هرچند نهادهای
ناظر و امنیتی بر بازار پولی کشور نظارت کامل دارند و هر نوع اقدام سود
جویان در نشر اسکناس های تقلبی با واکنش سریع آنان شناسایی می شود، اما با
این حال با ورود شبکه های اجتماعی به زندگی مردم، ترویج شایعاتی درباره
ورود پول و چک پول های جعلی نیز امکان بیشتری یافته که ممکن است به نگرانی
های عمومی دامن زند.
این گونه شایعات بویژه در بازه های زمانی که مراجعه
مردم به بازار و خرید افزایش می یابد، نمود بیشتری هم دارد؛ برای نمونه از
حدود دو سال پیش تاکنون تصویری از یک چک پول تقلبی در شبکه های اجتماعی در
ایام خاص نظیر روزهای پایانی سال دست به دست می شود که در آن به مردم
هشداد داده می شود که تعداد زیادی از این چک پول تقلبی وارد بازار شده و از
آنان می خواهد عکس آن را تمام گروه هایی که در آن عضویت دارند، بفرستند تا
مردم آگاه شوند، غافل از اینکه همین کار می تواند به نگرانی های عمومی
دامن بزند.
تنها راه مقابله با این شایعه سازی ها، ارتقای دانش فردی در
زمینه تمیز دادن اسکناس واقعی از تقلبی است و برای این کار نیاز نیست فرد
حتما فروشنده کالا یا خدمت باشد و دستگاه های تشخیص پول واقعی را در اختیار
داشته باشند.
ساده ترین راه تشخیص یک چک پول تقلبی، این است که اگر روی
آن مهر جوهری شعبه بانکی نقش بسته باشد، باید اسم کامل بانک و شعبه مورد
نظر به همراه کد شعبه درج شده باشد زیرا ممکن است جاعلان از عنوان کامل
بانک استفاده نکرده باشند یا اسم شعبه صادره روی آن حک نشده باشد؛ برای
مثال در تصویر چک پولی که دو سال است در فضای مجازی چرخش دارد، از عنوان
«بانک صادرات» استفاده شده در حالی که چنین بانکی در ایران وجود ندارد بلکه
عنوان کامل و اصلی بانک «صادرات ایران» است.
در کنار آن، بانک مرکزی
لایه های امنیتی متنوعی را برای جلوگیری از جعل اسکناس اعمال می کند که
تشخیص آنها با اندکی دقت برای مردم قابل استفاده است، اما نکته آنکه بهتر
است تنها به یک خصیصه اکتفا نشود و چند ویژگی امنیتی آن بررسی شود.
استفاده
از نخ های امنیتی پنهان و پنجره ای، چاپ طرح های سه بعدی و برجسته، وجود
شماره سریال امنیتی فارسی و نیز شماره سریال با قابلیت کنترل ماشینی، وجود
طرح ها و اعداد ناقص در دو طرح به شکلی که در مقابل نور تصویر کامل را نشان
دهد، وجود آرم بانک مرکزی به شکل مرکب حرارتی که با لمس انگشتان دست
ناپدید می شود و وجود عدد یا تصویر مکمل که در مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش
تغییر رنگ می دهد، از جمله لایه های امنیتی به کار رفته است.
**کمک فناوری اطلاعات به تشخیص بهتر اسکناس جعلی
هرچند
کسانی که بیش از عموم مردم با اسکناس سر و کار دارند، از دستگاه های مخصوص
تشخیص اسکناس های واقعی از جعلی بهره می گیرند، اما بانک مرکزی به مدد
تلفن های همراه هوشمند که امروز در دسترس طیف وسیعی از جامعه قرار دارد،
نرم افزار شناسایی اسکناس های جعلی را با عنوان «نما» طراحی کرده است.
این
نرم افزار برای تشخیص ویژگی‌های امنیتی اسکناس و ایران چک طراحی شده و
قابلیت نصب روی تلفن های همراه هوشمند تحت سیستم عامل اندروید و iOS را
دارد و عموم مردم می توانند با مراجعه به تارنمای بانک مرکزی به نشانی
WWW.CBI.IR آن را دریافت و استفاده کنند.
نرم افزار معرفی اسکناس یا
«نما» با بهره‌گیری از تکنولوژی واقعیت افزوده این امکان را فراهم می‌کند
تا کاربران پس از نصب آن، دوربین گوشی هوشمند یا تبلت خود را روی اسکناس یا
ایران چک قرار داده و مهم ترین فاکتورهای امنیتی موجود در هر وجه آن را
مشاهده کنند.
این نرم‌افزار به گونه‌ای طراحی شده است که پس از نمایان
شدن نقاط درج فاکتورهای امنیتی اسکناس و ایران چک و لمس آن توسط کاربر،
اطلاعات مربوطه همزمان در قالب متن، تصویر و فایل صوتی فراهم شود.
با
این کار می توان از اسکناس‌های پنج هزار ریالی تا ایران چک های یک میلیون
ریالی را به صورت آنلاین و حتی آفلاین شناسایی و از جعلی نبودن آن اطمینان
حاصل کرد.
تکنولوژی واقعیت افزوده یا Augmented Reality از جمله
تکنولوژی‌های نوین موجود در حوزه فناوری اطلاعات و به نوعی هوش مصنوعی است.
همانگونه که از نام آن پیداست در این تکنولوژی چیزی به 'واقعیت' اضافه
می‌شود؛ بدین معنی که این تکنولوژی با استفاده از دوربین گوشی‌های هوشمند،
به تصویر شی تعریف شده (سوژه دوربین) عناصری چون فاکتورهای گرافیکی، سمعی و
بصری در قالب دو بعدی و سه بعدی اضافه می‌کند. به طور مثال در صورت تعریف
یک کاغذ سفید برای این اپلیکیشن، می‌توان در صفحه نمایش گوشی که دوربین آن
به سمت کاغذ گرفته شده، تصویر گرافیکی دلخواه مانند ماکت یک نیروگاه، فیلم
و غیره را دید.
برای استفاده از این نرم افزار کافی است تا کاربر به گوشی همراه هوشمند با حداقل دوربین پنج مگاپیکسلی مجهز باشد.
در
کنار آن، کارشناسان بانک مرکزی، استفاده از بانکداری الکترونیک را برای
کاهش ضریب امکان استفاده از اسکناس های جعلی و نیز سهولت در مبادلات توصیه
می کنند زیرا به گفته ناصر حکیمی مدیر کل فناوری این بانک، اکنون میزان
تراکنش های موفق بانکداری الکترونیک به 99.5 تا 99.8 درصد رسیده و از
پایداری لازم برخوردار است.
در پایان یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که نگهداری و استفاده از اسکناس‌های جعلی طبق قانون جرم بوده و پیگرد قانونی دارد.
