ایجاد جشنواره های کوچک و خرده جشن های فرهنگی و سینمایی فرصتی بوده که در کشورمان یا ایجاد نشده و یا در صورت ایجاد، حمایت نشده و مهم ترین علت عدم شکل گیری رویدادهای اینچنینی از سوی نهادهای فرهنگی کشور، رقیب پنداری این فرصت ها با رویدادهای محوری کشور در هر حوزه بوده و در حوزه سینما نیز رقیب پنداری رویدادهای سینمایی باعث شده بود تا پیش از این تنها چند رویداد با محوریت وزارت فرهنگ و ارشاد برگزار شود اما شواهد حکایت از ایجاد فرصت هایی برای برگزاری جشن های تازه ای دارد؛ جشن هایی که می تواند محلی نه برای رقابت حرفه ای ها بلکه خط استارتی برای رودرویی متوسط ها و نیمه حرفه ای ها باشد.
به گزارش «تابناک»؛ مهم ترین دغدغه هر فیلم سازی در هر ژانر و فرمی دیده شدن اثرش است. دیده شدن مسئله ای است که جشنواره های داخلی به خصوص جشنواره فجر تلاش کرده اند با توسعه این رویداد در سطح کشور و تسری جشن سینمای ایران از پایتخت به سایر مراکز استان ها تا حدودی بدان جامعه عمل بپوشانند و گروهی از فیلم سازان نیز که در پی نگاه بین المللی نسبت به آثارشان بوده اند، راهی رویدادهای بین المللی شده اند تا در عرصه ای فراخ تر، آثارشان را مقابل دیدگان جهانیان عرضه نمایند و البته در این مسیر نگران ممیزی ها نباشند.
با این حال هیچ یک از این دو عرصه، آوردگاهی برای حضور مدعیان آماتور و نیمه حرفه ای نبود و تنها اشخاص خبره شانس دیده شدن در این دو عرصه را داشتند و این شانس نیز همچنان برای این دو گروه باقی مانده و تک چهره هایی که در این عرصه بدون تجربه جدی می درخشند، بسیار معدود تلقی شده و توجه منتقدان را به عنوان یک استعداد و استثناء به خود جلب می کنند. در این فضا به نظر می رسید جشنواره های کوچک تر می تواند فضای بهتری برای معرفی فیلم سازان آمانور یا نیمه حرفه ای باشد که در مرحله آزمون و خطای یک فیلم ساز قرار دارند و شاید ساخته هایشان در سطح یک اثر بسیاری جدی و مدعی رقابت با حرفه ای ها نباشد و از این منظر از پنجره های کوچک تر دیده شدنشان را آغاز نمایند.
این جشنواره های کوچک اگرچه ممکن است حجم مخاطبان کمتری داشته باشند اما از منظر دیگری با توجه به غیب یا حضور کمرنگ حرفه ای های حوزه فیلم های داستانی و مستند، علاوه بر فرصتی بر دیده شدن آثار اقشار نیمه حرفه ای فراهم می سازد، تجربه حضور در عرصه رقابت های سینمایی را نیز به وجود می آورد و انگیزه بالایی برای استمرار مسیرشان می یابند.
بی شک تقویت چنین فضای فیلم سازی، منجر به تبلور برخی چهره ها و شناسایی اشخاصی می شود که واقعاً رگه های یک فیلم ساز حرفه ای وجود دارد. از این طریق فرصت می یابند تا پروژه های جدی تر و کاملاً حرفه ای را به دست بگیرند و نسل متفاوتی از فیلم سازان کاربلد به جمع چهره های شاخص فعلی افزوده شوند. تجربه برگزاری جشنواره های کوچک در آمریکا و آمریکای لاتین اتفاق تازه ای نیست اما در ایران به خصوص با تنگ نظری برخی دستگاه های فرهنگی که این رویدادها را رقیب رویدادهای رسمی کشور تلقی می کنند، اتفاق تازه ای قلمداد می شود.
جشنواره عمار یکی از همین جشنواره های کوچکی است که به شیوه ای نیمه مردمی برگزار می شود و از ساختاری مستقل تر از جشنواره های سینمایی دولتی برخوردار است. این جشنواره که اختتامیه سومین دوره اش، عصر امروز برگزار شد، در بخش سینمایی داستانی میزبان آثاری بود و در بخش انیمیشن نیز آثاری را میزبانی کرد اما عمده آثاری که در رویداد حضور داشتند، آثار مستند بودند و وقایع نگاری به خصوص اتفاقاتی که در طول چند سال اخیر در کشور به وقوع پیوسته نقش پررنگی در میان مضامین این جشنواره داشت و به نوعی رقابت چهره هایی بود که عمدتاً در ردیف فیلم سازان نیمه حرفه ای طبقه بندی می شوند و در حال تکمیل تجاربشان هستند.
نکته جالب اما نوع اکران آثار شرکت کننده در این جشنواره است که هم به لحاظ طولی و همه به لحاظ عرضی منحصر به فرد تلقی می شود. در واقع این جشنواره اگرچه هر ساله در تاریخ مشخصی برگزار می شود اما اکران آن در خارج از سینما فلسطین که در واقع مرکزیت جشنواره است، در طول سال برگزار می شود و هر گروهی می تواند درخواست اکران این فیلم را در محیط اداری، مساجد، دانشگاه ها و نظایر اینها داشته باشد و بدین شکل یک فیلم شرکت کننده در این جشنواره در کوچک ترین واحدهای قابل تعریف اجتماعی نیز امکان اکران می یابد و کارگردان این آثار نیز طبیعتاً می تواند در محافل دانشجویی، اداری و حتی مساجد به میان مخطابان فیلمش برود و با آنها به گفت و گو بنشیند که یک فرصت کم نظیر برای هر فیلم سازی محسوب می شود.
به واقع هر نقطه ای یک ویدئو پروژکشن قرار دارد، حکم یک سالن سینما را برای این جشنواره می یابد و بدین سان جشنواره عمار را شاید بتوان فراگیرترین جشنواره حال حاضر کشور خواند که از ظرفیت های عموم مردم برای توسعه مخاطبانش بهره برده است و دایره اش فراتر از دبیرخانه این جشنواره است. با این حال این جشنواره را نیز برخی آفات تهدید می کند که از مهم ترین آنها چرخش مدیریتی و اجرایی در یک دایره محدود است که فضای فکری بسته ای را نیز به ارمغان می آورد؛ رویکردی که برگزارکنندگان این رویداد می بایست به جد به آن توجه نموده و در هر دوره فرصت حضور چهره های تازه ای را در سطح مدیریتی و داوری بدهند، به شکلی که میان چهره های مشترک این دو بخش در هر دوره نسبت به دوره پیشین، کمتر از انگشتان یک دست اشخاص مشترک باشند.
از تهدید فوق بزرگ تر، شعارزدگی این رویداد است و از این منظر متولیان این رویداد می بایست دقت عمل داشته باشند که فضای آزادی فراهم نمایند و با کشیدن چند خط مشی، فضا را به سمت تولید آثار سفارشی با هدف دریافت جایزه و برتری این رویداد سوق ندهند و به واقع فیلم سازان نیمه حرفه ای که هنوز ساختار و نگاه شان تکمیل نشده، در مسیر رویکرد سینمای جشنواره ای و ارزش محوری جوایز جشنواره ای سوق ندهند که اگر فیلمسازی در این مسیر قرار بگیرد، تنها هدفش برد جایزه ها جشنواره ها می شود و طبیعتاً همانگونه که آثاری مطلوب نظر هیات داوران جشنواره عمار می سازد، فیلم هایی باب میل داوران جشنواره های ضدایرانی می سازد و از این منظر می بایست با دقت و ظرافت خاصی وارد عمل شد تا این فرصت بزرگ به یک تهدید مبدل نشود.
همچنین می بایست تلاش کرد در کنار جشنواره عمار، رویدادهای مشابه و جشنواره های کوچک و متوسطی دیگری را نیز دایر کرد که حائز دیگر نگاه ها باشد و عملاً مستندسازان و فیلم سازان نیاز به حضور در عرصه های بین المللی حداقل برای برجسته سازی در نزد افکارعمومی ایرانیان نداشته باشند و فرصت نقد از درون نیز برای کشور بیش از پیش فراهم شود و انتقادات نسبت به ساختارهای کشور، تصمیمات اخذ شده در این ساختارها و تبعات و هزینه های این ساختارها و تصمیمات در داخل کشور به تصور کشیده شود، به نمایش درآید و به سمت رفع موضوع و یا حداقل طرح موضوع در داخل مرزهای کشور پیش رفت؛ فرصتی که تا حدودی در جشنواره عمار فراهم شده بود و می تواند توسعه به مراتب بیشتری بیابد.
