تسهیل تجارت محصولات و نهاده های کشاورزی در پسا برجام

به گزارش ایران اکونومیست؛ پس از برجام تمام معاملات بخش کشاورزی بدون واسطه انجام شد، به طوری که علاوه بر افزایش سرعت انجام عملیات، قیمت ها نیز کاهش یافت.
بخش کشاورزی ایران به عنوان متولی تامین امنیت غذایی کشور و تولیدکننده بیش از 117 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و برجام می تواند شرایط مطلوبی را برای مبادلات تجاری این بخش فراهم کند.
 
**گشایش های بانکی
تسهیل تجارت محصولات و نهاده های کشاورزی از لحاظ گشایش های بانکی و پولی و کاهش هزینه های مبادله یکی از آثار مثبت این توافق بین المللی به شمار می رود.
همچنین در حوزه صادرات محصولات کشاورزی فضا و بستر مناسبی برای طرح مباحث صادراتی در مذاکرات دوجانبه، اعزام هیات های بخش خصوصی و برخی نقل و انتقال کالا و پول فراهم شد.
برقراری ارتباط بانک کشاورزی با بانک های آلمانی و ایتالیایی و فراهم آمدن زمینه های ارتباط بانکی و ایجاد 120 کارگزار جهت تبادل اسناد ارزی و تسهیل جذب سرمایه جهت سرمایه گذاری مشترک و انجام سرمایه گذاری خارجی در بخش کشاورزی از یک سو و کاهش نرخ نقل و انتقال وجوه ارزی توسط صرافی های مجاز بانک از حدود 11 به حدود 3 تا 4 درصد از جمله آثار اجرای برجام در حوزه فعالیت های نظام مالی بین المللی مالی بانک کشاورزی بوده است.
در یک سال گذشته به منظور نقل و انتقال وجوه مالی ارزی توسط بانک مرکزی در حساب کارگزاران، واریز وجوه بابت واردات و صادرات کالاها و خدمات تسهیل و فراهم شده است.
 
** گشایش محسوس در بخش ماشین آلات کشاورزی
برجام در حوزه ماشین آلات کشاورزی موجب افزایش سهولت مبادات پولی و بانکی، کاهش هزینه های اضافی جهت نقل و انتقال پولی، امکانات برقراری خطوط اعتباری فاینانس تا حدود 15 درصد در قیمت ماشین آلات کشاورزی شد.
ارتقای کیفیت لوازم یدکی و قطعات ماشین آلات به دلیل تامین از عرضه کننده های اصلی، حذف واسطه ها و شرکت های درجه دو، حضور برندهای مطرح بین المللی در عرصه ماشین آلات کشاورزی در کشور به صورت رسمی با ثبت نمایندگی در راستای ارتقا کیفی ماشین آلات و تضمین خدمات پس از فروش(به طوری که معرفی ماشین های جدید و ارایه خدمات آموزشی کاربردی و نحوه بکارگیری این ماشین آلات توسط شرکت های سازنده و ارایه خدمات پس از فروش به صورت مستقیم و بدون واسطه میسرشد)، زمینه های کاهش هزینه و دسترسی را به فناوری های پیشرفته تر فراهم کرده است.
تامین به موقع ماشین آلات و قطعات یدکی، جلوگیری از تاخیر ناشی از انتقال از مبادی متعدد و واسطه ای، افزایش چشمگیر مذاکرات با برندهای معتبر برای اجرای پروژه های تولید مشترک ماشین آلات و دنباله بندهای کشاورزی در کشور، امضای تفاهمنامه ارایه خط اعتباری 100 میلیون یورویی با اتریش برای تامین تجهیزات آبیاری توسط بخش خصوصی (طرف اتریش در اواسط بهمن ماه سال جاری جهت اجرایی نمودن این تفاهمنامه به تهران سفر خواهد کرد) از دیگر آثار مثبت اجرای برجام در حوزه کشاورزی به شمار می رود.
 
** بهبود همکاری های فنی، عملیاتی و تجاری در بخش بذر
در حوزه زراعی نیز در بخش تامین بذر که یکی از نهاده های اساسی برای تامین امنیت غذایی کشور است، علاوه بر گشایش حاصله در اثر متنوع شدن شرکت های مجاز برای تجارت با کشور و نیز تسهیل تبادلات بانکی، تحولات بسیار مثبتی نیز در همکاری های فنی و عملیاتی با کشورهای پیشرو در این زمینه صورت گرفته است.
به طوری که در زمینه دانه‌های روغنی با کشور فرانسه تفاهم‌نامه منعقد شد و تاکنون کارگاه‌های آموزشی تکنولوژی کشت کلزای زمستانه با حضور مدرسان فرانسوی در 9 استان سردسیر کشور برگزار شده است، که در این کارگاه‌ها حدود 1500 نفر از محققین و کارشناسان دانه‌های روغنی آموزش عملیاتی دریافت کرده اند.
در مدت یاد شده، پس از انعقاد تفاهم‌نامه بذور، ارقام مقاوم به ریزش، بیماری‌ و بذور ارقامی با قابلیت کشت تأخیری وارد کشور شده است.
نتایج حاصل از برگزاری این کارگاه‌های آموزشی در این مدت بهبود وضعیت کمی و کیفی زراعت کلزا با هدف دستیابی به میانگین عملکرد سه میلیون و 500 هزار تن در هکتار همانند میانگین عملکرد کشور فرانسه است.
همچنین در پسابرجام شرایط برای تولید بذور هیبرید در ایران، خرید حدود 86 تن بذر ارقام هیبرید سردسیری کلزا در قالب (6 رقم) در نخستین سال اجرا و همچنین برنامه‌ریزی برای تولید حدود 400 تن در سال زراعی 96-95 ایجاد شده است.
در بخش غلات و محصولات اساسی نیز همکاری با شرکت های معتبر فرانسوی برای همکاری های دوجانبه در زمینه بذر سورگوم، ذرت و کارخانه‌های فرآوری بذر نیز فراهم شده است.
در حوزه گندم، پس از انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با شرکت های معتبر فرانسوی، تعداد 35رقم از طرف فرانسوی به کشور ارسال شد که در ایستگاه‌های تحقیقات کشور کشت و مورد ارزیابی قرار گرفت و همچنین تعدادی لاین جهت آزمایش به فرانسه ارسال شد که پس از مشخص شدن نتایج آزمایشات، عملیات اجرایی آغاز خواهد شد.
در واقع برجام با برقراری ارتباط با مجامع تخصصی بین المللی در زمینه بذر همانند OECD و UPOV و عضویت موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال ایران در کمیته فنی بذر ایستا (Ista) زمینه های همکاری های موثری را ایجاد کرده است.
همچنین اخذ اعتبار آزمایشگاه کیفی بذر از ایستا به منظور صدور گواهی های بین المللی و پیشبرد روند عضویت در اتحادیه های بین المللی حفاظت از ارقام جدید گیاهی را می توان از آثار مثبت پسابرجام در حوزه کشاورزی برشمرد که پس از تایید مجلس شورای اسلامی ظرفیت مناسبی در همکاری های بین المللی ایجاد خواهد شد.
 
** بهبود همکاری های فنی، عملیاتی و تجاری در بخش دام، دامپزشکی و داروهای دامی
بخش دام و طیور کشور به لحاظ میزان توسعه یافتگی و روند صنعتی شدن یکی از زیر بخش های مهم بخش کشاورزی است که به لحاظ ضرورت همکاری های بین المللی از آثار مثبت برجام بهره مند شده است.
به طوری که توافق ها برای گسترش همکاری های دو جانبه با کشورهای پیشرو (به ویژه آلمان، هلند، فرانسه، اتریش و ایتالیا) در بخش های تامین مکمل های خوراک دام ، تولید مرغ اجداد، تامین مواد ژنتیکی و دام زنده اعم از نژاد های گاو گوشتی و گاوهای دومنظوره برای آمیخته گری، همکاری در بخش دام سبک و سنگین با تاکید بر طرح های اصلاح نژادی و انتقال تکنولوژی های نوین تولید مثلی در زمینه گوسفند وبز، همچنین در بخش شیلات از مرحله تفاهم عبور کرده و به انعقاد قرارداد و عملیات اجرایی رسیده است.
در این مدت طراحی دوپروژه SRIP ،توسعه پرورش گوسفند پربازده در سامانه های غیر مرتعی ایران و پروژه DGPF ایجاد مزارع الگویی پایلوت برای توسعه پرورش بزهای شیری که جزو برنامه های اولویت دار وزارت جهاد کشاورزی است، با همکاری طرف فرانسوی در حال پیگیری و اجرا است.
واردات گله های مولد بز سانن و آلپاین،واردات تعدادی از گوسفندان مولد نژاد رومانف؛ سافولک و روژ (قرمز باختری) توسط بخش خصوصی جهت بهره گیری در انتقال صفات مطلوب این دامها به گوسفندان وبزهای بومی کشور، واردات گله های مولد نژاد اصیل گاو سیمنتال با هدف توسعه تولید گاوهای دو منظوره شیری و گوشتی در کشور از دیگر آثار مثبت برجام در بخش دام بوده است.
همچنین افزایش همکاری با سازمان های دامپزشکی سایر کشورها و تسهیل در انعقاد موافقتنامه های بین المللی دو جانبه و تسهیل در تجارت محصولات مربوطه از جمله داروهای دامی و واکسن های مربوطه از جمله دستاوردهای پس از برجام در حوزه کشاورزی است.
به طوری که موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی به عنوان بزرگترین مرکز تحقیق و تولید واکسن و سرم خاورمیانه، سالیانه به واردات بیش از 10 میلیون دلار اقلام آزمایشگاهی مبادرت می کند که علاوه برتامین نیازهای اساسی کشور نسبت به صادرات بخشی از آن اقدام می شود.
این موسسه به واسطه تحریم های بین المللی به شدت با محدودیت های فراوانی در تولید واکسن مواجه بود به گونه ای که حتی نقل و انتقال مالی و واردات موادخام اساسی مانند مونتاناید، تخم مرغ SPF و غیره در برخی مقاطع به طور کامل قطع شده بود.
اما با اجرای برجام در ماه های اخیر حمل و نقل هوایی و دریایی این محصولات و ایجاد روابط بانکی با تعدادی از بانک های اروپایی جهت تامین مواد اولیه گشایش هایی صورت گرفته است.
در این مدت ورود با چند هیات تجاری از کشورهای آلمان و فرانسه جهت واردات مواداولیه و تجهیزات مورد نیاز، صادرات محصولات تولیدی توسط تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی موافقت اولیه صورت گرفته است که در صورت تداوم فرآیندی که در چند ماه اخیر اتفاق افتاده است، هزینه های تامین واردات حداقل 15 درصد کاهش خواهد یافت.
 
** بهبود همکاری های فنی، عملیاتی و تجاری در بخش شیلات
بخش شیلات و آبزی پروری کشور از جمله نخستین حوزه هایی بود که به موازات مذاکرات برجام، همکاری های بین الملی خود را تقویت کرد و به همین منظور اولین پروژه سرمایه گذاری مستقیم طرف فرانسوی در این بخش به منظور تولید بچه ماهی در قشم در سال 1394 همزمان با سفر وزیر کشاورزی فرانسه به تهران افتتاح شد.
همچنین دومین پروژه بزرگ سرمایه گذاری طرف فرانسوی در این بخش در استان لرستان به مرحله نهایی رسیده است که با توافق های انجام شده فی ما بین وزیر جهاد کشاورزی با وزیر حمل و نقل و شیلات فرانسه نخستین رویداد بزرگ مشترک بین دو کشور تخت عنوان ' روز شیلات ایران و فرانسه' در مرداد ماه سال جاری در تهران برگزار شد.
در این نشست 16 شرکت مهم فرانسوی در زمینه آبزی پروری، تجهیزات، تکنولوژی، تولید واکسن بیماریهای آبزیان و طراحی و ساخت و مدیریت مراکز تکثیر و پرورش آبزیان و حدود 200 نفر از نمایندگان شرکت های ایرانی از سراسر کشور شامل اتحادیه ها، تولید کنندگان، صادر کنندگان و مسئولین وزارت متبوع حضور داشتند.
بر اساس نتایج مثبت حاصله از برگزاری روز شیلات فرانسه، رویداد مشابه دیگری نیز در مهرماه جاری تحت عنوان 'روز شیلات نروژ' با حضور شرکت های معتبر نروژی در تهران برگزار شد و همزمان با این رویداد بیش از 11 قرارداد و تفاهم نامه همکاری میان شرکت های ایرانی و نروژی امضا شدد، که بخش مهم آنها هم اکنون عملیاتی شده و تاثیر مثبتی در ارتقای تکنولوژی و تامین تجهیزات مورد نیاز در این بخش مهم داشته است.
 
** بهبود وضعیت سموم شیمیایی
با اجرایی شدن برجام، دو تحول مثبت در حوزه سموم شیمیایی صورت گرفت به طوری که شروع روند افزایش سهم برندهای معتبر و با کیفیت در سبد آفت کش های وارداتی کشور، و همچنین پروژه های مشترک با برندهای معتبر جهانی در جهت تولید سموم در کشور تحت لیسانس این قبیل شرکت ها در دست انجام است.
این در حالیست که در دوران تحریم با وجود دسترسی به بازارهایی محدود همچون بازار چین، برای تامین انواع سموم دفع آفات کشاورزی، به علت کیفیت پایین این نهاد، مشکلات فراوانی برای بخش کشاورزی از یک سو و سموم باقیمانده در محصولات برای کشور ایجاد کرده بود.
 
** حل و فصل مسایل ویژه (مشکلات هواپیماهای سمپاش)
شرکت خدمات حمایتی دارای ناوگان هواپیمایی برای سمپاشی های هوایی و سایر خدمات ویژه است که شرکت های سازنده آن در اثر تحریم های ظالمانه از ارایه هرگونه خدمات، قطعات یدکی و حتی کتاب راهنمای پروازی آنها خودداری می کردند، که این هواپیماها را در آستانه زمین گیر شدن قرار داده بود.
خوشبختانه با اجرایی شدن برجام، مذاکرات و پیگیری های لازم با طرف غربی صورت گرفت و شرکت های سازنده نه تنها کتابچه ها و قطعات مورد نیاز را ارایه کردند، به طور ضمنی آمادگی خود را برای تامین هواپیماهای سمپاش جدید اعلام داشته اند.
 
** ارتقاء روابط و همکاری های سطح بالا با کشورهای پیشرو در بخش کشاورزی
همزمان با مذاکرات برجام و پس از اجرایی شدن این توافق مهم، ارتباط بخش کشاورزی با کشورهای پیشرو ارتقای چشمگیری پیدا کرد و فقط در سطح وزیر، بازدیدهای رسمی و ملاقات با وزیران کشاورزی آلمان، هلند، فرانسه، اتریش، پرتغال، ایتالیا، فنلاند، نروژ، رومانی، چین، روسیه، عراق، قزاقستان، آذربایجان، قرقیزستان، ترکیه، لیتوانی، و کشورهای مهم اروپای شرقی در برخی موارد در بیش از سه نوبت صورت گرفت.
و در نتیجه با همه این کشورها تفاهمنامه همکاری در سطح وزیر به امضا رسید (به جز فنلاند که در دست تهیه است).
آثار مثبت فضای سازنده ایجاد شده پس از این ملاقات ها و بازدید های رسمی به سطوح مختلف بخش های دولتی و خصوصی تسری پیدا کرده و همچنین با بخش عمده این کشورها، کمیته مشترک همکاری های کشاورزی تشکیل و نمایندگان ویژه وزیران برای پیگیری عملیاتی همکاری ها تعیین شده است.
ارتباط بخش کشاورزی کشورمان با سازمان های تخصصی بین المللی و منطقه ای به ویژه فائو، ایکاردا، سیمیت و سیرداپ پس از برجام به صورت محسوسی تقویت یافته و در شرایطی که در دوران تحریم سطح و تعداد پروژه های مشترک با این سازمان ها به حداقل رسیده بود، در سال جاری بیش از 11 پروژه با تامین اعتبار طرف خارجی فقط با فائو منعقد شده و یا ظرف هفته جاری به امضا خواهد رسید.
همچنین دو پروژه بزرگ انتقال تکنولوژی نیز با ایکاردا و سیمیت امضا شده است، که در دوران تحریم حاضر به مذاکره آن نبودند.
مذاکرات سطح بالای وزارت جهاد کشاورزی با کمیسیون کشاورزی اتحادیه اروپا آغاز شده است و تاکنون در سه نوبت هیات در سطح کارشناسی پذیرش و یا به بروکسل اعزام شده و قرار است کمیسیونر کشاورزی اتحادیه اروپا در آینده نزدیک به تهران سفر کند. بازپس گیری بازار محصولات کشاورزی ایران در کشورهای اتحادیه اروپا از اهداف عمده این مذاکرات است.
با دستاوردهای مثبت برجام در بخش های مختلف کشاورزی در یک سال گذشته به نظر می رسد ادامه این روند و توسعه روابط بین المللی می تواند منجر به تحول بخش کشاورزی در عرصه تولید، مبادلات تجاری، اشتغالزایی و ایجاد بهبود فضای کسب و کار کشور شود.