باید و نبایدهای روزه‌داری برای بیماران دیابتی

به گزارش ایران اکونومیست؛  یکى از پرسش‌هاى همیشگى بیماران مبتلا به دیابت، مربوط به چگونگى روزه‌دارى است. درحالیکه قرآن، صریحاً افراد بیمار را، به ویژه در صورتیکه روزه گرفتن پیامدهای مضری برای آنها داشته باشد، از این فریضه واجب، معاف می‌کند، در این رابطه فاطمه طباطبایی - کارشناس حوزه سلامت در حوزه بیماری‌های دیابت به تشریح توصیه‌های درباره باید و نبایدهای روزه داری در بیماران مبتلا به دیابت پرداخت.

روزه گرفتن برای آن دسته از افراد دیابتی که اختلال متابولیک مزمن دارند و تغییر رژیم غذایی و مایعات (بخصوص آب) ممکن است نتایج خطرناکی در بروز عوارض متعدد برای آنها داشته باشد و واجب نیست و انان از این فریضه معاف خواهند بود. همچنین افراد تحت درمان با انسولین در نتیجه تزریق انسولین، باید به دفعات غذا میل کنند، لذا از روزه گرفتن منع می‌شوند.

افراد تحت درمان با داروهای خوراکی (قرص) لازم است براى روزه دارى با پزشک معالج خود مشورت کنند. همچنین افرادی که بدون دارو قند خون خود را کنترل می‌کنند با مشورت پزشک معالج خود می‌توانند روزه بگیرند.

همچنین بطور کلی برای افرادی که توانسته اند قند خون خود را به‌طور دائمی در حد طبیعی حفظ و کنترل کنند، با حفظ شرایط زیر، از نظر پزشکی روزه داری بلامانع است:
- مدتی قبل از شروع ماه مبارک رمضان، بطور آزمایشی، روزه داری را آغاز کرده و طی روز، به ترتیب زیر، قند خون خود را تست کنند:
- قبل از سحر (حداکثر 120 میلی گرم درصد)
- 2 ساعت بعد از سحر (حداکثر 180 میلی گرم درصد)
- بین ساعت 1 تا 3 بعدازظهر (کمتر از 70 میلی گرم درصد نباشد)
-قبل از افطار (حداکثر 120 میلی گرم درصد)
- 2 ساعت بعد از افطار (حداکثر 180 میلی گرم درصد)

در صورتیکه مقدار قند خون افراد دیابتى تحت درمان با داروهاى خوراکى در محدوده مقادیر گفته شده در بالا قرار داشته باشد و همچنین دچار عوارض پیشرفته دیابت هم نباشند قادر خواهند بود روزه بگیرند.

توصیه به دیابتى‌هاى روزه دار که تحت درمان با داروهاى خوراکى پایین آورنده قند خون هستند و پزشک روزه دارى را برایشان بلامانع اعلام کرده است:
- هنگام افطار، قبل از خوردن هر غذایی، قرص خود را میل کرده و پس از مدتی، شروع به خوردن غذا کنند.
- هنگام سحر مقدار داروى خود را تقریباً به نصف کاهش دهند و حتما مصرف آن فراموش نشود.
- 2 ساعت بعد از افطار و 2 ساعت بعد از خوردن سحری، قند خون یا قند ادرار خود را آزمایش کنند.
- مقدار غذای افطار خود را به 2 تا 3 وعده تقسیم کرده و هنگام افطار، از خوردن همه مواد غذایی در یک زمان جدا خودداری شود.
- طی دوران روزه داری مقدار کالری دریافتی روزانه باید به دو سوم مقدار معمول کاهش یابد. یعنی یک سوم کمتر از حد معمول، غذا میل شود.
- هر 2 تا 3 روز یکبار وزن خود را اندازه گیرى کنید.

متاسفانه به علت کاهش تحرک جسمی و پُرخوری، اغلب افراد روزه دار دچار افزایش وزن می‌شوند!
- پرخوری و خوردن غذاهای پرچرب و پرکربوهیدرات به‌ویژه در وقت افطار ترک شود. در مصرف وعده غذایی اصلی زیاده روی نکنید. وعده غذایی اصلی باید حاوی کربوهیدرات‌هایی همچون برنج، پاستا، سیب زمینی یا بلغور و نیز اشکال پروتئینی مختلف از جمله گوشت، مرغ یا ماهی باشد. مصرف سبزیجات پخته نیز فراموش نشود.
-مصرف انواع میوه ها، سبزیجات و همچنین لبنیات با توجه به واحدهاى غذایی مطلوب براى شخص، لازم است.
-محدود کردن مصرف پروتئین و نمک برای کاهش تشنگی مؤثر است و برای جلوگیری از گرسنگی باید از غذاهای پر پروتئین استفاده کرد.
- آشامیدن مایعات غیرشیرین (بخصوص آب)، در طول ساعات غیر روزه‌داری توصیه می‌شود. مصرف یک باره مایعات در وعده سحر نه تنها باعث جلوگیری از تشنگی در طی روزه داری نمی‌شود، بلکه باعث دفع سریعتر آب از بدن و تشدید آن خواهد شد. روزه داران برای حفظ آب بدن در وعده سحر از سبزیجات، مواد نشاسته ای کند هضم مثل نان های سبوس دار و میوه ها استفاده کنند.
- پایش ( اندازه گیرى ) مکرر قند خون در طول روز بسیار اساسی و مهم است.
- فعالیت جسمی باید طبق روزهای قبل حفظ شود.

البته فعالیت بدنی اضافی ممکن است منجر به بروز هیپوگلیسمی (اُفت قند خون) شود و باید از انجام آن جدا خودداری شود. فعالیت بدنی معمول بهتر است در زمانی که فرد روزه نیست انجام پذیرد. بهترین زمان یک تا دو ساعت بعد از افطار است.

بهتر است افطار با مایعات گرم و یک ماده قندی مناسب و یا حجم کمی از سوپ غلات آغاز شود. اگر فرد از سردرد یا سرگیجه رنج می‌برد ممکن است این سردردها به خاطر کاهش قند خون باشد.

در وعده سحری غذاهای دارای پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده و پرفیبر گنجانده شود و به هیچ عنوان سحرى حذف نشود.

سالاد بخورید، زیرا سرشار از ویتامین، مواد معدنی و فیبر است. هر چقدر سالاد شما رنگی‌تر باشد مزایای بیشتری برای سلامتی تان خواهد داشت. مصرف سالاد همچنین باعث ایجاد حس سیری در شما می‌شود.

در مصرف مواد شیرین هنگام افطار تعادل را مد نظر داشته باشید زیرا این گونه مواد سرشار از چربی، نمک و شکر هستند. خوردن این مواد را کنار نگذارید ولی تعادل را حفظ کنید.

همچنین این کارشناس انجمن دیابت خراسان رضوی درباره اینکه در چه مواقعى فرد دیابتى روزه دار، باید اقدام به شکستن روزه کند؟ به سه مواقع مهم اشاره کرد:
-در صورتیکه قند خون به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کند (به 60 میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر از آن برسد).
- اگر در ساعت اول پس از شروع روزه قند خون به 70 میلی گرم در دسی لیتر برسد.
به ویژه اگر شخص در وعده سحری انسولین یا قرص‌های خوراکی ضد دیابت مصرف کرده باشد.
- در صورتیکه قند خون به‌طور فزاینده ای تا 300 میلی گرم در دسی لیتر بالا برود.