتیجه شرایط آب گریزی و عدم نفوذ آب در سطح را پدید می آورد.
رنگ پودری الکترواستاتیک با خاصیت کاهش دود، رنگ ترک تزئینی، رنگ پایه آب خودتمیزشونده، مرکب پایه آب، جوهرافشان فرموله شده با نانوذرات پیگمنت، رنگ ترافیکی ترموپلاست سرد، پوشش اکریلاتی UV پخت حاوی نانوذرات سیلیس، چسب UV پخت حاوی نانوذرات سیلیکا، تخته گوشت آنتی باکتریال، سطل زباله حاوی نانو ذرات نقره با خاصیت آنتی باکتریال نیز از جمله محصولات به نمایش گذاشته شده در این بخش بود.
اما در حوزه نساجی و پوشاک دهمین جشنواره و نمایشگاه فناوری نانو، به نظر می آید تولید منسوجات پلی استری از رشد بسیار خوب و مناسبی برخوردار بوده است به عنوان مثال گرانول نانوکامپوزیتی پلی اتیلن ترفتالات یکی از این محصولات است که پتروشیمی شهید تندگویان برای ماندگاری خاصیت ضدمیکروبی در برابر شستشو و سایش، تولید کــرده اســت.
همچنین یک شرکت در شهرک صنعتی قزوین برای مقابله با رشد باکتری و قارچ ها که به دنبال رطوبت، حرارت و مواد آلاینده در منسوجات، موجب بیماری، عفونت و بو بد ایجاد می کند، محصولی تحت عنوان نخ نانوکامپوزیتی نایلون تولید کرده است.
جوراب و لباس زیر ضدمیکروبی، پوشاک ضدمیکروبی، فرش ماشینی ضدمیکروبی، پارچه های ضد امواج و رسانا با قابلیت شیلد و جذب امواج الکترومغناطیس، شکم بند بارداری ضد امواج، فرش و حوله آنتی باکتریال از جمله محصولات به نمایش گذاشته شده در این نمایشگاه بود.
همچنین در حوزه کشاورزی و غذا دهمین جشنواره نانو تعدادی محصولات نانویی از جمله سامانه تولید کنسانتره پروتئین های آب پنیر سیستم پاستوریزاسیون غیرحرارتی و هموژناسیون همزمان، پودر مرگ موش و کیسه زباله آنتی باکتریال در معرض دید علاقمندان قرار گرفت.
ضمن این که در حوزه خودرو و حمل و نقل نیز تعدادی محصول باارزش از جمله سره الکترود نقطه جوش، نازل جوشکاری زیر پودری، میلگرد مس-آلومینا، فیلتر هوای خودرو سنگین، فیلتر هوای خودرو (نانو پردو)، نانو کولانت DZ و روغن موتور حاوی نانوذرات سرامیکی در معرض دید علاقمندان قرار گرفته بود.
روغن موتور حاوی نانوذرات سرامیکی یکی از محصولات جالب این بخش است که به گفته تولید کننده این محصول از استان مرکزی، در سالیان اخیر در ساخت روغن موتورها از افزودنی های حاوی سولفور و فسفر استفاده می شد که مشکلات زیست محیطی نیز به همراه داشت، لذا با توجه به استفاده از فناوری نانو در صنایع در سال های اخیر، گروهی از انواع افزودنی های نانومتری برای روانکارها به تولید رسید که از آن جمله، نانومواد به عنوان افزودنی مکمل روغن، می تواند موجب کاهش میزان گشتاور، ضریب اصطکاک موتور و سایش شود.
انواع محصولات نانو مواد مانند نانوکامپوزیت عایق صدا بر پایه پلیمر پلی پروپیلن و فاز تقویت کننده در مقیاس نانو، نانوافزودنی PVC که به عنوان عامل سازگارکننده بین پودر PVC و سایر افزودنی ها عمل می کند و باعث بهبود کیفیت و شفافیت چندین برابری محصول در مقابل ضربه می شود، از دیگر محصولات به نمایش گذاشته شده بود.
و در آخر، فیلتر نیروگاهی برای پاکسازی کمپرسورهای نیروگاه های گازی از سوی یک شرکت در پایتخت یا انواع نانوکاتالیست ها از سوی برخی استان ها از جمله تهران، اصفهان و خراسان در بخش انرژی، نفت و صنایع وابسته از دیگر بخش های دهمین جشنواره و فناوری نانو بود که به طور حتم تولید این محصولات به نوبه خود یک جهش فوق العاده در اثرگذاری علم و دانش و فناوری در به روز رسانی صنعت در بخش های مختلف است.
 
**ارائه 55 نوع خدمت به شرکت های صنعتی نانو
با وجود این دستاوردها، برآیند اظهارات شرکت کنندگان در نمایشگاه نشان می دهد که فعالان حوزه نانو در زمینه تجاری سازی محصولات با مشکل مواجه هستند و چه بسیار شرکت هایی که با وجود برخورداری از ایده و محصول، هنوز درگیر این مقوله هستند.
در نمایشگاه، به غرفه کارگروه صنعت و بازار ستاد توسعه فناوری نانو آمدیم تا با علی اصغر نجیمی دبیر این کارگروه گفت و گو کنیم.
در غرفه کارگروه صنعت یک خانه نانویی طراحی و در آن بیش از 50 فناوری عرضه شده است که در صنعت ساختمان استفاده می شود و به تدریج در حال رخنه به بازار است، تخت خواب آنتی باکتریالی، رنگ آنتی باکتریال، کاشی آنتی باکتریال، شیشه لوئیک کاهنده مصرف انرژی، سیمان و بتن سبک، بتن سبک، بتن کف پوش ضد سایش، لوله بیصدا، لوله پی وی سی مقاوم به ضربه، شیرآلات مقاوم به سایش، مبل با پارچه ضد آب و ضد لک و سایر محصولات متنوعی که در خانه نانویی می توان مشاهده کرد.
نجیمی با بیان این که در اینجا محصولات یکسری شرکت های دانش بنیان که در یکسال اخیر موفق شده اند به مرحله تجاری سازی شده اند به نمایش گذاشته شده است گفت: هم اکنون از طریق ستاد نانو بیش از 55 خدمت، مشاوره و تسهیلات از انواع مشاوره مالیاتی، طراحی صنعتی گرفته تا اخذ مجوزهای داخلی، بین المللی و صنعتی و حضور در نمایشگاه که برای تجاری سازی محصولات نانو از طریق بهترین کارگزاران داخل کشور صورت می گیرد، به شرکت های دانش بنیان این حوزه ارائه می شود.
وی با اشاره به وجود 160 شرکت نانویی در کشور که بیش از 360 محصول تولید می کنند، با تاکید براین که، هدف ستاد کاهش زمان تجاری سازی فناوری های نانو و افزایش نرخ موفقیت شرکت های دانش بنیان است، گفت: به عنوان مثال در سال 1395 حدود یکهزار خدمت تجاری سازی با سوبسید بیش از یک میلیارد تومان به شرکت های نانویی ارائه شد.
 
** رفع 600 مسئله در بخش صنعت از طریق فناوری نانو
اما یکی از افتخارات بخش نانو در کشور در طول سال های اخیر چاره جویی برای رفع حدود600 مسئله و چالش در حوزه صنعت کشور است؛ نجیمی با اشاره به این که حوزه صنعت و دانشگاه متاسفانه در طول سال های گذشته ارتباط لازم را برای تولید ثروت از علم نداشته اند، گفت: یکی از برنامه های ستاد نانو برای حمایت از شرکت های صنعتی ایجاد شبکه ای تحت عنوان شبکه تعادل فناوری برای ایجاد ارتباط با صنایع مختلف در کشور است.
وی ادامه داد: بر این اساس از طریق کارگزاران تخصصی که دارای سررشته از بخش صنعت و فناوری می باشند، تلاش کردیم از طریق برگزاری نشست های مختلف و رودرو یک ارتباط محکم بین صنعت و بخش دانشگاه ایجاد کنیم، لذا ستاد نانو مشکلات و تقاضای های شرکت های صنعتی را از این طریق دریافت می کند و پس از آن از طریق شرکت های دانش بنیان درصدد رفع این مشکلات از طریق فناوری نانو برمی اید.
وی با بیان این که در چندسال اخیر برای ارتباط با بخش صنعت در بسیاری از نمایشگاه ها حضور جدی داشته ایم، تصریح کرد: به طوری که در چندسال اخیر حدود 3 هزار مسئله و تقاضا از طرف صنعت برای کارگروه صنعت و بازار ستاد توسعه فناوری نانو ارسال شده که ما با استفاده از فناوری نانو قادر به رفع 600 مسئله از این تعداد هستیم.
دبیر کارگروه صنعت و بازار ستاد توسعه فناوری نانو ادامه داد: از این تعداد، رفع حدود 100 مسئله در بخش صنعت کشور به مرحله قرارداد رسیده است ضمن اینکه در دو سال اخیر 44 طرح موفقیت آمیز در بخش صنعت اجرا و به نتیجه رسیده است و خروجی محصول داشته ایم و تعدادی از این محصولات و شرکت های صنعتی در دهمین جشنواره و فناوری نانو حاضر بودند.
 
**فناوری نانو و رشد صد در صدی در دوران رکود اقتصادی
نجیمی در ادامه با اشاره به اینکه، رشد اقتصادی فناوری نانو به دلیل ایجاد ارزش افزوده در فناوری هرساله بیش از 100 درصد است گفت: این درحالی است که کشورمان در سالهای اخیر با رکود اقتصادی دست و پنجه نرم کرده است.
وی گفت: طبق آمار فروش محصولات نانویی ، ما بیش از 100 درصد رشد داشته ایم بطور مثال سال قبل در حوزه نانو کل فروش شرکت های نانو 310 میلیارد تومان بود اما امسال این رقم به حدود 700 میلیارد تومان افزایش یافته است.
دبیر کارگروه صنعت و بازار ستاد توسعه فناوری نانو در ادامه تاکید کرد:ضمن اینکه 30 درصد سهم رقم فروش محصولات نانو مربوط به صادرات محصولات نانویی است.
وی ادامه داد: این مزیتی است که فناوری بالا برای کشور ایجاد کرده است و تقویت شرکت های دانش بنیان از طریق کاهش بروکراسی های اداری در حال حاضر بهترین راهکار برای توسعه تولید و صادرات محصولات دانش بنیان است.
وی گفت: دیگر نمی توان یک لوله معمولی یا دارویی با عوارض جانبی زیاد ساخت و صادر کرد چراکه چینی ها ارزان تر از این محصولات را به بازار ارائه کرده اند لذا هنگامی که لوله ای با شرایط جدید و ارزش افزوده مانند استحکام بیشتر یا یک داروی نانویی با عوارض کمتر و امنیت بیشتر تولید کنیم به طور حتم صادرات آن بسیار سهل تر خواهد بود.
 
**وقتی فناوری نانو ایرانی از صنایع خارجی درخواست دارد و از داخلی نه!
شهریور ماه امسال اعلام شد حجم بازار نانو فناوری ایران از 79 میلیارد تومان به 309 میلیارد تومان افزایش یافته است و هم اکنون محصولات تولید داخل به 21 کشور صادر می‌شود.
این در حالی است که گرچه رشد علمی ایران در حوزه نانو و رسوخ روزافزون این فناوری در تولید و ایجاد ارزش افروده در بخش های مختلف از جمله صنعت، نقش بسیار اثرگذاری را برای این عرصه در حرکت از اقتصاد مبتنی بر مواد خام به اقتصاد دانش بنیان متبادر ساخته است، به نظر می رسد این علم و کاربردهای بسیار راهگشای آن برای بخش صنعت کشور هنوز بیگانه است.
نجیمی در این خصوص با بیان این که در حال حاضر مسائل زیادی مقابل صنعت کشور است، افزود: صنایع ما به قدری درگیر کارهای روزمره هستند که چندان به بحث توسعه فناوری نمی پردازند به طوری که ما برای خیلی فناوری های خود از خارج از کشور تقاضای بیشتری داریم، گویی آنها قدر فناوری نانو ایران را بهتر از خودمان می دانند.
وی افزود: به عنوان مثال خریداران برخی کشورها با حضور فناوران کشورمان در نمایشگاه های بین المللی برای خرید فناوری ایرانی صف می بندند اما متاسفانه شرکت ها و تولیدکنندگان داخلی آنقدر درگیر مسائل روزمره مانند خرید مواد اولیه، بحث کارگر و مالیات هستند که از توان و رونق لازم برای بهره مندی از این فناوری های جدید غافل می شوند.
این مقام مسئول با یادآوری این نکته که دریافت انواع تسهیلات مالی برای سرمایه گذاری و تولید در کشورمان بسیار گران است و در دسترس نیست و شرکت ها همواره از این معضل شکایت دارند، گفت: بضاعت ستاد نانو نیز البته برای پوشش خدماتی شرکت های تولیدی کم است و این ستاد از تامین تمام درخواست های شرکت های صنعتی و تولیدی ناتوان است.
بی تردید، صحبت های اخیر سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو نیز موید رسوخ جدی بحث نانو به بخش صنعت است، آنجا که هشدار می دهد: صنایع کشور در صورت بی توجهی به علم فناوری نانو، در آینده نزدیک بازارهای خود را از دست خواهند داد.