روزنامه آمریکایی نیویورکتایمز در واکنش به موافقت وزارت خزانهداری آمریکا با فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران در گزارشی نوشت که مدتها پیش از اینکه هواپیماهای ساخت این شرکت در فرودگاه بینالمللی امامخمینی به زمین بنشینند، ایران و آمریکا باید با واقعیت مواجه شوند. شهروندان آمریکایی بار دیگر پس از انقلاب در سال 1979 و گروگانگیری سال 1980 میتوانند در تهران اقامت داشته باشند.
در این گزارش آمده است که وقتی آمریکاییها چهارشنبه گذشته به فروش این هواپیماها چراغ سبز نشان دادند، چیزی فراتر از 4 دهه تحریم پایان یافت.البته این به معنی آن نیست که وزارت خزانهداری با اقدام کوچکی موافقت کرده باشد: 80 جت بوئینگ و 17 فروند ایرباس به ایران فروخته میشوند که این امکان وجود دارد که تعداد آنها تا 118 فروند هم افزایش یابد.
فروش این هواپیماها از این جهت مهم است که پایانی بر انزوای مطلق 2 کشور خواهد بود. چرا که بوئینگ دفتری اداری در تهران باز خواهد کرد و تکنسینهای این شرکت هم برای آموزش همکاران ایرانی خود به منظور نگهداری هواپیماها به تهران خواهند رفت که بسیاری از آنها هم قطعا اتباع آمریکایی خواهند بود.
«فرشاد قربانپور» تحلیلگر ایرانی معتقد است که این موضوع دقیقا همانچیزی است که آمریکا در پی موافقت با فروش این هواپیماها در نظر دارد. این توافق با بوئینگ نه تنها نشان میدهد که «حسن روحانی» رئیسجمهور ایران از بهبود روابط با غرب دستاورد قابل ملاحظهای داشته است، بلکه ایران را هر چه بیشتر به سمت عادی سازی روابط با آمریکا سوق میدهد.
وی گفت: «زمانی که این توافق اجرایی شود، افراطگرایی در زمینه جلوگیری از عادیسازی روابط با آمریکا بیشتر با مشکل مواجه خواهند شد. هیچکس نمیتواند انکار کند که به وسیله این هواپیماها افراد و اطلاعات فنی هم وارد ایران خواهند شد.»
خبر توافق بوئینگ و ایرباس زمانی به میان آمد که آقای روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل در سخنرانی داشت. وی روز گذشته گفت که مقامات ایرانی در پی دیدارهای متعدد، همکاری خود را با شرکتهای هواپیمایی گسترش دادهاند و ایران از حضور سرمایهگذاران و فعالان اقتصادی خارجی استقبال میکند.
در ادامه این گزارش آمده است که خرید هواپیماهای بوئینگ از آمریکا و گشایش دفتری برای حضور نمایندگان آمریکایی در فرودگاه بینالمللی ممکن است اقدام چندان مهمی نباشد اما نشاندهنده تغییر اساسی در روابط 2 کشور است.
سال 1980 وقتی که روابط 2 کشور قطع شد، همه 140 هزار آمریکایی که در ایران زندگی میکردند ناچار به ترک ایران شدند. سفارت آمریکا تغییر کاربری داده شد و تمامی فعالیتهای اقتصادی سالها تعطیل شد چرا که تحریمها همکاری را بسیار دشوار و تا حدی غیر ممکن کرده بودند. به طوری که دفاتر نیویورکتایمز، بلومبرگ و چند رسانه دیگر مدتها تنها دفاتری بودند که آمریکاییها میتوانستند در آنها کار کنند.
حتی وقتی که شرکت نفتی آمریکایی «کونوکو» در سال 1995 برنده قراردادی در ایران شد، به صورت محرمانه دفتری در تهران باز کرد و وقتی کنگره تحریمهای سنگینتری وضع کرد این دفتر را تعطیل کرد.
بسیاری از ایرانیها امیدوارند که توافق هستهای که از ژانویه گذشته اجرایی شد به برداشته شدن برخی از تحریمها منجر شد و به آغاز دورانی جدید منتهی شود. «سعید لیلاز» اقتصاددان نزدیک به دولت معتقد است: «ما در حال رسیدن به نقطهای هستیم که فاصله میان روابط اقتصادی و عادی شدن روابط سیاسی کمتر میشود.»