سردرگمی متقاضیان شغل در هیاهوی طرح‌های اشتغالزایی

اما نخستین طرحی که در حوزه اشتغالزایی آغاز شد، طرح کارورزی بود که با هدف اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی تحت عنوان کارورز از اواخر اردیبهشت ماه کلید خورد.

بر اساس این طرح فارغ التحصیلان دانشگاهی جویای کار، با ثبت نام در سامانه کارورزی آمادگی خود را برای ورود به بازار کار اعلام می‌کنند و پس از گذراندن دوره حداکثر ۶ ماهه در یک واحد یا بنگاه اقتصادی در صورت تمایل کارفرما، جذب بازار کار می‌شوند.

در راستای هدفگذاری اجرای طرح کارورزی، در مدت دوره کارورزی یک سوم حداقل دستمزد ۹۶ (حدود ۳۱۰ هزار تومان) به فرد کارورز از طرف دولت پرداخت می‌شود.

اما اطلاع رسانی ضعیف از جوانب مختلف در اجرای طرح کارورزی مشهود بوده است. اطلاع رسانی در خصوص «آغاز ثبت نام در سامانه کارورزی» یکی از مهمترین نواقص اجرای این طرح بود؛ محمد سعیدنژاد که از فارغ التحصیلان دانشگاهی است به خبرنگار مهر گفت: دیروز از یکی از دوستانم شنیدم دولت یک طرحی برای اشتغال فارغ التحصیلان دارد و مثل اینکه یکماه است شروع شده اما من و بسیاری از دوستانم که جویای شغل هستیم، از جزئیات و چگونگی ثبت نام در آن اطلاع نداریم.

این نشان می دهد که طرح کارورزی برای جامعه هدف که صرفا فارغ التحصیلان جویای کار بوده نیز به درستی اطلاع رسانی نشده است.

موضوع دیگری که در فرآیند اجرای طرح کارورزی از موارد مهم به شمار می‌رود امکان «ثبت نام واحدهای پذیرنده» در سامانه است تا کارفرمایان و صاحبان مشاغل نیز در صورت اعلام نیاز نیروی کار، در سامانه کارورزی ثبت نام کنند. شاید بیش از ثبت نام تعداد متقاضیان شغل، آنچه که برای دولت مهم به نظر می‌رسد اعلام آمادگی و مشارکت واحدهای پذیرنده در اجرای این طرح است که به نظر می رسد در این زمینه توفیق مورد انتظار حاصل نشده است.

آنچه که یکی از اقدامات غیرکارشناسی وزارت کار در اجرای طرح کارورزی به نظر می‌رسد ثبت نام همزمان فارغ التحصیلان جویای کار و واحدهای پذیرنده است. هر چند که آماری از تعداد ثبت نام کنندگان (هم در بخش کارورزان و هم در بخش واحدهای پذیرنده) ارائه نشده است اما وزارت کار پیش از آغاز ثبت نام فارغ التحصیلان جویای کار، باید شرایط ثبت نام واحدهای پذیرنده و کارفرمایان را برای مشارکت در طرح کارورزی فراهم می‌کرد تا با علم به میزان استقبال کارفرمایان و آسیب شناسی طرح به تدریج ثبت نام از کارورزان (فارغ التحصیلان جویای کار) در کنار اطلاع رسانی دقیق آغاز می‌شد. چرا که مهمترین رکن اجرای این طرح حمایت کارفرمایان و مشارکت آنها برای جذب کارورزان است. طرح کارورزی قرار است به زودی وارد فاز معرفی کارورزان به واحدها و صاحبان مشاغل شود.

مشوق‌های کارفرمایی نیز طرح دیگری بود که در قالب بسته اشتغال فراگیر ابلاغ شد. بر اساس این طرح دولت مشوق‌های بیمه‌ای برای کارفرمایان در صورت جذب نیروی کار در نظر گرفته است. به عنوان مثال در قالب اجرای طرح کارورزی، ضمن اینکه دولت دستمزد کارورزان را پرداخت می کند در صورت جذب کارورز از سوی کارفرما پس از اتمام دوره کارورزی، کارفرما تا دو سال از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما معاف خواهد بود.

در این طرح نیز یکی از نگرانی‌های تشکل‌های رسمی کارگری اخراج کارگران از سوی برخی کارفرمایان و جایگزین کردن فارغ التحصیلان دانشگاهی تحت عنوان کارورز است تا علاوه بر عدم پرداخت حقوق، از مشوق‌های معافیت بیمه‌ای برخوردار شوند.

اما پس از طرح کارورزی، طرح «مهارت آموزی در محیط کار واقعی» ابلاغ شد. یکی از روشهای آموزش فنی و حرفه ای است که طی آن مهارت و شایستگی‌های مورد نیاز در چارچوب استانداردهای آموزشی سازمان از مربی به مهارت آموز همزمان با فرآیند تولید محصول و ارائه خدمت منتقل می‌شود. سن مهارت آموز حداقل ۱۵ سال باید باشد. ثبت نام افراد در قالب این طرح در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای در حالی از حدود یک هفته پیش آغاز شد که هیچ اطلاع رسانی از سوی وزارت کار صورت نگرفت.

در قالب طرح توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار (تکاپو) نیز ظرفیت‌های مختلف اشتغال در استان‌های مختلف شناسایی می‌شود که این طرح نیز از سوی وزارت کار نهایی شده است.  

هر چند کارشناسان انتقاداتی به محتوای اجرای طرح‌ها دارند، اما اطلاع رسانی ضعیف در خصوص نحوه اجرای طرح‌ها موجب شده که جمعیت غالب متقاضیان شغل از اجرای این طرح‌ها اطلاعی نداشته باشند.

طبیعتا انتقادی بر تعدد طرح‌های اشتغالزایی نیست اما ابلاغ و اجرای آنها بدون اطلاع رسانی قبلی و ضعف در نحوه اطلاع رسانی می‌تواند منجر به عدم استقبال متقاضیان شغل از اجرای آنها باشد.

 دولت باید تا پایان برنامه ششم توسعه با ایجاد سالانه ۹۷۰ هزار شغل، نرخ بیکاری را به ۸.۶ درصد برساند.