نانوحسگری ارزان برای کنترل کیفی نوعی داروی قلبی

به گزارش ایران اکونومیست؛  حسگرها ابزارهایی هستند که تحت شرایط خاص، از خود واکنش‌های پیش‌بینی‌شده و مورد انتظار نشان می‌دهند. شاید دماسنج را بتوان جزو اولین حسگرهای ساخت دست بشر به‌حساب آورد. با توجه به ساخت وسایل الکترونیکی و تحولات عظیم چند دهه‌ اخیر و در خلال قرن بیستم، امروزه نیاز به ساخت حسگرهای دقیق‌تر، کوچک‌تر و با قابلیت‌های بیشتر احساس می‌شود. استفاده از فناوری نانو در طراحی و ساخت حسگرها هم به کاهش اندازه و هم به دقت حسگرها کمک شایانی می‌کند. این نوع حسگرها به نانوحسگرها موسوم‌ هستند.
 
دکتر معصومه قلخانی، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران در رابطه با اهداف مدنظر در انجام این طرح گفت: با توجه به اهمیت کنترل کیفیت داروها در حین ساخت و همچنین اندازه‌گیری دارو پس از مصرف، در طرح حاضر نانوحسگری ساخته شده است که می‌توان برای نیل به اهداف مذکور بهره برد. نانوحسگر ساخته شده در این طرح حساس به نوعی داروی قلب با نام دوبوتامین است.
 
به گفته‌ این محقق، به کمک این نانوحسگر می‌توان نتایج دقیقی را در زمان کوتاهی گزارش کرد. به‌علاوه قیمت تمام‌شده‌ ساخت این نانوحسگر نسبت به سایر روش‌های اندازه‌گیری به‌طور قابل‌توجهی پایین‌تر است.
 
قلخانی با اشاره به معایب استفاده از روش‌های رایج آنالیز دارویی، گفت: هم‌اکنون از روش‌هایی مانند روش کروماتوگرافی برای آنالیزهای دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش‌ها به دلیل استفاده از حجم بالای حلال‌های شیمیایی می‌توانند برای محیط‌زیست مضر باشند. اما استفاده از نانوحسگر ساخته شده در این طرح، این معایب را ندارد و یک روش دوستدار محیط‌زیست به‌حساب می‌آید.
 
وی با بیان این‌که در پژوهش حاضر یک نانوحسگر الکتروشیمیایی برای آنالیز کمی و کیفی دوبوتامین ساخته شده است، افزود: بدین منظور از کربن شیشه‌ای به‌عنوان بستر این نانوحسگر استفاده شده و سپس یک پوشش نانوکامپوزیتی متشکل از نانوذرات بوهمیت و نانولوله‌های کربنی بر روی سطح کربن شیشه‌ای نشانده شده است. پس از اتمام فرایند سنتز، از روش‌های میکروسکوپی برای مشخصه‌یابی و از آزمون‌های الکتروشیمیایی برای ارزیابی عملکرد این نانوحسگر استفاده شده است.
 
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تصریح کرد: بر اساس نتایج حاصل‌شده از آزمون‌ها، به کمک این نانوحسگر می‌توان غلظت داروی دوبوتامین را در گستره‌ خطی وسیع و در محدوده‌ 0.005 تا 1.0 میکرومولار و با حد آشکارسازی 8.9 نانومولار اندازه‌گیری کرد. همچنین حضور هم‌زمان ترکیب‌هایی همچون اوریک‌اسید و آسکوربیک اسید، هیچ مزاحمت و اختلالی در عملکرد این نانوحسگر ایجاد نخواهد کرد.
 
این محقق در پایان تأکید کرد: اصلاحات انجام شده بر روی الکترود کربن شیشه‌ای، منجر به یک رشد چشمگیر 99 برابری در پاسخ الکترود اصلاح‌شده نسبت به الکترود کربن شیشه‌ای عریان شد.
 
نتایج این تحقیقات که حاصل تلاش‌های دکتر معصومه قلخانی عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران و مریم صالحی دانش‌آموخته‌ مقطع کارشناس ارشد این دانشگاه است، در مجله‌ Materials Science با ضریب تأثیر 2.599 منتشر شده است.