شرایط ورود شرکت‌ ها به بازار SME

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از روابط عمومی فرابورس ایران؛ این در حالی که حضور در بازار سرمایه و به طور مشخص فرابورس ایران مزایایی مانند معرفی شرکت به آحاد جامعه، تامین مالی، برخورداری از معافیت مالیاتی، امکان توثیق سهام، شفافیت اطلاعاتی و سهولت ارتقا به بازارهای بالاتر را برای این بنگاه‌ها به همراه دارد.
 
مدتی است که بحث راه‌اندازی بازار شرکت‌های کوچک و متوسط در فرابورس ایران و تامین مالی این‌گونه شرکت‌ها از مسیر بازار سرمایه مورد توجه محافل اقتصادی و فعالان و دست‌اندرکاران صنعتی و اهالی بازار سرمایه قرار گرفته است.
 
با تصویب دستورالعمل پذیرش بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط در فرابورس ایران، آنطور که مسئولان این رکن بازار سرمایه عنوان می‌کنند جلساتی به‌منظور پذیرش این شرکت‌ها آغاز شده و تعدادی شرکت نیز در این بازار پذیرش شده‌اند. در همین خصوص اواخر سال گذشته نیز شاهد آن بودیم سازمان بورس و اوراق بهادار، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و فرابورس ایران برای افزایش همکاری‌ها برای حمایت از صنایع کوچک و متوسط و بهره‌مند کردن آنها از مزایای ورود به فرابورس، تفاهمنامه همکاری امضا کردند تا راه‌اندازی این بازار با پذیرش شرکت‌ها سرعت بیشتری به خود بگیرد. برای اطلاع از آخرین وضعیت بازار SME و آگاهی از کم و کیف آن به گفتگو با امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران به عنوان متولی این بازار پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
 
درباره SME Market توضیح بدهید. این بازار جدید که برای تامین مالی شرکت‌های کوچک و متوسط راه‌اندازی شده است، چه ویژگی‌هایی دارد؟
 
برای پاسخ به این سوال لازم است ابتدا درباره جایگاه شرکت‌های کوچک و متوسط در اقتصاد توضیح داد تا مشخص شود تامین مالی آنها از طریق سازوکارهای بازار سرمایه از اهمیت بالایی برخوردار است. طبق آمارها در حال حاضر حدود 98 درصد از تعداد شرکت‌های ثبت شده در کشور را شرکت‌های کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند اما با این وجود سهم این بنگاه‌ها در تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از ظرفیت آنهاست که این مشکل عمدتا در نتیجه نقص در هدایت منابع مالی به سمت این بنگاه‌ها به وجود آمده است. این شرکت‌ها که با ایفای نقش کلیدی در اقتصاد کشورها از حیث وابستگی زیاد به منابع انسانی، انگیزه‌های کارآفرینی و نوآوری بیشتر، موجب رشد فعالیت‌های مولد اقتصادی و توسعه فناوری در کشورها هستند اما در حال حاضر در کشور ما با مشکلات زیاد تامین نقدینگی و سرمایه در گردش روبه‌رو هستند؛ از اینرو فرابورس ایران که یکی از رسالت‌های اصلی آن تسهیل شرایط ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه و بهره بردن از ظرفیت‌های تامین مالی در این بازار است، اقدام به راه‌اندازی بازار جدیدی تحت عنوان بازار شرکت‌های کوچک و متوسط کرد. در این بازار شرکت‌های متقاضی، پس از کسب حد نصاب‌های مورد نظر در فرابورس پذیرفته شده و ضمن برخورداری از تمامی مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه، مشمول مزایای ویژه این بازار نیز می‌شوند.
 
براساس دستورالعمل مربوطه ساده‌ترین شرایط و ویژگی‌ها برای ورود بنگاه‌های اقتصادی به این بازار در نظر گرفته شده، به طوری که شرکت‌ها با مجموع حقوق صاحبان سهام از 100 میلیون تا 50 میلیارد تومان امکان حضور در این بازار را دارند. اما پذیرش در این بازار شرایط دیگری نیز دارد؛ آنکه صورت‌های مالی تهیه شده توسط شرکت باید توسط حسابرسان عضو جامعه حسابداران رسمی حسابرسی شده باشد و در سنوات بعد از پذیرش، حسابرس شرکت الزاما از بین حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شود. همچنین شرکت زمانی که درخواست پذیرش خود را در این بازار ارائه می‌کند باید سودآور باشد و در صورت سودآور نبودن، چشم‌انداز روشنی از فعالیت شرکت و صنعت مربوطه وجود داشته باشد. در عین حال آخرین گزارش حسابرس مردود یا عدم اظهارنظر نباشد، دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی شرکت افشا شود و مواردی از این دست. اما نکته مهم در این میان آن است که نسبت به بازارهای اول و دوم بورس و همچنین فرابورس، پیش‌نیازهای پذیرش در این بازار جدید تا حد ممکن تسهیل و روان شده است.
 
حضور بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط در این بازار چه مزایایی برای بنگاه‌ها به‌ همراه دارد؟
 
واقعیت آن است که در حال حاضر مسائلی همچون ساختار سنتی سرمایه، نبود انگیزه برای تهیه و ارائه گزارش‌های مالی و عملیاتی، فرار مالیاتی بخشی از بنگاه‌ها، ناآگاهی از وضعیت صنعت، شرکت‌های رقیب، تامین‌کنندگان و هزینه‌های بالای توزیع، توسعه فعالیت شرکت‌های کوچک و متوسط را با مشکلات متعددی روبه‌رو کرده است، در حالی که حضور در بازار سرمایه و به طور مشخص فرابورس ایران مزایایی مانند معرفی شرکت به آحاد جامعه، تامین مالی، برخورداری از معافیت مالیاتی، امکان توثیق سهام، شفافیت اطلاعاتی و سهولت ارتقا به بازارهای بالاتر را برای این بنگاه‌ها به همراه دارد. علاوه بر این حضور در بازار سرمایه جایگاهی برای ایجاد ساختارهای حاکمیت شرکتی و شفاف‌سازی بنگاه‌های اقتصادی با نظارت در سطوح مختلف است. شفاف‌سازی در بستر بازار سرمایه از یک طرف موجب می‌شود که حجم مالیات دریافتی و به تبع آن سهم مالیات در درآمدهای دولت افزایش یافته و از طرف دیگر فرار مالیاتی ناممکن شود. در این میان شرکت‌های کوچک و متوسط از طریق سازوکارهای نظام‌مند موجود در بازار SME می‌توانند، به سوی شفاف‌سازی عملکرد، اتصال به زنجیره‌های عرضه و سرمایه‌گذاران استراتژیک و به تبع آن بهبود ارزش‌آفرینی در ساختار خود به کمک افزایش مستمر سرمایه‌های فنی و انسانی حرکت کنند.
 
شرکت‌ها برای ورود به این بازار باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
 
در سوال نخست به ویژگی‌‌های مهم و کلیدی که شرکت‌ها در بدو ورود به بازار شرکت‌های کوچک و متوسط باید دارا باشند، اشاره شد. به‌هر ترتیب مهم‌ترین نکته درباره این بازار این است که تا حد ممکن رویه‌های ورود به بازار SME براساس دستورالعمل این بازار تسهیل شده و ضوابط حاکم بر پذیرش شرکت‌ها به‌گونه‌ای است که طیف وسیعی از بنگاه‌های اقتصادی قادر خواهند بود با احراز حداقل شرایط در کوتاه‌ترین زمان ممکن وارد این بازار شوند. در اینجا باید به نقش شرکت‌های مشاور پذیرش برای سهولت هرچه بیشتر در ورود بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط به این بازار توجه کرد. در واقع یکی از مهم‌ترین الزامات برای حضور هرچه بهتر شرکت‌ها در بازار SME، توجه به نقش شرکت‌های مشاور پذیرش است. در برخی بورس‌های توسعه‌یافته شرکت‌های مشاور پذیرش که نقش اثرگذاری در آماده‌سازی شرکت‌ها برای حضور در بورس‌ها را دارند، حتی بعضا 3 تا 5 سال پس از پذیرش شرکت‌ها در بورس کماکان به شرکت‌ها مشاوره می‌دهند تا از مسیر اصلی و استاندارد درباره ارائه صورت‌های مالی و... دور نشوند. در بازار سرمایه ما نیز باید نقش اینگونه شرکت‌ها هر چه بیشتر پررنگ و برجسته شود تا آماده‌سازی شرکت‌ها برای پذیرش در بازارهای رسمی مبادلات اوراق بهادار و تداوم مسیر فعالیت آنها در بازار سرمایه به‌خوبی صورت گیرد.
 
با وجود تعداد زیاد بنگاه‌های اقتصادی در سطح کشور اما به‌نظر می‌رسد آمار پذیرش این شرکت‌ها در فرابورس کم است. چه محدودیت‌هایی برای ورود شرکت‌ها به فرابورس وجود دارد؟ در راستای برداشتن این محدودیت‌ها و موانع چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟
 
درباره این سوال باید اشاره کنم درست است که طبق آمارها واحدهای صنعتی و بنگاه‌های اقتصادی زیادی در سطح کشور به فعالیت مشغولند اما درخواست پذیرش در بازار سرمایه و به طور مشخص فرابورس از سوی تمامی این بنگاه‌ها صورت نگرفته و تنها برخی از آنها تمایل به پذیرش و ورود به این رکن بازار سرمایه را داشته‌اند که هر هفته جلساتی به این منظور در فرابورس در حال برگزاری است.
 
در واقع الزامات و چارچوب‌هایی وجود دارد که شرکت‌ها ملزم به رعایت آنها هستند و در صورت عدم رعایت آنها امکان حضور در فرابورس را نخواهند داشت. در فرایند پذیرش شرکت‌ها اقدامات مختلفی از سوی شرکت‌ها باید صورت گیرد که امری زمان‌بر بوده و بهتر است شرکت‌ها پیش از ورود به بازار سرمایه آمادگی لازم را در خود به وجود آورند. به عنوان مثال بحث شفافیت مالیاتی، صورت‌های مالی حسابرسی شده، رعایت حاکمیت شرکتی در نحوه اداره مجموعه و... از جمله مهم‌ترین مواردی است که اگر پیش از درخواست پذیرش شرکت‌ها به فرابورس یا بورس رعایت شوند بحث پذیرش آنها بسیار کوتاه شده یا حتی در یک هفته انجام می‌شود. اما در حال حاضر شاهد آن هستیم بسیاری از شرکت‌ها پس از ارائه درخواست پذیرش به سراغ رعایت اصول و قواعد مورد نیاز می‌روند که همین مساله، فرایند پذیرش را امری زمان‌بر می‌کند.
 
واقعیت آن است که در بازارهای اول و دوم فرابورس و درباره بازار جدید یعنی SME Market شرایط و پیش‌نیازهای حداقلی برای ورود و پذیرش شرکت‌ها اندیشیده شده و در صورتی که شرکت‌ها آمادگی لازم را در خود به وجود آورند پذیرش آنها در سریع‌ترین زمان ممکن صورت خواهد گرفت.
 
راه‌اندازی SME Market در چه مرحله‌ای است و این بازار از کی آغاز به کار می‌کند؟
 
در حال حاضر 93 شرکت درخواست پذیرش خود را برای ورود به بازار SME به فرابورس ایران داده‌اند که در این خصوص هیات پذیرش شرکت‌های کوچک و متوسط هر هفته در حال برگزاری جلساتی به‌منظور بررسی مستندات و مدارک ارسالی از سوی شرکت‌هاست. از این تعداد نیز 6 شرکت با داشتن شرایط لازم در این بازار پذیرش شده‌اند. در تلاش هستیم این بازار تا پیش از سال جدید فعالیت خود را آغاز کند.
 
مشابه این بازار در کدام یک از کشورها وجود دارد و چه نتایجی در برداشته است؟
 
تعبیه راهکارهای تامین منابع مالی از طریق بازار سرمایه پس از تعریف معین از این شرکت‌ها در کشورهای مختلف جهان، از اوایل دهه 90 میلادی آغاز شده است، به‌نحوی‌که هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای پیشرفته و نوظهور، بازارهای منسجم و قانون‌مندی در قالب بازار سهام شرکت‌های کوچک و متوسط استقرار یافته و رویه‌های متناظر با پذیرش و انجام معاملات سهام این بنگاه‌ها مقرر شده است.
 
همچنین در بازارهای سرمایه مطرح جهان، همچون بورس تورنتو کانادا، بورس سهام لندن، بورس کره‌جنوبی، بورس استانبول ترکیه و بورس بمبئی هند، بازاری مجزا برای پذیرش و عرضه شرکت‌های کوچک و متوسط به وجود آمده که وظیفه آن گسترش و رشد یک بازار حرفه‌ای با شرایط مناسب برای پذیرش این بنگاه‌ها و ایجاد کیفیت بیشتر خدمات تامین مالی و فراهم کردن مشاوران و متخصصان لازم برای سرمایه‌گذاران در زمینه تصمیم‌گیری بهتر برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک و متوسط است.