کاهش نرخ سود بانکی باید هدفمند باشد

به گزارش ایران اکونومیست ؛ وضعیت نرخ سود بانکی به عنوان یکی از ابزارهای نظام پولی در جهت اهداف کلان اقتصادی مورد استفاده قرا می گیرد. بر این اساس کاهش یا افزایش نرخ سودبانکی می تواند بر متغیرهای دیگر اقتصادی اثرگذاشته یا از آنها اثر بپذیرد.

در کشورهای مختلف با توجه به ساختار نظام اقتصادی، نرخ سود بانکی ممکن است حتی چهار یا پنج درصد نیز از نرخ تورم بالاتر باشد. اگر کاهش نرخ سود بانکی، منجر به کاهش نرخ سود تسهیلات شود آثار مثبتی برای واحدهای تولیدی و خدماتی در پی خواهد داشت، اما اگر سود تسهیلات کاهش نیابد نمی توان تبعات مثبتی برای کاهش نرخ سود متصور شد.

به باور این کارشناسان، کاهش نرخ سود بانکی امری مثبت برای اقتصاد است، هر چند تا زمانی که سیاست های اقتصادی روشن نباشد ممکن است به این مساله کمکی نکند. بر این اساس کاهش نرخ سود بانکی در مسیر درستی است اما باید هدفمند باشد.
 
**کاهش نرخ سود بانکی مفید اما ناکافی
زمانی که سیاست های پولی ایران را تبیین کردند بدون هدف بوده و معلوم نیست که منظورشان چه بوده است. که یک مرتبه نرخ سود بانکی را به 32 درصد افزایش دادند و بحرانی را به اقتصاد کشور تحمیل کردند. در هیچ جای دنیا حتی کشورهایی مانند آلمان که دچار بحران اقتصادی شدند، چنین سیاستی را دنبال نکردند. موضوعی که محمدقلی یوسفی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، به آن اشاره کرد.

وی افزود: باید ابتدا به این نکته توجه کنیم که نرخ سود بانکی در جوامع مختلف چه نقشی ایفا می کند. کسانی که درک درستی از مسائل اقتصادی و شناختی از توسعه نیافتگی ایران ندارند، با دستورالعمل های کتاب های درسی می خواهند عمل کنند که نتیجه بخش نیست.

« اکنون نیز وضعیت به گونه ای است که اگر هر تغییری در نرخ سود بانکی را بدون هدفگذاری ارائه دهیم، ممکن است که کمکی نکند. اگر قرار است که این پول را در اختیار افراد خاص و بخش های خدماتی قرار دهیم معلوم است که کمکی به اشتغال و تولید نمی کند.»

وی افزود: بعد هم مساله این جا است که سپرده های جذب شده مردم چه می شود. زمانی که سپرده مردم را با 30 درصد جذب کردند و الان بخواهند نرخ سود بانکی را 15 درصد کنند چگونه می توانند این پول را برگردانند.

این اقتصاددان در زمینه کاهش نرخ سود بانکی و رابطه اش با انبساط پولی و افزایش تورم گفت: زمانی که نرخ سود بانکی 30 درصد بوده با زمانی که نرخ سودبانکی 15 درصد بوده هیچ تفاوتی از نظر میزان نرخ نقدینگی در اقتصاد ایران نداشته است. از این رو است که می گویم تئوری های اقتصادی با واقعیت های اقتصاد ایران سازگار نیست به دلیل این که در 4 سال گذشته نقدینگی ایران سالانه بیش از 29 درصد افزایش پیدا کرده علیرغم این که نرخ سود بانکی 30 درصد بوده است.

یوسفی یادآور شد: این نشان می دهد که عوامل دیگری در این رابطه تعیین کننده اند. تا زمانی که یک دولت بزرگ داریم که هزینه های فراوانی دارد و در جامعه ای که 80 میلیون نفر جمعیت دارد و حدود 56 میلیون اش مصرف کننده هستند، چندان نمی توان به بهبود اقتصادی اندیشید.

این کارشناس مسائل اقتصادی درباره تاثیرکاهش نرخ سود بانکی بر بخش های دیگر و به ویژه مسکن گفت: اصولا تاثیر نرخ سود بانکی بر روی تقاضا است. اگر نرخ سود بانکی پایین بیاید سرمایه گذاری های بلندمدت بیشتر صورت می گیرد. این نشان می دهد که اگر نرخ سود بانکی پایین بیاید سرمایه گذاری های بلند مدت بر روی کالاهای واسطه ای و سرمایه ای بیشتر می شود.
یوسفی تصریح کرد: بر اساس نظریات اقتصادی اگر نرخ سود بانکی پایین بیاید، سرمایه گذاری های بلند مدت بر روی کالاهای واسطه ای و سرمایه ای بیشتر می شود و در حوزه مسکن، نرخ سود بانکی تا هر میزان که پایین بیاید میزان وام و اعتباری که از طریق سیستم بانکی پرداخته می شود تنها 50 درصد قیمت مسکن را شامل می شود اگرچه کاهش نرخ سود بانکی را باید به فال نیک گرفت اما به هیچ عنوان کافی نیست.
 
** افزایش کارمزد به جای سودبانکی
نرخ سود بانکی باید برابر با نرخ تورم به اضافه یک تا 2 درصد باشد. در کشوری مانند ژاپن نرخ بهره حدود صفر درصد است. شما چه یک دلار و چه یک میلیون دلار پول را در اختیار سیستم بانکی قرار دهید، مبلغی حدود500 ین ژاپن از شما پول می گیرند؛ همچنین زمانی که می خواهید پول خود را دریافت کنید نیز باید 1000ین بپردازید. در واقع از خدمات بانکی کارمزد گرفته می شود.

مهدی تقوی اقتصاددان گفت : در ایران متاسفانه کارمزد بانکی در حد صفر است. در بسیاری موارد بانک ها اصلا کارمزد نمی گیرند و وام هایی با سودهای بالا می دهند. بر این اساس تسهیلاتی را با نرخ های سود بالا در اختیار گیرندگان وام قرار می دهند. ما اقتصاد را بر مبانی علمی و شرعی اداره نمی کنیم. سود بانکی از بودجه عمومی دولت داده می شود و همین مساله به بی انضباطی اقتصادی می انجامد.

تقوی با بیان این که نمی توان اقتصاد را با دستورالعمل سامان بخشید، گفت: نرخ سود بانکی باید در بازار پول به وسیله عرضه و تقاضا تعیین شود. از این رو با نرخ دستوری کاملا مخالفم.

این کارشناس مسائل اقتصادی در زمینه اثرات کاهش نرخ سود بانکی بر بخش تولید گفت: سود بانکی در واقع نرخ تنزیل پول است. اگر زمانی نرخ سود افزایش پیدا کند، هزینه تسهیلات نیز بالا می رود یعنی برای تولید کننده وقتی نرخ سود بالا می رود هزینه به دست آوردن پول نیز افزایش پیدا می کند. در نتیجه هزینه تولیده کننده با بخشی از هزینه های تولید بالا می رود، زیرا باید بخشی را بابت سود و نرخ سود بدهد. بنابر این اگر ما بتوانیم سود را متعادل کرده وکاهش دهیم قطعا هزینه تولید کاهش پیدا می کند.

تقوی در زمینه کاهش نرخ سود بانکی و ارتباط آن با انبساط پولی و افزایش تورم اظهار کرد: اگر ما انضباط اقتصادی را به اقتصاد ایران برگردانیم مشکلی پیش نمی آید، بر این اساس باید سه نوع انضباط اقتصادی را در نظر داشتنه باشیم؛ نخست انضباط پولی است که باید در سیستم بانکی به وسیله بانک مرکزی و سیستم بانکی اتفاق بیافتاد . دوم انضباط مالی است که باید در سند بودجه دولت در نظر گرفته شود. سومی نیز انضباط اداری است.

وی در پایان یادآور شد که نرخ سود بانکی بر سایر متغیرهای اقتصادی اثر می گذارد. بر این اساس نمی توان از تاثیر آن بر دیگر متغیررهای اقتصادی بی توجه بود.