چاه غیرمجاز برای کشت دوم برنج حفر می شود

وی اضافه کرد: وزارت نیرو که مسئول کنترل و مدیریت بهره برداری از منابع آب کشور است، تعداد چاه های غیرمجاز را حدود 300 تا 400 هزار حلقه تخمین می زند که بخش عمده آن چاه های کم عمق و نیمه عمیق است که برای مصارف کشاورزی حفر شده است.

عضو اندیشکده تدبیر آب ایران درباره پر و مسلوب المنفعه کردن (مسدود کردن) 32 هزار و 728 حلقه چاه در چهار سال اخیر، می گوید: سرعت این امر متناسب با تعداد چاه های غیرمجاز نیست و با این روند کنونی، پر و مسلوب المنفعه کردن چاه های غیرمجاز کنونی حدود 15 سال طول می کشد؛ ضمن اینکه در این مدت نیز چاه های جدیدی حفر خواهد شد.

اسفندیاری میزان اضافه برداشت از سفره های زیرزمینی در سالهای اخیر را حدود 6 تا 11 میلیارد متر مکعب در سال عنوان کرد و گفت: حدود 40 درصد از این اضافه برداشت ها مربوط به چاه های غیرمجاز است.

وی تاکید کرد: با توجه به خشکسالی های اخیر و همچنین برداشت های بی رویه از سفره های زیرزمینی، باید مطالعاتی جامع در مورد میزان آب قابل برداشت و همچنین ظرفیت آبخوان های هر منطقه انجام ؛ تعداد و ظرفیت چاه ها مطالعه و بر اساس این اطلاعات، پروانه های صادر شده برای برداشت آب، اصلاح شود.

عضو اندیشکده تدبیر آب ایران در ارتباط با چالش های پیش رو برای مقابله با حفر چاه های غیرمجاز گفت: خلا اصلی این است که دولت اصرار دارد همه کارها را توسط عوامل خود انجام دهد؛ مشکل بعدی این است که به دلیل مسایل معیشتی مردم، برخوردها با مدارا انجام می شود؛ علاوه بر اینها، باید بدانیم که رویکرد دستور و بخشنامه جوابگو نیست بلکه باید از رویکردهایی مانند «مدیریت جمعی» استفاده کنیم؛ یعنی اینکه نظارت ها توسط بهره برداران چاه های مجاز در هر منطقه انجام شود.

در دهه های اخیر هر چند بارش ها سال به سال کمتر و کمتر شده، اما برداشت از منابع آبی هر سال نسبت به سال قبل روندی صعودی داشته است؛ بنابر این،‌ علاوه بر خشکسالی های چند سال اخیر، عواملی دیگر مانند افزایش جمعیت،‌ رعایت نکردن مدیریت مصرف، توسعه کشاورزی و صنعت و حفر چاه های مجاز و غیرمجاز، دست به دست هم داده و کم آبی را به بحرانی برای آینده ایران تبدیل کرده است.

کاهش بارندگی ها و افزایش برداشت از منابع آبی در سال های اخیر، چالش «کم آبی» را به یک بحران تبدیل کرده است.

با وجود گزارش های منتشر شده و اظهار نظر کارشناسان حوزه آب و همچنین مسئولان وزارت نیرو، 92 درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی، 6 درصد در بخش شرب و 2 درصد در بخش صنعت مصرف می شود.

بنابر این بعد از خشکسالی، انگشت اتهام به سمت بخش کشاورزی نشانه می رود؛ هر چند برخی مسئولان در وزارت جهاد کشاورزی عدد 92 درصد را رد می کنند.

علیمراد اکبری معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی در این زمینه می گوید: در بحث مصرف آب کشاورزی، بخش کشاورزی در مظان اتهام است که حدود 90 درصد آب کشور را مصرف می کند در حالیکه فقط 60 تا 65 درصد منابع آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود.

«محمد رضا بختیاری» مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران نیز در مورد برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی معتقد است باید علاوه بر بستن چاه های غیرمجاز، برداشت چاه های مجاز را هم کنترل کرد؛ چرا که بعضی از این چاه های مجاز، اضافه برداشت دارند و بعضی ها هم اضافه برداشت ندارند که باید برداشت آنها هم محدود شود.

یکی از آثار برداشت بی رویه آب های زیرزمینی «فرونشست زمین» است. این وضعیت اکنون در برخی نقاط کشور که با بیلان منفی آب زیرزمینی روبرو هستند، رخ داده است. نمونه ای از این رخداد را می توان در دشت ورامین در 40 کیلومتری جنوب شرقی تهران و در حاشیه راه آهن تهران – مشهد مشاهده کرد.

حفر سه هزار و 200 چاه مجاز و غیرمجاز در دشت ورامین و برداشت بی رویه منابع آب از این چاه ها، دشت ورامین را به یکی از نقاط بحرانی کشور تبدیل کرده است؛ هم اکنون این دشت 85 میلیون متر مکعب بیلان منفی دارد، یعنی سطح آب سفره های زیرزمینیِ آن، سال به سال 85 میلیون متر مکعب افت دارد.

«مسعود مرسلی» مجری پروژه آب‌های کارستی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز چندی پیش در مورد بحران آب در کشور گفت: ایران با داشتن یک درصد جمعیت و یک درصد خشکی جهان، سه دهم درصد از منابع آبی و 2.5 درصد مصارف آب جهان را به خود اختصاص داده است.

این محقق سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور گفت: اکنون 40 میلیارد مترمکعب آب سطحی و 56 میلیارد مترمکعب از آب‌های زیرزمینی کشور مصرف می‌شود، همچنین 450 هزار حلقه چاه مجاز و 350 هزار حلقه چاه غیرمجاز شناخته شده در کشور وجود دارد.