رشد 14% زبان فارسی به عنوان زبان علم دنیا

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی گفت: براساس اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی اسکوپوس در سال 2016 میلادی تعداد 1803 مدرک به زبان فارسی در این پایگاه نمایه سازی شده است.
وی با اشاره به این که در سال 2015 میلادی تعداد این دسته از مقالات 1579 مورد بود، گفت: رشد تعداد مقالاتی که در سال 2016 میلادی در این پایگاه ثبت است، نسبت به سال 2015 میلادی بیانگر رشد 14% زبان فارسی به عنوان زبان علم دنیا است. براین اساس کمیت تولید علم به زبان فارسی با هفت پله ارتقا از رتبه 22 در سال 2012 به رتبه 15 در سال 2016 میلادی در میان سایر زبان های دنیا رسیده است.
دهقانی اظهار داشت: مقام معظم رهبری همواره استفاده از پیشرفت علمی برای گسترش و نفوذ زبان فارسی را مورد تاکید قرار داده و در نقشه جامع علمی کشور نیز ارتقای جایگاه زبان فارسی را در بین زبان های بین المللی علمی مد نظر قرار گرفته شده است.
وی افزود: در این نقشه اقدامات مختلفی برای رسیدن به این هدف برشمرده شده است که شامل افزایش پذیرش دانشجویان خارجی، نگارش مقالات علمی تخصصی به زبان روان فارسی، تاسیس رشته های زبان فارسی در دانشگاه های مختلف دنیا و توسعه و ابداع روش های سهل و سریع فارسی آموزی می گردند.
دهقانی خاطر نشان کرد: در سال 2001 میلادی تنها 42 مقاله به زبان فارسی در پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه سازی شده بود. این رقم در سال 2010 به 503 مورد و در سال 2015 به 1579 و در سال 2016 میلادی به میزان 1803 مورد افزایش یافته است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: به طور کلی در سال های اخیر روند بین المللی شدن زبان فارسی سرعت گرفته است به نحوی که به طور متوسط در دوره چهار سال اخیر حدود 1700 مقاله به زبان فارسی در این پایگاه نمایه سازی شده است.
دهقانی افزود: هر چند تعداد مقالاتی که در پایگاه استنادی اسکوپوس به زبان فارسی نمایه سازی شده است افزایش یافته است، اما باید در نظر داشت که میزان تولید علم دنیا نیز در طول سال های گذشته افزایش یافته است. در سال 2000 میلادی حدود یک میلیون و 280 هزار مقاله در این پایگاه نمایه سازی شده بود که این مقدار در سال 2016 میلادی به حدود دو میلیون و 780 هزار مدرک رسیده است.
وی تصریح کرد: سهم زبان فارسی از کل تولید علم دنیا در سال 2001 میلادی بسیار اندک و برابر با 0.003% بود که در سال 2010 به 0.021% افزایش یافت؛ این میزان در سال 2015 به 0.056% و در سال 2016 میلادی به 0.065% ارتقا پیدا کرده است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام تاکید کرد: نباید نادیده گرفت که تقریباً سهم زبان های غیرانگلیسی در مقایسه با زبان انگلیسی از کل تولید علم بین الملل اندک است و از سهم زبان انگلیسی در طی 10 سال گذشته نه تنها کاسته نشده، بلکه این سهم افزایش نیز یافته است.
دهقانی گفت: در سال 2010 میلادی از کل تولید علم دنیا 89% به زبان انگیسی تولید شده ، اما این میزان در سال 2016 به 92% افزایش یافته است. زبان چینی دومین زبان علمی دنیا است و به طور متوسط 4% تولید علم دنیا به زبان چینی است. زبان اسپانیایی و آلمانی بعد از زبان چینی رتبه های بعدی را در اختیار دارند. همچنین در سال های اخیر سهم زبان های نروژی، کورواتی، اوکراینی، مجارستانی، اسلوونی، اسلواکی، بوسنی، لیتوانیایی، فنلاندی و دانمارکی از زبان فارسی کمتر شده است.
دهقانی گفت: به رغم رشد زبان فارسی به عنوان زبان علم بین الملل، لازم است با بهره برداری از فضای تعامل بین المللی ایجاد شده کشور به نحو موثری برای ایجاد و گسترش کرسی های زبان فارسی در دانشگاه های معتبر دنیا با توجه به سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری و نیز نقشه جامع علمی کشور اقدام شود. علاوه بر اتخاذ سیاست های حمایتی یکی از راه های مناسب عملی برای گسترش زبان فارسی سرمایه گذاری در صنعت نشر حرفه ای و حمایت نشریات و کنفرانس های علمی فارسی به عنوان زبان علم است.
وی ادامه داد: بازار نشر علم دنیا یک بازار انحصاری بوده به گونه ای که تنها هفت ناشر بین المللی بیش از 50% مقالات دنیا را منتشر می کنند، بنابراین توسعه زبان فارسی به عنوان زبان علم بین المللی نیازمند سرمایه گذاری، برنامه ریزی، آموزش و تشویق مولفه های اثرگذار در نشر علم است.