آوار پلاسکو بر سر صنعت بیمه

داستان پلاسکو، از آن دسته حوادثی است که به این زودی پایان نمی یابد و هر بار می توان از زاویه ای جدید، عوامل موثر بر این پیشامد را مرور کرد.
ریزش ساختمان پلاسکو در سی ام دی ماه همراه با خسارت هایی که برای صاحبان و مالکان این ساختمان و نیز همه کسانی که از این راه زندگی می گذراندند، به بار آورد، صنعت بیمه را وارد گود کرد و آنگونه که رییس کل بیمه مرکزی گفته است، 14 شرکت بیمه ای در این زمینه درگیرند.
اینکه چرا از 600 واحد تجاری و صنفی مستقر در این مجتمع فقط 210 واحد بیمه بودند که پوشش بسیاری از متقاضیان نیز به دلیل کم اظهاری کامل نبود، چرا همه ساختمان زیر پوشش بیمه قرار نداشت یا چگونه شرکت های بیمه با آگاهی از ناایمن بودن کل ساختمان برخی واحدها را بیمه کردند، پرسش های امروز این صنعت است.
«عبدالناصر همتی» رییس کل بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، اوایل بهمن ماه- چند روز پس از وقوع حادثه- در جمع خبرنگاران اعلام کرد 35 درصد واحدها در ساختمان پلاسکو بیمه بودند و خسارت وارد شده به صنعت بیمه 490 میلیارد ریال است.
این خسارت در حالی به بیمه تحمیل شد که این صنعت سال پرخطری را پشت سر گذاشت؛ زیرا وقوع حوادث گوناگون مانند آتش سوزی پتروشیمی ها مانند پتروشیمی بوعلی، زیان زیادی به بار آورد.
در برآوردهای اولیه، خسارت آتش سوزی مجتمع پتروشیمی ماهشهر نیز که زیر پوشش کنسرسیومی از شرکت های بیمه بود، پنج هزار میلیارد ریال بود که باید 58 درصد آن را بیمه ایران پرداخت کند.
در حادثه پلاسکو نیز سهم بیمه ایران به عنوان یک شرکت دولتی بیش از بقیه است؛ این شرکت 160 واحد را بیمه کرده بود که 125 واحد به طور مستقیم بیمه آتش سوزی بودند و 35 واحد به دلیل آنکه در رهن بانک قرار داشتند، به شکل اجباری زیر پوشش حوادث قرار گرفته بودند.
هرچند این شرکت توانسته است تاکنون 72 پرونده واحدهای خسارت دیده زیر پوشش خود را با تعهد پرداخت 85 میلیارد ریال ببندد اما تعیین تکلیف بقیه پرونده ها به دلیل واقع شدن در ضلع شمالی ساختمان، زمانبر است.
آنگونه که بیمه ایران برآورد کرده است، این شرکت برای بیمه 160 واحد صنفی یاد شده در مجموع 600 میلیون ریال حق بیمه دریافت کرده است اما به تنهایی باید در برابر آن 335میلیارد ریال خسارت پرداخت کند.
شاید گفته شود نفس صنعت بیمه بر احتمال وقوع حادثه پایدار است؛ یعنی بیمه گذار با محاسبه این احتمال که امکان دارد در آینده حادثه ای روی دهد، دارایی خود را زیر پوشش قرار می دهد اما اکنون پرسش این است که چرا با وجود آگاهی از ناایمن بودن ساختمان، شرکت های بیمه ریسک بیمه آن را قبول کردند تا اکنون مجبور باشند 555 برابر حق بیمه دریافتی، خسارت بپردازند؟
مدیرعامل بیمه ایران درباره این موضوع اواسط بهمن ماه به خبرنگاران گفت: این شرکت پس از وقوع حادثه از ایمن نبودن ساختمان و اینکه شهرداری بارها به آن اخطار داده است، آگاه شد.
«محسن پورکیانی» اضافه کرد: با این همه نمایندگی های این شرکت از آنجا که ریسک این ساختمان را بالا می دانستند، موضوع را در نرخ بیمه نامه ها اعمال کردند؛ به شکلی که بالاترین نرخ حق بیمه ها در بیمه این واحدها اعمال شد.


** باید کل ساختمان بیمه باشد
اکنون باید بدانیم ارزیابی ریسک بیمه گذار از سوی شرکت های بیمه پیش از فروش بیمه نامه چه اهمیتی دارد.
«پرویز خوشکلام خسروشاهی» قائم مقام بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: از نظر استانداردهای بیمه گری، باید برای هر موردی که بیمه می شود، ارزیابی ریسک داشت.
وی یادآوری کرد: پیش از این، ساختمان پلاسکو بیمه بود اما فقدان ایمنی، ریسک بیمه آن را بالا برده بود و شرکت ها حاضر به بیمه کل ساختمان نبودند.
به گفته خسروشاهی، شرایط در پلاسکو و ساختمان های مشابه آن به شکلی است که ریسک هر واحد می تواند به کل ساختمان تعمیم یابد؛ حتی اگر یک واحد از کل ساختمان نیز بیمه نباشد، ریسک آن قابل تعمیم به دیگر واحدهای بیمه شده است.
قائم مقام بیمه مرکزی تاکید کرد ارزیابی ریسک به سود شرکت های بیمه است و گفت: شاید در مواردی مانند پلاسکو ارزیابی ریسک فایده چندانی برای بیمه گر نداشته باشد؛ زیرا این کار زمانی فایده دارد که کل ساختمان بیمه شود.
به گفته وی، شرکت های بیمه در ارایه بیمه نامه به واحدهای واقع در پلاسکو مختار بودند و می توانستند آنها را بیمه نکنند؛ با این همه، شرکت بیمه بر اساس شرایط و بازار اقدام می کند.

** ایمنی بر بیمه مقدم باشد
«نصرالله طهماسبی» عضو هیات ویژه گزارش ملی بررسی حادثه پلاسکو، نیز در این باره به ایرنا گفت: ایمنی ساختمان ها باید بر بیمه آنها مقدم باشد؛ زیرا صنعت بیمه توان جلوگیری از بروز حادثه را ندارد، بلکه پوششی برای جبران بخشی از خسارت های وارد شده است.
این مدیر صنعت بیمه از پلاسکو به عنوان یک ساختمان فاقد ایمنی لازم یاد کرد که بسیاری از شرکت های بیمه آمادگی ارایه پوشش های بیمه ای به آن را نداشتند.
به گفته طهماسبی، ایمنی ساختمان ها برای صنعت بیمه و تعیین نرخ حق بیمه اهمیت اساسی دارد؛ زیرا هیچگاه حق بیمه پرداختی بیمه گذاران جوابگوی خسارت های احتمالی به بار آمده نیست.
به گفته وی، وقتی ساختمان ها از نظر ایمنی ضعیف باشند، شرکت های خصوصی بیمه نیز تمایل چندانی برای ارایه پوشش های بیمه ای ندارند.
عضو شورای عالی بیمه اضافه کرد: این نوع ساختمان ها ریسک بالایی دارند و شرکت های بیمه باید در چارچوب های فنی این درک را داشته باشند که به تناسب پذیرش ریسک ها، جوابگوی خسارت احتمالی نیز باشند.
طهماسبی ادامه داد: آمار واحدهای صنفی بیمه شده در ساختمان پلاسکو گویای آن است که 60 درصد این واحدها زیر پوشش بیمه ایران بودند.
وی افزود: بیمه ایران به دلیل دولتی بودن و پس از آن شرکت های بیمه آسیا و البرز که تا چندی پیش دولتی بودند و هنوز بخشی از سهام آنها متعلق به دولت است، حضور گسترده ای در ارایه پوشش های بیمه ای به واحدهای صنفی مستقر در پلاسکو داشتند.
وی گفت: از آنجا که نمایندگی های بیمه، فروشنده بیمه نامه به شمار می روند و نه کارشناس، سود آنها در فروش بیشتر محصول است. به همین دلیل می بینیم شرکت های بزرگ بیمه، بیشتر ریسک پلاسکو را پذیرفتند و شرکت های خصوصی بیمه که نظارت بیشتری دارند و اختیارات کمتری به نمایندگی های خود می دهند، حضور کمرنگی در پلاسکو داشتند.
طهماسبی ادامه داد: اگر ساختمان پلاسکو ایمن بود، بی تردید شرکت های بیمه دیگر بویژه بخش خصوصی حاضر بود با حق بیمه کمتر، واحدهای بیشتری را بیمه کند.
هیچگاه نمی توان احتمال وقوع حادثه را به صفر رساند و همیشه این ریسک وجود دارد اما به نظر می رسد مدیریت ریسک، حلقه گمشده در موضوع ساختمان پلاسکو و بیمه آن باشد.