صنعت کاشی و سرامیک سهم مناسبی در صادرات ندارد

به گزارش ایران اکونومیست; بررسی ها نشان می دهد وجود منابع کافی انرژی و مواد اولیه در داخل و بازارهای مناسب در کشورهای مجاور، نیازهای اولیه برای رشد و پویایی این صنعت را فراهم می‌کند. از طرفی سابقه فرهنگی ایران در تولید کاشی با طرح‌های زیبا و چشم‌نواز باعث بوجود آمدن زمینه انتقال فرهنگی را از طریق تولیدات این صنعت فراهم می آورد.
دوران قبل از انقلاب اسلامی، ایران در این صنعت، جایگاه قابل قبولی نداشت و تا قبل از سال 1339، تولید کاشی در ایران با وجود پیشینه 10 هزارساله آن، همچنان به شکل دستی و سنتی صورت می گرفت، اما از سال 1339 با افتتاح کارخانه کاشی ایرانا، تولیدات به صورت صنعتی و با ماشین‌آلات و تجهیزات جدید ز در کشور شروع شد.
آمارهای جهانی تولید کاشی و سرامیک در طی سال های 2009 الی 2013 به جز سال 2009 که در مقایسه با سال قبل با اندکی کاهش به دلیل رکود حاکم بر بازارهای جهانی مواجه شد، تصویر مثبتی از روند تولید و گسترش مصرف محصولات این صنعت را نشان می دهد. به طوری که تولید کاشی و سرامیک در سال 2013 در جهان به 11 میلیارد و 913 میلیون مترمربع رسید که نسبت به سال 2012، 6.4 رشد داشت. میزان تولید ایران در این سال حدود 400 میلیون مترمربع و معادل 3.4 درصد از تولید جهانی است.
طی 20 سال گذشته کشورهای زیادی با سرمایه گذاری قابل توجه و بهره گیری از آخرین فناوری تولید به جمع تولیدکنندگان کاشی و سرامیک جهان پیوسته اند که از جمله این کشورها می توان به چین، ایران، هند، برزیل، ویتنام، اندونزی، روسیه، ترکیه و امارات اشاره کرد.
قاره آسیا بزرگ ترین تولیدکننده و مصرف کننده کاشی و سرامیک در جهان است و اروپا، آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقا و آمریکای شمالی به ترتیب در رده های بعد قرار می گیرند.
با توجه به حجم بالای سرمایه گذاری ها در صنعت کاشی و سرامیک کشور به ویژه در سال های اخیر به علت حاشیه سود مناسب این صنعت در گذشته هم اکنون میزان عرضه بیش از تقاضای بازار است و بازار داخل اشباع شده است و هرگونه توسعه سرمایه گذاری جدید باید برای بازارهای صادراتی انجام شود.
براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال 1395، 119 واحد تولید کاشی و سرامیک در کشور وجود دارد که بالغ بر 32 هزار اشتغال مستقیم ایجاد کرده است.
جدول آماری سازمان توسعه تجارت ایران، میزان صادرات کاشی و سرامیک در سال های 94- 1392 نشان می دهد، به ترتیب ارقام 114 ، 109 و 112 میلیون مترمربع تولیدات این بخش به بازارهای هدف منتقل شدند.
براساس آمار سازمان توسعه تجارت ایران، میزان صادرات کاشی و سرامیک کشور در نیمه نخست سال 1395 به رقم 62 میلیون و 130 هزار و 422 متر مربع رسید که ارزش آن 169 میلیون و 749 هزار و 963 دلار ثبت شد.
با توجه به اصل پایداری و رعایت اصول طراحی سبز، تولیدات صادرات محور، با پیوستگی حلقه های ارزش افزوده به صورت متوازن ، سند چشم انداز صنعت کاشی و سرامیک در افق سال 1404، کسب جایگاه چهارم در جهان با ظرفیت تولید سالیانه 700 میلیون مترمربع و 2 میلیارد دلار صادرات، رسیدن به جایگاه چهارم جهان و افزایش اشتغال 2.5 درصد ترسیم شده است.
حاشیه سود بالا، وجود فناوری نسبتا به روز، وجود منابع معدنی مورد نیاز کشور، حضور بخش خصوصی در عرصه سرمایه گذاری از جمله نقاط قوت صنعت کاشی و سرامیک و عدم انسجام و هماهنگی واحدهای تولیدی در بخش صادرات، ضعف در بازاریابی علمی، ضعف در بازارسازی و شناسایی نیازهای جدید، کمبود منابع مورد نیز و مصرف بالای انرژی از نقاط ضعف این صنعت است.
«سینا گلکار» مدیر جوان کارخانه کاشی و سرامیک گفت: در سال های گذشته ما هر روز شاهد افزایش تورم بودیم و به جای آنکه به دنبال افزایش کیفیت محصولات تولیدی باشیم به دنبال خرید مواد اولیه و انبار کردن این مواد بودیم.
وی با اشاره به رکود مسکن و تاثیر آن بر صنعت کاشی و سرامیک گفت: رکود مسکن آثار منفی خود را بر صنعت کاشی و سرامیک برجای گذشته اما تثبیت این وضعیت باعث شده ما به دنبال برنامه ریزی برای کاهش هزینه ها و ارائه محصولات با قیمت مناسب بازار باشیم و تا حدودی پیش بینی آینده با توجه به شرایط موجود امکان پذیر است.
این فعال در حوزه کاشی و سرامیک بیان کرد: در گذشت همواره کالاهایی مشابه تولیدات داخلی وارد کشور می شود که خوشبختانه با افزایش تولیدات و ارائه محصولات با قیمت پایین، میزان واردات تا 50 درصد کاهش یافته و حتی در مواقعی به صفر نیز رسیده است.
وی با اشاره به محدودیت ارتباط بانکی ایران و کشورهای دیگر گفت: ما صادرات محدودی به کشورهای آلمان، حوزه خلیج فارس، آلمان و همسایه های شمالی همچون آذربایجان داریم چرا که کشورها این ریسک را نمی کنند که به صورت نقدی خرید کنند .
گلکار درباره بازار قطر نیز گفت: این کشور بازار بزرگ و بالقوه ای برای صادرات محصولات کاشی و سرامیک است که وزارت خارجه می تواند با دعوت از بازرگانان این کشور و برقراری رابطه بین بازرگانان دو کشور زمینه صادرات کالا به این کشور را فراهم کند.
وی درباره انتظارات خود از دولت دوازدهم گفت: از دولت انتظار داریم با بهبود روابط خارجی با کشورهای دیگر امکان برقراری رابطه تجاری با این کشورها را برای تولیدکنندگان فراهم کند و از سوی دیگر هزینه های گمرکی را کاهش دهد تا تولیدکنندگان بتوانند با تولیدات کشورهای دیگر رقابت کنند چرا که بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل هزینه های بالای گمرکی و حمل و نقل نمی توانند صادرات خوبی داشته باشند.
«علی روح آبادی» مدیرعامل شرکت تولیدکننده وان، جکوزی و شیرآلات گفت: در دولت یازدهم به دلیل حمایت از تولیدات داخلی، شاهد بهبود بازار تولید بودیم و کیفیت محصولات ما نسبت به سال های گذشته ارتقا یافته و توانسته ایم محصولات متنوع در 30 تا 40 طرح و اندازه متفاوت تولید کنیم.
وی تاکید کرد: یکی از مشکلات ما واردات ورق های ای بی اس از کشور ترکیه است چرا که ورق های تولیدی در داخل نه تنها کیفیت مناسبی ندارند بلکه در مقایسه با ورق های وارداتی قیمت بالایی نیز دارند و این مشکل به شرکت پتروشیمی بازمی گردد.
این تولیدکننده وان، جکوزی و شیرآلات در زمینه صادرات محصولات تولیدی خود اعلام کرد: به دلیل نبود روابط بانکی با کشورهای دیگر و مشکلاتی که بخش مراودات بانکی وجود دارد تمایلی به صادرات نداریم و ترجیح می دهیم بیشتر بر بازار داخلی تمرکز کنیم.
روح آبادی درباره دیگر مشکلات پیش روی این صنعت گفت: واردات کالاهای مشابه یکی دیگر از مشکلات تولیدکنندگان در حوزه صنایع حمام، سونا و استخر است و با وجود ده ها کارخانه تولید وان شاهد واردات محصولات بی کیفیت از کشور چین هستیم و این ضربه بزرگی به تولید داخلی وارد می کند.
«علی کلباسی» رئیس هیات مدیره کاشی مرجان گفت: یکی از مشکلات صنعت کاشی و سرامیک اضافه تولید و سرمایه گذاری بی رویه در این صنعت است که شاهد تولید دو سه برابری نسبت به تقاضا هستیم و در واقع افرادی که آشنایی با این صنعت نداشتند به دلیل سهولت در وام گیری وارد این صنعت شدند و مشکلاتی را به وجود آوردند.
وی افزود: صنعت کاشی و سرامیک با خرید ماشین آلات گوناگون از نظر کمی رشد بالایی داشته به طوری که در سال های گذشته ما رتبه چهارم تولیدکننده و هم اکنون رتبه 6 و هفتم را در دنیا از نظر تولید داریم اما از نظر کیفیت این صنعت وضعیت مناسبی ندارد ودلیل آن نیز نبود دانش لازم برای تولید و شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم بر کشور باعث شده از این نظر پیشرفت مناسبی نداشته باشیم.
این فعال صنعت کاشی و سرامیک درباره صادرات محصولات، عنوان کرد: عمده صادرات ما به کشورهای حوزه سی آی اس، کویت و به صورت محدود به کشورهای اروپایی است. البته در گذشته به عربستان سعودی نیز صادرات داشتیم که به دلیل مشکلات سیاسی رابطه ما قطع شد و هم اکنون نیز با توجه به اتفاقاتی که برای کشور قطر رخ داده در زمینه صادرات به این کشور برنامه هایی را درنظر گرفته ایم.
وی در ادامه درباره ارائه تسهیلات بانکی در صنعت کاشی و سرامیک گفت: نرخ بالای سود بانکی و رابطه ای بودن دریافت وام ها باعث شده که دریافت تسهیلات مشکلاتی را برای فعالان صنعت کاشی و سرامیک به وجود آورده به شکلی که برخی از فعالان حتی نمی توان وامی از سرمایه در گردش خود دریافت کنند و در مقابل افرادی وام های کلان می گیرند و حاضر به پس دادن آنها نیز نیستند.
کلباسی بیان کرد: بخش اعظمی از مواد اولیه در داخل کشور تولید می شود و برخی لعاب های خاص و اینک های چاپ را از کشورهای اروپایی وارد می کنیم.
وی درباره انتظارات از دولت دوازدهم گفت: دولت صنعت را به بخش خصوصی واگذار کند چرا که دخالت های دولت به صنعت بیشتر به عنوان مانعی است و کمتر نقش کمک کننده ای دارد و از سوی دیگر دولت ها در سال های گذشته به دنبال گرفتن مالیات از صنایع بودند که باعث شده شرکت ها دیگر توان پرداخت مالیات های سنگین را ندارند و از دولت دوازدهم می خواهیم در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهد.
گفتنی است به تازگی بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی کاشی، سرامیک و چینی بهداشتی روز جمعه با مشارکت 170 شرکت و واحد صنعتی داخلی و 40 شرکت خارجی از کشورهای ایتالیا، اسپانیا، چین، سوئیس، بلژیک، جمهوری چک، آلمان، انگلستان، آمریکا، بلغارستان و سوئد در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران برگزار شد.