بهترین و بدترین غذاها برای مبتلایان کبد چرب از دیدگاه طب سنتی

 کبد چرب به دلیل کاهش تحرک و تغذیه ناصحیح از مشکلات پزشکی رو به گسترش در جهان صنعتی امروز است؛ این بیماری اختلال مزمن و بدون علامت کبدی است که علت آن تجمع چربی و التهاب در کبد است. شایع‌ترین علل کبد چرب در ایران چاقی، دیابت، سوء‌تغذیه و بالا بودن چربی خون است. در کشورهای دیگر دنیا مصرف بالای الکل از شایع‌ترین علت‌ها محسوب می‌شود، اما طب سنتی تدابیر خوبی برای درمان کبد چرب دارد.

علی بهادری، متخصص طب سنتی  در این باره ‌ گفت: امروزه به علت اتخاذ برنامه غذایی ناسالم، کبد چرب شایع شده است. کبد چرب همانند چربی شکم نیست و نباید آن را مشکل ساده کبدی تلقی کرد. لازم است به محض مشخص شدن بیماری، درمان را شروع کرد؛ زیرا به مرور زمان لایه‌های چربی روی کبد رشد می‌کند و سوء هاضمه شدید به وجود می‌آورد. بیشتر افراد متوجه بیماری خود می‌شوند، اما چندان به موضوع درمان آن توجه نمی‌کنند.

وی با اشاره به علایم کبد پرچرب گفت: افراد در هر سنی می‌توانند به کبد چرب مبتلا شوند؛ حتی کودکانی که تحرک ندارند و پرخوری می‌کنند نیز به کبد چرب مبتلا می شوند.

بهادری اضافه کرد: کبد چرب در افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر دیده می‌شود. مبتلایان به این بیماری، بدن سست و لختی دارند و معمولا پوست‌شان سفید است. این گروه بعد از خوردن غذای چرب و سنگین احساس درد و سنگینی در قسمت راست و بالای شکم می‌کنند، ضمن اینکه حس کرختی و سنگینی در کل بدن هم احساس می‌شود.

این متخصص طب سنتی خاطر نشان کرد: پوست مبتلایان به کبد چرب شادابی و طراوت ندارد و معمولا نوعی بدرنگی در پوست ایجاد می‌شود.  سرد بودن بدن یکی دیگر از علائم ابتلا به کبد چرب است؛ طوری که این افراد از گرمایی بودن شکایت دارند ولی در واقع با لمس بدن، سردی بدن کاملا احساس می‌شود.

وی با بیان اینکه عوامل زیادی در سوء هضم نقش دارند و مهم‌ترین آنها خوب نجویدن یا سریع خوردن غذاست، افزود: افرادی که عادت دارند انواع و اقسام غذا را با هم بخورند یا غذاهای دیر هضم و زود هضم را با هم مصرف می‌کنند، بیش از دیگر افراد به مشکلات سوء هضم و کبد چرب دچار می‌شوند. باید به خاطر داشت قبل از اینکه معده از غذای خورده شده کاملا تخلیه نشده، نباید بلافاصله غذای دیگری خورد.

بهادری اضافه کرد: یکی دیگر از عواملی که می تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود، عدم رعایت اعتدال در غذا خوردن است، کم خوری یا پرخوری، به ویژه پرخوری می تواند با مشکل سوء هضم همراه باشد.

وی با بیان اینکه هر عاملی که موجب سرد شدن بدن، به ویژه سرد شدن دستگاه گوارش و کبد شود، می تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود، بیان کرد: یکی از این عوامل بی حرکتی و سکون است؛ البته فعالیت بیش از حد و سنگین بدنی هم می‌تواند در ابتلا به کبد چرب نقش داشته باشد. خواب، بین شش تا هشت ساعت برای افراد کافی است ولی خواب بیش از اندازه مشکل ساز می‌شود. استرس یکی دیگر از عواملی است که مشکلات گوارشی، بویژه کبد چرب را به همراه دارد، در نتیجه باید این عوامل در زندگی به حداقل برسند.

وی با بیان اینکه درست است نوشیدن آب برای بدن ضروری است ولی نوشیدن آب هم مثل غذا خوردن، اصول خاص خودش را دارد، افزود: نوشیدن آب و مایعات نباید قبل از غذا یا در بین آن باشد. نوشیدن آب و مایعات را باید به یک ساعت قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا موکول کرد.

این متخصص طب سنتی خاطر نشان کرد: مایعات، به ویژه آب هر چه سردتر باشند، آسیب بیشتری برای بدن به همراه دارند، در نتیجه دمای مایعات باید متعادل باشد؛ نوشیدن آب صبح‌ها به صورت ناشتا، اواسط خواب و پس از بیداری ناگهانی، بعد از استحمام، بعد از رابطه جنسی و بعد از ورزش مضر است. نوشیدن آب باید به اندازه نیاز و در حد رفع تشنگی باشد. خود تشنگی می‌تواند به بدن آسیب وارد کند. بنابراین توصیه می‌شود افراد از نوشیدن بیش از اندازه آب یا تشنه ماندن خودداری کنند.

وی انتخاب نوع غذا در پیشگیری از ابتلا به کبد چرب را مهم دانست و افزود: استفاده بیش از اندازه از غذاهایی که طبع سرد، بویژه طبع سرد و تر دارند در تمامی افراد، به خصوص افراد سرد مزاج مشکلات گوارشی به همراه دارد و می‌تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود.

بهادری اضافه کرد: انواع ترشی، لبنیات، به ویژه ماست و دوغ، آلو، هلو، مرکبات، گیلاس، آلبالو، خیار، گوجه و… همگی باید در حد اعتدال مصرف شوند؛ چون استفاده بیش از اندازه آنها مشکل‌ساز است.

وی افزود: استفاده بیش از اندازه از غذاهای غلیظ و لزج مانند کله پاچه، حلیم، آش رشته، ماکارونی، لازانیا، پاستا، بامیه، فست فودها، برنج و ماهی (سرد و تر و لزج) و… در ایجاد اختلال سوء هضم و ابتلا به کبد چرب نقش دارند. همچنین استفاده زیاد و مکرر از شیرینی‌های چرب و غلیظ، مانند انواع شیرینی‌های قنادی می‌تواند باعث کبد چرب شود.

وی با بیان اینکه افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند، باید حجم غذای خود را کاهش دهند و از پرخوری بپرهیزند، بیان کرد: روزه‌داری در بهبود وضعیت این افراد تاثیر زیادی دارد. غذای شب باید سبک و با حجم کم باشد، همچنین بین صرف وعده شام تا خواب حداقل دو ساعت فاصله ایجاد شود. این دسته از افراد باید از خوردن غذاهای سرد پرهیز کنند.

بهادری خاطر نشان کرد: استفاده از ادویه‌هایی مثل زیره، زنجبیل، سیاهدانه، آویشن، نعنا، فلفل، دارچین، میخک و هل در غذاها به دلیل خاصیت گرمی می‌تواند مفید واقع شود. این ادویه‌ها در تقویت کبد هم نقش دارند. افرادی که تمایل به مصرف ماست و دوغ دارند، باید ماست را به صورت چکیده و در حجم کم مصرف کنند و دوغ را با استفاده از ماست چکیده درست کنند. همچنین مصرف سبزیجات و زیتون همراه با غذا ایرادی ندارد، ولی ماست نباید همراه با غذا مصرف شود.

این متخصص طب سنتی اضافه کرد: استفاده از نبات و عسل هم در برطرف کردن سردی می‌تواند مفید باشد؛ به طور کلی استفاده از غذاهای گرم توصیه می‌شود، ولی نباید در استفاده از غذاهای گرم هم افراط شود.

وی با بیان اینکه  افراد مبتلا به کبد چرب باید از خوردن غذاهای پر رطوبت مثل شیر، میوه‌های آبدار و لبنیات پرهیز کنند یا آنها را با مصلح استفاده کنند، افزود: برای مثال مصلح ماهی، ادویه‌هایی مثل زعفران، فلفل و دارچین است. کباب کردن ماهی و استفاده از ماهی جنوب هم می‌تواند در کاهش سردی و رطوبت موثر باشد.

بهادری به مبتلایان کبد چرب توصیه کرد که برای تقویت کبد از پسته، بادام و فندق استفاده کنند و افزود: این افراد باید روزانه پنج عدد فندق، پنج عدد بادام و سه عدد پسته بخورند. مواد غذایی دیگر وجود دارند که برای کبد مفیدند. برای مثال انجیر و مویز. همچنین ترب و فندق نیز به باز شدن انسداد کبد کمک می کند.

این متخصص طب سنتی اظهار کرد: مبتلایان به کبد چرب به جای استفاده از آب بهتر است ماءالعسل (ترکیب آب و عسل) بنوشند؛ این افراد می‌توانند گاهی اوقات به جای آب، عرق کاسنی و شاتره بنوشند و به نسبت مساوی عرق کاسنی و شاتره را با یکدیگر ترکیب کنند. البته استفاده از رازیانه تنها به خانم‌ها توصیه می‌شود و آقایان نباید از آن استفاده کنند. اگرچه میوه‌های شیرین مثل توت و مویز برای کبد مفیدند، ولی نباید در مصرف آنها افراط کرد.

وی همچنین به افرادی که به کبد چرب مبتلا هستند توصیه کرد که نباید از گوشت‌های غلیظ استفاده کنند و گفت: گوشت گاو، گوساله و شتر در گروه گوشت‌های غلیظ قرار می‌گیرند و نباید مصرف شوند. گوشت گوسفند، مرغ محلی و بلدرچین گزینه های خوبی هستند.

بهادری افزود: خوردن نخودآب که به همراه ادویه‌جات گرم مثل دارچین و زعفران درست شود و در آن شوید وجود داشته باشد، می‌تواند غلظت مواد داخل کبد را کم کند. برای درست کردن نخودآب می‌توان از آب گوشت، نخود، برنج و گوشت استفاده کرد. یکی دیگر از سبزی‌هایی که باعث تقویت کبد می‌شود، شنبلیله است که استفاده از آن در غذاها به بیماران مبتلا به کبد چرب توصیه می‌شود.

 از آنجا که بیماری کبدچرب از جمله بیماری های خاموش و بی‌نشانه است، پیشگیری از ابتلا به آن در اولویت‌ها قرار می‌گیرد، زیرا این بیماری معمولا زمانی خود را نمایان می‌کند که ذرات چربی بخش زیادی از سلول‌های کبدی را به خود درگیر کرده‌اند.