ماهیت مراکز داده چیست؟

به گزارش ایران اکونومیست؛  سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران با حمایت و تایید وبسایت تخصصی سیویلیکا، میزبان اولین همایش ملی مراکز داده، زیرساخت و سرویس ها است.
این همایش دو روزه (12 تا 14 تیر) با حضور کارشناسان مختلف مراکز داده از شرکت های داخلی و خارجی همچون هوآوی چین یا پژوهشگاه دانش های بنیادی و پژوهشگاه ارتباطات، حوزه های مختلفی از جمله زیرساخت، سرویس ها و مدیریت و استراتژی را دربر می گیرد.
سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران بازوی فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دارنده اولین مرکز داده علمی کشور، وظیفه خدمات دهی به دانشگاه ها را به عهده دارد، همچنین متولی شبکه علمی کشور است و یکی از ارکان شبکه ملی اطلاعات (یک شبکه فراگیر مستقل داخلی) به شمار می رود.

***مراکز داده؛ ماهیت و تاریخچه
مرکز داده (Data Center) به مجموعه‌ای از سرویسگرها، زیرساخت‌های ارتباطی و امنیتی و تجهیزات الکترونیکی گفته می ‌شود که برای ارائه، نگهداری و پشتیبانی از سرویس‌ های تحت شبکه (اینترنت/ اینترانت/ اکسترانت) به کار می روند.
سازمان‌ ها، شرکت ‌ها و افراد می‌توانند با به کارگیری سرویس‌ های ارائه شده از طرف مرکز داده وبگاه ‌ها، اطلاعات و سرویس ‌های مبنتی بر شبکه خود را روی اینترنت (اینترانت/ اکسترانت) راه ‌اندازند.
مرکز داده، بسته به نوع کاربردی که برای آن تعریف شده، می ‌تواند به عنوان یک مرکز پردازشی، مرکز ذخیره داده، مرکز جمع آوری داده یا تمام این موارد عمل کند.
مراکز داده بسیار عظیم و متنوعی در سراسر شبکه جهانی اینترنت در حال سرویس دهی هستند که برخی از این مراکز استفاده تجاری محدود درون سازمانی دارند و برخی دیگر در اینترنت به صورت تجاری یا عمومی قابل استفاده هستند.
رایانه ها تا دهه 60 میلادی به شکل پردازنده های مرکزی بودند که به دلیل ابعادشان در اتاق های وسیع جا داده می شدند. این رایانه ها پرهزینه بودند و واحدهای تجاری باید مکانی را برای جادادن آنها اجاره می کردند. صنعت ساخت رایانه در دهه 80 میلادی با شکوفایی مینی رایانه ها روبرو شد، تحولی که به تدریج همه دفاتر و شرکت ها را از مینی رایانه ها پر کرد.
با آغاز دوره .com در دهه 90 میلادی بار دیگر تحولی رقم خورد و مراکز داده نیز شکوفا شدند. واحدهای تجاری به راهی سریع برای تثبیت حضور خود در فضای مجازی (اینترنت) دست یافتند و شرکت هایی مانند راک اسپیس /Rackspace با گشودن مراکز داده این هدف را محقق کردند.
مراکز داده هسته اصلی فناوری نرم افزار هستند و نقش حیاتی در ارتقای توانایی های واحدهای کارآفرینی دارند. در حالی که واحدهای تجاری چند دهه قبل بیشتر برای ثبت سند به کاغذ و قلم متکی بودند، مراکز داده استفاده از اطلاعات را بهبود بخشیده اند.
واحدهای تجاری با کمک آنها می توانند با صرف وقت و هزینه کمتر همچنین اختصاص مکان فیزیکی کوچک تر، استفاده بیشتری از اطلاعات بکنند.

***از مراکز داده سنتی تا مراکز داده مجازی
مراکز داده سنتی یا پردازنده های مرکزی به سرورهای فیزیکی و سخت افزار وابسته بودند. افزون بر این، مراکز داده سنتی به دلیل حجم فضای فیزیکی که سخت افزار در آن جا داده می شود، محدودیت هایی دارند.
ظرفیت ذخیره که بر فضای سرور متکی باشد، قابلیت گسترش فراتر از محدودیت های فیزیکی مکان را ندارد. افزایش دادن ظرفیت ذخیره، به معنای سخت افزار بیشتر است و پرکردن فضای مشابه با سخت افزار افزون تر؛ یعنی دشواری بیشتر برای خنک نگه داشتن فضا. بنابراین مراکزداده سنتی به شدت با محدودیت های فیزیکی روبرو بودند که توسعه آنها را به شدت دشوار می ساخت.
اما افزایش سریع وب سایت ها و کاربران آنها جادادن اطلاعات فراوان را در ذخیره فیزیکی ضروری می کرد تا این برنامه ها با درخواست جست وجوگر ادامه یابند.
مراکز داده اولیه عملکرد کارآمد و مطمینی را ارائه دادند به ویژه با در نظر گرفتن این که هنوز اطلاعات برای ارجاع ناچیز بود. اما با گذشت زمان ارائه کند و ناکارآمد به چالشی مهم تبدیل شد و کاربری به شدت پایین بود طوری که یک کارافرین به ماه ها زمان نیاز داشت تا کاربری های جدید را روی وب سایت خود بارگذاری کند.
بین سال های 2003 تا 2010 مراکز داده مجازی به تدریج معرفی شدند؛ در حالی که انقلاب فناوری مجازی روی هم گذاشتن منابع رایانه ای، یعنی شبکه و ظرفیت ذخیره را از چند مرکز داده سنتی ممکن کرد.
تا سال 2011 نزدیک به 72 درصد از سازمان ها گفته اند که مراکز داده ها دستکم 25 درصد مجازی هستند. پشت پرده یک مرکز داده مجازی همان زیرساخت فیزیکی است که مراکز داده سنتی داشتند. فناوری رایانش ابری که هم کارآفرینان و هم مشتری ها از آن استفاده می کنند، از پیکربندی مشابهی بهره می برد که پیش از مجازی سازی سرورها وجود داشت؛ اما به دلیل روی هم گذاشتن منابع انعطاف بیشتری دارد.

***اولین همایش ملی مراکز داده؛ بررسی چالش های فنی و قانونی این حوزه
دبیر اجرایی این همایش پیش از این  گفته بود: همایش ملی مراکز داده، زیرساخت و سرویس ها با هدف شناسایی و پاسخگویی به نیازها و چالش های حوزه های درگیر با فناوری اطلاعات و مراکز داده در قالب امور مشاوره، طراحی، یکپارچه سازی، اجرا، خدمات، نگهداری و ارزیابی برگزار می شود.
ایرج مشک آبادی ارائه مقالات برگزیده به صورت سخنرانی و پوستر، برگزاری نشست های تخصصی و برپایی 7 کارگاه آموزشی با حضور استادان ایرانی و خارجی از چین و آلمان را از جمله برنامه های جنبی این رویداد علمی عنوان کرد.
همچنین به گفته دبیر این همایش، در مجموع 50 عنوان مقاله در حوزه های فنی، مهندسی و صنعت به دبیرخانه رسیده است که از این تعداد 20 عنوان در طول برگزاری همایش ارائه می شود.
غلامرضا محمدخانی تاکید کرد: هشت شرکت در این همایش 20 کارگاه تخصصی برگزار می کنند؛ شرکت هواوی چین و شرکت آلمانی سن کلاستر همچنین شرکت های داخلی مانند خدمات انفورماتیک و شرکت آریا همراه، پژوهشگاه دانش های بنیادی، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، شرکت ناواکو و شرکت دانش بنیان پویش داده نوین نیز از مجریان کارگاه های تخصصی هستند و در مجموع حدود 500 نفر برای شرکت در کارگاه ها ثبت نام کرده اند.
وی در مورد وضعیت ایران در زمینه مراکز داده گفت: از نظر سخت افزاری و زیرساختی نسبت به دیگر کشورها وضع بدی نداریم، ولی از نظر تداوم کسب و کار، ضوابط و مقررات مشکلات زیادی وجود دارد.
غلامرضا محمدخانی ابراز امیدواری کرد با توجه به جایگاه سازمان پژوهش ها در وزارت علوم در خصوص سیاست گذاری در حوزه فناوری و توافق نامه با سازمان فناوری اطلاعات، خروجی این همایش بحث ساماندهی به قوانین، مقررات و ضوابط مرتبط باشد.
کارشناس سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران گفت: دبیرخانه همایش به دبیرخانه دائمی تبدیل شده تا بتوان در پی برگزاری همایش و ادامه این مسیر انجمن صنفی مراکز داده را ایجاد کرد.
وی با اشاره به مشکلات مراکز داده گفت: از مشکلات بیشتر مراکز داده، نحوه ارزیابی آنها است، اینکه چه مجوزهایی داشته باشند یا بحث های حقوقی چطور حل شود؛ بنابراین این موارد در نشست های تخصصی با حضور افراد صاحب نظر بررسی و چاره اندیشی می شود.