ایران همچنان در خط مقدم رشد کمی تولید علم دنیا قرار دارد

به گزارش ایران اکونومیست؛  دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: بررسی اطلاعات مستخرج از پایگاه وب آو ساینس (آی.اس.آی) نشان می‌دهد که کمیت تولید علم کشور در سال 2016 میلادی به 45183 مورد افزایش یافت. در سال 2015 میلادی تعداد مدارک نمایه شده کشور در این پایگاه 38282 مورد بود. با این احتساب رشد کشور در سال 2016 نسبت به 2015 میلادی به 18% و در واقع بالاترین میزان رشد در پنج سال اخیر رسیده  و در مقایسه با 25 کشور برتر تولید کننده علم دنیا رتبه نخست رشد علمی دنیا همچنان در اختیار جمهوری اسلامی ایران است. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران در سال 2013 از نظر رشد علمی جایگاه آخر در میان 25 کشور برتر را داشت.  لازم به ذکر است که اطلاعات سال 2017 هنوز کامل نشده است. 

دهقانی اظهار داشت: بعد از جمهوری اسلامی ایران، کشورهای روسیه، لهستان، هند، چین و ترکیه به ترتیب بیشترین میزان رشد را داشته‌اند. این کشورها به ترتیب بین 5 تا 15 درصد رشد کمیت تولید علم داشته اند. پایگاه استنادی وب آو ساینس(آی.اس.آی) معتبرترین مجلات علمی دنیا را نمایه سازی می‌نماید. هرچند کمیت تولید علمی که از ایران در سطح بین‌المللی منتشر می‌شود بیش از آن چیزی است که در پایگاه آی.اس.آی نمایه سازی شده است، اما باید خاطرنشان ساخت که این بخش از تولید علم کشور در برجسته ترین نشریات علمی دنیا منتشر شده اند.

سه کشور کره جنوبی، فرانسه و تایوان از رشد منفی کمیت تولید علم برخوردار بوده اند. آنها به ترتیب بین منفی ۰.۲٪ تا منفی ۲.۹٪ رشد منفی داشته اند.

لازم به ذکر است که سهم جمهوری اسلامی ایران از کمیت تولید علم دنیا در سال 2016 میلادی به 1.72 درصد رسیده است. این در حالی است که در سال 2015 میلادی سهم ایران از کل کمیت تولید علم دنیا 1.49 درصد بوده است.

به گزارش روابط عمومی و همکاری‌های علمی بین‌المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، سرپرست این پایگاه ادامه داد: در حال حاضر آمریکا حدود یک چهارم کمیت علم دنیا را تولید می‌کند. بعد از این کشور، چین قرار دارد. سهم چین از کل کمیت علم دنیا حدود 16% است. انگلستان، آلمان، ژاپن، هند، فرانسه، ایتالیا، کانادا و استرالیا کشورهایی هستند که به ترتیب بیشترین کمیت علم دنیا را تولید می‌کنند. آنها بین 4 تا 7 درصد کمیت تولید علم دنیا را تولید می‌کنند. بعد از ایران کشورهای سوئیس، لهستان، سوئد، تایوان، بلژیک، دانمارک، اتریش و اسکاتلند قرار دارند.

وی افزود: هر چند افزایش کمیت تولید علم یکی از عوامل مهم در رشد علمی کشور است، اما به خودی خود باعث توسعه علمی کشور نمی‌شود. این مسئله به خوبی در سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری تبیین شده است. مرجعیت علم و فناوری در سطح بین‌المللی اولین بند از این سند است و مرجعیت علمی زمانی حاصل می‌شود که از علم تولید شده مورد بهره برداری قرار گیرد. نیمی از تولیدات علم دنیا تنها 7 درصد از کل میزان استنادهای آن را دریافت می‌کنند و استناد به مفهوم استفاده است. بنابراین در کنار توجه به رشد کمیت تولید علم باید به سایر عوامل مهم در توسعه علمی کشور از جمله اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی علم تولید شده، کیفیت تحقیقات و دیپلماسی علمی معطوف شود.