در میان پروژه‌های عمرانی در حال اجرا در پایتخت، پروژه تفریحی- گردشگری دریاچه چیتگر به عنوان پروژه‌ای با عملکردی در مقیاس ملی و فرامنطقه‌ای محسوب مي‌شود که اگر‌چه در جریان اجرا با فراز و نشیب‌های زیادی روبه‌رو بوده اما به گفته رییس شورای شهر تهران تمامی مشکلات فنی و اجرایی پروژه رفع و اولین مرحله بهره‌برداری از آن در ابتدای سال92، آغاز خواهد شد.
ویژگی‌های دریاچه
حدود ۴۲ سال پیش، طرح احداث دریاچه مصنوعی چیتگر در پایتخت برای نخستین بار در طرح جامع شهری مطرح شد. این دریاچه از شمال و شرق به محور چهار باغ، از جنوب و جنوب غربی به پارک جنگلی چیتگر و از غرب به بافت مسکونی منطقه محدود شده است. مساحت دریاچه حدود ۳۵۵هکتار و ظرفیت پذیرش آب در آن حدود پنج میلیون مترمکعب است که حدود 80 درصد آب این دریاچه از محل رودخانه کن و مابقی از روان‌آب‌های حوزه میانی و سطحی منطقه تامین می‌شود. همچنین این طرح از بارش‌های فصلی و آب موقت رودخانه کن و روان آب‌های تهران بهره می‌برد.
دریاچه‌ای که برای احداث آن حدود ۸۰۰ میلیارد تومان هزینه شده و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که می‌تواند سالانه ۲ میلیون گردشگر خارجی و داخلی را جذب کند.
اهداف دریاچه مصنوعی چیتگر
به گزارش «دنياي‌اقتصاد» بالا بردن توان اکولوژیکی منطقه از طریق ایجاد و ارتقای قابلیت‌های تفریحی و ایجاد محیطی سالم برای پر کردن اوقات فراغت، جذب توریست و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ایجاد اشتغال، کاهش خطرات ناشی از روان آب‌های سطحی با هدایت این روان‌آب‌ها به سمت دریاچه، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، تلطیف هوای حوزه غرب شهر و بالابردن رطوبت شهر تهران از جمله اهداف احداث این طرح بیان شده است.
طرح‌های موضعی دریاچه
محمدتقي تقي‌زاده، مديركل دبيرخانه كميسيون ماده پنج، پروژه درياچه چيتگر را يكي از پروژه‌هاي مهم شهري با عملكردي در مقياس فرامنطقه‌اي و ملي خواند و در این رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: با توجه به موقعيت قرار‌گيري اين درياچه در كنار پارك جنگلي چيتگر و مجاورت با ارتفاعات شمالي داراي ويژگي‌هاي منحصر به فردي است كه علاوه بر تحولات كالبدي و فيزيكي در محدوده غرب تهران و تلطيف شرايط آب و هوايي منطقه مي‌تواند نقش مهمي در تامين فضاهاي گردشگري و تامين اوقات فراغت شهروندان ايفا کند.
تامین آب دریاچه، چگونه؟
براساس اين گزارش اما شاید یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات پیرامون دریاچه مصنوعی چیتگر، تامین آب آن باشد.
مازیار حسینی، معاون فنی عمرانی شهردار تهران در این خصوص با اشاره به اینکه عمده آب این دریاچه از رود کن تامین می‌شود، اعلام کرد: طی توافق انجام شده با شرکت آب منطقه‌ای تهران، سهمیه این دریاچه از آب رود کن، سالانه پنج میلیون مترمکعب خواهد بود. او ادامه داد: از آنجا که سطح برخی مواد نظیر نیترات‌ها و فسفات‌ها در آب دریاچه بالاتر از حد مورد نیاز است، مطالعات مربوط به ساخت یک تصفیه‌خانه که به طور مرتب آب دریاچه را تصفیه کند هم در حال انجام است.
او با بیان اینکه برای راه‌اندازی این تصفیه‌خانه از مشاوران خارجی توانمندی استفاده می‌شود، افزود: ساخت این تصفیه‌خانه به عنوان پروژه تکمیلی دریاچه چیتگر به پس از بهره‌برداری از دریاچه موکول می‌شود.
کارشناسان چه می‌گویند؟
در این میان کارشناسان شهري و گردشگري در تحليلي که از پيامدهاي تفريحي درياچه مصنوعي چيتگر به عمل مي‌آورند بر اين نکته تاکيد دارند که اين فضاي شهري قابليت جذب گردشگر را داشته و با توجه به خلاء چنين فضاهايي در کشور و پايتخت استقبال بالاي شهروندان را به دنبال خواهد داشت. آنها با اين ادله که سرانه فضاهاي تفريحي در تهران پايين تر از حد متوسط است و اين کلانشهر به دريا دسترسي ندارد، به اين نتيجه رسيده‌اند که درياچه مصنوعي چيتگر درصد بالايي گردشگر جذب خواهد کرد. از نظر اين کارشناسان ساخت درياچه‌اي مصنوعي در تهران که 20 درصد جمعيت کشور را در خود جاي داده مي‌تواند براي مديريت شهري درآمدزايي کند. متقي، کارشناس شهري از جمله اين افراد است که ساخت اين درياچه را از ابعاد مختلف براي پايتخت خوب مي‌داند و معتقد است: با توجه به سرانه پايين فضاهاي تفرجگاهي در تهران نسبت به جمعيت ميليوني آن، ساخت درياچه مصنوعي چيتگر از اين حيث مي‌تواند کمبودهاي موجود در اين زمينه را حل کند و به جذب گردشگر بالا بينجامد.
او مي‌گويد: با توجه به فضاهايي که براي درياچه مصنوعي تعريف شده، اين فضا پتانسيل جذب گردشگر را داشته و بسته به امکاناتي که در اختيار گردشگران قرار مي‌دهد، مي‌تواند در اين بخش توسعه يابد. اين کارشناس شهري در اين رابطه، رودخانه راين در مونيخ را مثال مي‌زند و بر این باور است که: مديريت شهري در اين شهر با احداث پلي بر فراز آن درآمد بالايي را کسب کرده که اين تجربه مي‌تواند در تهران نيز مورد استفاده قرار گيرد. هر چند اين کارشناسان اين احتمال را نيز مي‌دهند که درياچه مصنوعي چيتگر، گردشگر به آن صورت که در کشورهاي ديگر وجود دارد جذب نکند، اما در پايتخت با استقبال بالاي شهروندان مواجه خواهد شد؛ چرا که ايجاد چنين امکان تفريحي آن هم در شهري که فاقد تفريحات آبي است يک اتفاق خوب بوده که شهروندان زيادي را براي استفاده از آن به غرب پايتخت خواهد کشاند.
رد فرضیه زلزله با آبگیری چیتگر
همزمان با شروع فعالیت‌های اجرایی دریاچه چیتگر برخی از کارشناسان این فرضیه را مطرح کردند که هر دریاچه مصنوعی به واسطه وزن زیادی که به طور ناگهانی به پوسته زمین اضافه می‌کند می‌تواند نقش بارزی در بیدار شدن گسل‌های پیرامون داشته باشد.
در همین رابطه هم مطرح کرده اند که دریاچه مصنوعی چیتگر احتمال وقوع زلزله در شمال تهران و بیدار شدن گسل شمیران را افزایش می‌دهد. اما کارشناسان شهری با ارائه مطالعات ژئوفیزیکی متعدد این فرضیه را در مورد دریاچه چیتگر رد کرده اند. این کارشناسان در نتیجه مطالعات خود آورده اند: دریاچه چیتگر با ارتفاع تاج سد ۱۲ متری و حجم آبگیری حدود پنج میلیون متر مکعب دارای آنچنان ابعاد بزرگی نیست که بتواند محرک جدی برای گسل‌های تهران باشد. از سوی دیگر از آنجا که در سنوات گذشته که ایده ساخت دریاچه مذکور مطرح شده بود، صحبت از ساخت دریاچه ای در ابعاد بزرگ‌تر بوده است اما مختصات آن در چندین نوبت تعدیل شد و به همین دلیل این احتمال كه با آبگیری دریاچه چیتگر پوسته‌های زمین فعال شوند به پایین‌ترین میزان رسیده است.
دریاچه چیتگر عیدانه بهار سال 92
پس از چندین ماه فعالیت عمرانی و اجرایی برای احداث دریاچه چیتگر مدیران شهری از بهره برداری پروژه در فروردین 92 خبر داده‌اند. به این ترتیب به نظر می‌رسد که با تحقق رویای پایتخت نشینان در آینده‌ای نه چندان دور، شهروندان لذت تنفس هوایی لطیف در کلانشهر آلوده تهران را تجربه کنند.
