روزهایی که آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشور و تهران افزایش می‌یابد،
برخی از شهروندان از ماسکهای کاغذی استفاده می‌کنند. این ماسکها هیچ اثری
در استنشاق گازهای آلاینده ندارند و کاملا بی فایده هستند. از
سویی قرارگرفتن در معرض آلودگی هوا، میتواند اثرات مخربی روی سیستم تنفسی،
قلب و مغز داشته باشد. آلودگی هوا در هوای آزاد عامل میلیون‌ها مرگ و میر
زودرس در سرتاسر جهان بوده است.سولماز احدی کارشناس شرکت کنترل کیفیت هوا در این باره گفت: به‌منظور مبارزه با آلودگی هوا بسیاری از شهرهای جهان سیاست‌های کاهش آلودگی هوا را ارائه و اجرا می‌کنند. بااین‌حال، به دلیل زمان‌بر بودن اجرای این راهکارها، بسیاری از مردم به‌ویژه عابران پیاده و دوچرخه‌سواران به استفاده از ماسکهای تنفسی برای کاهش مخاطرات ناشی از آلودگی هوا روی آورده‌اند. ماسکهای تنفسی از انواع کاغذی ساده تا ماسکهای پیشرفته مورداستفاده در شرایط خطرناک (محیط‌های آلوده کاری) تنوع دارند و ماسک‌هایی که برای هوای آزاد مناسب هستند، نوعی میان این رنج هستند. حال سؤال اینجاست، آیا این ماسکهای تنفسی می‌توانند آلودگی هوا را کاهش دهند؟ کارایی این فیلترهای تنفسی به نوع آلودگی، نوع ماسک و نحوه استفاده از آن بستگی دارد. ماسکها دارای ضریب حفاظتی هستند که توان ماسک را در کاهش آلودگی به درصد بیان می‌کند. به‌عنوان‌مثال ماسک با ضریب حفاظتی ۱۰ (با فرض قرارگیری مناسب بر روی صورت) قادر به کاهش ۱۰ درصدی آلاینده‌ها است.
آنگونه که وی گفته است، ماسکهای کاغذی ساده تأثیری بر کاهش آلودگی استنشاقی نداشته و استفاده از آن‌هابه‌منظور کاهش آلودگی هوا کاملاً بی‌فایده است. با این‌حال برخی از ماسکهای ارزان‌قیمت نوع HEPA به‌ویژه نوع N۹۵ تا حدودی در کاهش ذرات معلق ریز مؤثر است. این مدل دارای ضریب حفاظتی ۵ بوده و میتواند تنها ۵درصد ذرات را فیلتر کند. این فیلترها بر روی ذرات کوچک‌تر از ۳/۰ میکرون بی‌اثر هستند. هرچند اندازه باکتری‌ها بزرگ‌تر از این میزان بوده، بسیاری از ویروسها و ذرات ناشی از احتراق وسایل نقلیه موتوری دارای ابعاد کوچک‌تری هستند. ماسکهای N۹۵ قابلیت فیلتر گازهای آلاینده را ندارند و ترکیب این فیلترها با بخش زغال فعال میتواند باعث قابلیت کاهش آلایندههای گازی در این ماسکها شود. ماسکهای دارای زغال فعال گران‌تر بوده و باید به کارایی و نوع گاز موجود در هوا در انتخاب آنها توجه کرد.
احدی گفت: مطالعات محدودی بر روی اثربخشی استفاده از ماسکهای تنفسی جهت کاهش مواجهه با آلودگی هوا انجام شده است. در دو مورد از مطالعات انجام‌شده در کشور چین، میزان فشارخون دو گروه از افراد سالم و دارای مشکل قلبی در زمان پیاده‌روی در مرکز شهر پکن در حالت استفاده و عدم استفاده از ماسک N۹۵ بررسی شد. فشارخون در افراد سالم گروه، در زمان استفاده از ماسک پایین‌تر از زمان عدم استفاده قرار داشت. همچنین جریان خون و اکسیژن‌رسانی به قلب در گروه دارای بیماری قلبی نیز در زمان استفاده از ماسک مناسب‌تر بود. در مطالعه دیگر انجام‌شده در شهر شانگهای نیز نتایج مشابهی مشاهده شد. این مطالعات نشان می‌دهد استفاده از ماسک تنفسی مناسب ذرات معلق میتواند اثرات کوتاه‌مدت آلودگی هوای شهری را بر قلب و عروق خونی کاهش دهد. هرچند نتایج این یافته ها باید با دقت تفسیر شود، زیرا شرکت‌کنندگان در این آزمایش از اینکه هوای فیلتر شده تنفس می‌کنند، آگاه بوده و این آگاهی خود بیشتر از اثر کاهش آلودگی هوا میتواند نتایجی را ایجاد کند. مطالعات مربوط به اثرماسک‌های تنفسی بر کاهش تأثیرات آلودگی هوا بر ریه و نیز کاهش عوارض طولانی‌مدت آلودگی هوا هنوز انجام‌نشده است. لذا به‌منظور اطمینان بیشتراز نتایج تحقیقات انجام‌شده، مطالعه تأثیر ماسک بر ریه و جلوگیری از آگاهی آزمایش‌شوندگان از تنفس هوای فیلتر شده موردنیاز است. احساس ناراحتی و سختی در تنفس از اصلیترین محدودیت های استفاده از ماسک های تنفسی است. همچنین کارایی این ماسک ها به نحوه استفاده و فیکس شدن کامل آن بر روی صورت بستگی دارد.
