احمدرضا درویش:باید سهم‌مان را از سینمای دنیا بگیریم

 احمدرضا درویش که دوشنبه (پنجم شهریور) در کارگاه انتقال تجربه جشنواره فیلم مقاومت در پردیس سینمایی ملت صحبت می‌کرد، با بیان اینکه انسان در عصر مدرن دستاوردهایی داشته که در عصر پسامدرن با پیامدهای آن درگیر است اظهار کرد: در حال حاضر نوعی انسان‌هراسی و ترس نسبت به آینده در جهان به وجود آمده که مختص جهان اسلام هم نیست. قرار بود امکانات عصر مدرن در جهت تعالی و رفاه بشر استفاده شود، اما شاهدیم که در حال حاضر هنوز کارخانه‌های اسلحه‌سازی بر اقتصاد جهان تسلط دارند و شاهد جنگ‌های عجیب و غریبی در جهان هستیم. این امکانات در اختیار کسانی است که بر دیگران سلطه دارند و تحلیلی از حقیقت ارائه می‌دهند که متکی بر مفهوم غلبه است.

کارگردان فیلم سینمایی «رستاخیز» درباره وضعیت امروز سینمای ایران در جهان گفت: باید بپذیریم امروز هیچ سینمایی در دنیا بر افکار عمومی تسلط ندارد. دوستانی که می‌گویند امروز در دنیا فقط هالیوود است و سینمای ایران، اشتباه می‌کنند. صدای ما اصلاً در افکار عمومی جهان شنیده نمی‌شود و ما فقط در میهمانی‌ها شرکت می‌کنیم.

او در ادامه گفت: الان کدام فیلم و سریال ایران در سالن‌های سراسر دنیا یا تلویزیون‌های خارجی پخش می‌شود؟ ما باید سهم خودمان را از سینمای دنیا بگیریم، چون عقبه‌ای بزرگ در تاریخ و تمدن داریم که باید به کار گرفته شود.

این کارگردان درباره گستره سینمای موضوعات سینمای جنگ نیز گفت: تبعات جنگ قطعاً به همه لایه‌های زندگی سرایت می‌کند. درست است که ما چندین سال از جنگ فاصله گرفته‌ایم، اما هنوز هم شاهد تبعات آن هستیم. جنگ‌های منطقه‌ای هم همینطور است و در ظاهر چند گروه متخاصم در حال درگیری هستند، اما تبعات آن بسیار متنوع است و قطعاً سینمایی ماندگار است که در برگیری داشته باشد و ما برای مثال نمی‌توانیم به جنگ تحمیلی بپردازیم و به پزشکی در جنگ یا زنان و کودکان در خلال جنگ توجه نکنیم.

کارگردان فیلم «سرزمین خورشید» افزود: جنگ اتفاق فراگیری است و به همین دلیل این دستمایه، دستمایه خیلی مهمی است. در سینمای جهان هم همه فیلم‌های جنگی در میدان نبرد نیست و اکثر فیلم‌های ماندگار یا به فلسفه جنگ یا به تبعات آن می‌پردازد.

این کارگردان با اشاره به اینکه سینما نمی‌تواند نسبت به تبعات جنگ‌های منطقه هم بی‌توجه باشد اظهار کرد: دوربین‌های سینماگران و مستندسازان ما امروز باید در خیابان‌های لبنان و دنبال مهاجران سوری باشد و سینما و تلویزیون پر از آثاری باشد که بیان‌کننده موقعیت فعلی باشد. سهم ما از آثاری که با آثار تحریف‌گر مقابله می‌کنند چیست؟ هرقدر ما به تجربه‌های گذشته مانند دفاع مقدس اتکا کنیم و همه را به این میهمانی دعوت کنیم نتیجه‌ی بهتری خواهیم داشت چون همه در عین حال میزبان هم هستیم.

درویش در پاسخ به پرسش یکی از حاضران مبنی بر اینکه چرا در سینمای بزرگ ایران فیلم‌هایی درباره جنگ‌های منطقه ساخته نمی‌شود گفت: من هم همین پرسش را دارم که چرا در منطقه ما که تمرکز مسلمانان جهان در آن هست چنین آثاری ساخته نمی‌شود. من فکر می‌کنم تمرکز ظرفیت‌های منطقه باید روی اتفاقات منطقه باشد چون این امر بلیه‌ای است که دامن‌گیر همه کشورهای منطقه شده و خاص چند کشور نیست.

او با اشاره به اینکه در جنگ ایران و عراق که بیش از ۳۰ کشور علیه ایران می‌جنگیدند یکی از مظلومیت‌های ما این بود که در عرصه رسانه صدای ما شنیده نمی‌شد اظهار کرد: امروز هم که سینمای ما در بیش از دوهزار جشنواره جهانی شرکت کرده، نباید کسی از ما بپرسد جایگاه سینمای مقاومت در سینمای شما کجاست؟ ما یا باید به راحتی اعتراف کنیم که این قدرت را نزد جریان سرمایه نداریم یا باید از خود بپرسیم چرا این اتفاق می‌افتد. ما اعتقاد نداریم دولت نباید برای ساخت فیلم درباره سوریه سرمایه‌گذاری کند، بلکه باید از طریق ارتباط با بخش خصوصی بسترهای لازم برای این کار را فراهم کند.

این فیلمساز در ادامه تصریح کرد: من الان فیلمنامه‌ای درباره سوریه دارم و نیاز به سرمایه دولت هم ندارم. اما از دولت فقط یک سوال دارم که در صورت ساخت چنین فیلمی، چطور می‌توانم آن را به رایگان در میان ۱۵ میلیون آواره سوری در اردوگاه‌ها توزیع کنم؟ این کار دولت است و در توان تهیه‌کننده و کارگردان نیست.

درویش به فیلم «رستاخیز» هم اشاره کرد و گفت: مطمئنم اگر DVD فیلم «رستاخیز» را در میان مسلمانان جهان توزیع کنیم، از آن استقبال می‌شود؛ چون بازار این فیلم در منطقه ماست و سونی پیکچرز و میراماکس نمی‌توانند این فیلم را توزیع کنند. دولت چه کاری می‌تواند انجام دهد که این فیلم به زبان‌های مختلف در میان مسلمانان توزیع شود؟

احمدرضا درویش در ادامه به موضوع دیپلماسی فرهنگی در عرصه سینما نیز اشاره کرد و گفت: آقایان در این دولت از دیپلماسی فرهنگی صحبت می‌کنند که در عرصه سینما این امر در حضور در جشنواره‌ها خلاصه شده که خوب و لازم است و در دولت‌های قبل هم بوده. اما در واقع همه این فستیوال‌ها برای داد و ستد برگزار می‌شود و اگر به عرضه تولیدات و بده‌بستان فیلم‌ها ختم نشود، تبدیل به یک میهمانی دورهمی می‌شود. این اتفاق در حضورهای بین‌المللی سینمای ایران نیفتاده. چند درصد از آثار سینمای ما در بازارهای میلیارد دلاری سینمای جهان عرضه شده است؟ اگر قرار باشد به لحاظ فرهنگی و هویت با دنیا ارتباط داشته باشیم، باید انتخاب کنیم که آیا فقط در جشنواره‌ها با نخبگان سینما ارتباط داشته باشیم یا به داد و ستد آثار بپردازیم.

کارگردان فیلم دفاع مقدسی «کیمیا» با بیان اینکه بدون داد و ستد نمی‌توان سهمی در کرسی‌های جهانی داشت اظهار کرد: بدون داشتن این سهم چگونه می‌توانیم ادعا می‌کنیم فقط ماییم و سینمای هالیوود و خودمان را با آن‌ها مقایسه کنیم. اگر می‌گوییم سینمای ما معرفتی و معنوی است، این سینمای معرفتی باید دیده شود نه اینکه نمایش این آثار محدود شود به تلویزیون خودمان و سینماهایی که نداریم. این چه ادعایی است که خود را با سینمای هالیوود مقایسه می‌کنیم؟ این ما را به بیراهه می‌برد. تجربه تاریخی سلطه هالیوود باید تحلیل شود، نه اینکه خودمان را گول بزنیم که با سینمای هالیوود رقابت می‌کنیم.

او در ادامه افزود: ما در جدول‌های جشنواره‌های معتبر دنیا حضور داریم، اما آیا باید در افکار عمومی مردم دنیا هم تأثیر داریم یا فقط زینت این جشنواره‌ها هستیم. اصل این است که ما باید در بازار جهانی حضور داشته باشیم تا از فرصت‌های آنان در ارتباط با مخاطب هم بهره‌مند شویم.

درویش درباره وضعیت فعلی سینمای ایران نیز گفت: چرا دوربین‌های ما در خانه‌ها حبس است و نگاه‌ها و دیالوگ‌های ما واقعی نیست؟ چرا تعبیر و توصیف ما از مردم مسلمان واقعی نیست؟ چرا آثاری که به نمایش درمی‌آیند به بطن زندگی مردم و رنگ و بوی زندگی ما ارتباطی ندارد؟ زمانی واژه‌هایی مثل عرق جبین و کار و تلاش قداست داشت، اما این واژه‌ها در تولیدات ما چگونه تبیین می‌شوند؟ باید برگردیم و این واژه‌ها را بازتعریف کنیم. آنچه در آثار ما اتفاق می‌افتد، تعبیر وارونه است و توصیفی که از کشور ما می‌شود انحرافی است. من تنها یک فیلمسازم و این سوال را باید از مسئولان طراحی استراتژی‌های فرهنگی پرسید.

او در پایان درباره اینکه آیا علاقه ندارد فیلمی درباره آزادسازی خرمشهر و شهید محمد جهان‌آرا بسازد گفت: این آرزویی است که من از دوران جنگ داشتم و به دلیل علاقه به خرمشهر بیشتر به ساخت چنین فیلمی علاقه دارم و دوست دارم فیلمی دامنه‌دار و درامی بلند درباره دوران قبل از جنگ، خود جنگ و آزادسازی خرمشهر بسازم.