عضو اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با بیان اینکه واردات محصولات تراریخته به کشور یک دهه کتمان شده است، گفت: طبق اعلام دست اندرکاران سالانه ۵ تا ۵.۵میلیارد دلار محصول تراریخته وارد میشود.
عمرانی اظهارداشت: در سالیان اخیر، بدون اینکه مردم آگاه باشند این محصولات وارد سفره آنان شده است ضمن اینکه جز در شش ماه اخیر مسئولان مربوطه هیچگونه اطلاع رسانی صحیحی در این زمینه نداشتهاند.
وی با بیان اینکه در این زمینه باید قانون سرلوحه کار ما باشد، گفت: یک معاهده بین المللی در این زمینه میگوید محصول تراریخته پس از تولید باید از جنبههای گوناگون مورد آزمایش و بررسی قرار بگیرد تا مخاطرات سلامتی و زیست محیطی آن به حداقل کاهش یابد، انجام کامل این آزمایشات بعضا حدود ۱۳ سال طول میکشد و نیاز به ۱۳۰ میلیون دلار هزینه دارد.
وی با اشاره به اینکه بعد از سال ۲۰۱۳، اعتراضات بین المللی بسیاری از جوامع را نسبت به مخاطرات و مسائل پشت پرده محصولات تراریخته حساس کرد، افزود: از این زمان به بعد ارزیابی مخاطرات تراریختهها بر روی محیط زیست و سلامت جوامع مورد توجه بیشتر ساکنین زمین قرار گرفت که به تبع آن در ایران نیز عده زیادی نسبت به این مساله حساس شدند.
عضو انجمن ارگانیک ایران با بیان اینکه در دهه اخیر تنها برخی مراکز تحقیقاتی و همچنین افرادی در بدنه اجرایی کشور از واردات محصولات تراریخته به کشور آگاه بودند، گفت: زمانی که حساسیتها نسبت به مخاطرات محصولات تراریخته تشدید شد، افرادی که اصرار به تولید انبوه و رهاسازی این محصولات در طبیعت داشتند، ماجرای واردات آنها را در دهه اخیر علنی کردند و اذعان نمودند جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد به طوری که سالانه ۵ تا ۵.۵ میلیارد دلار محصول تراریخته به کشور وارد و مصرف میشود.
عمرانی ادامه داد: این مساله از آن جهت نگران کننده است که چرا موافقان محصولات تراریخته بیش از یک دهه واردات آن را مسکوت نگه داشته بودند و زمانی که از متوقف شدن واردات و تولید این محصولات بیمناک شدند، موضوع را رسانهای کردند.
وی با بیان اینکه علیرغم تبلیغات بسیار زیاد، محصولات تراریخته با اقبال فراگیر و مستمری مواجه نشده است، افزود: تولیدات تراریخته در سراسر دنیا عمدتا به ۴ محصول ذرت، کلزا، سویا و پنبه محدود میشود.
تولید ۹۰ درصد محصولات تراریخته دنیا در ۴ کشور
به گفته عمرانی ۴ کشور آمریکا، برزیل، کانادا و آرژانتین حدود ۹۰ درصد محصولات تراریخته دنیا را تولید میکنند.
وی به این پرسش که چرا با وجود اینکه میگویید تولید محصولات تراریخته در دنیا محدود به ۴ محصول ذرت، کلزا، سویا و پنبه است؛ بیشتر مباحثی که در کشور ما مطرح میشود مربوط به تولید برنج تراریخته است، پاسخ داد: جز کشت بسیار محدود در کشور چین آن هم به صورت کنترل شده و آزمایشی، در هیچ کجای دنیا برنج تراریخته به عنوان محصولی که مستقیما مورد مصرف انسان قرار گیرد، کشت تجاری و انبوه نشده زیرا میزان مصرف روزانه برنج توسط انسان قابل مقایسه با ذرت، کلزا و سویا نیست و تاکنون هیچ کشوری این مخاطره را نپذیرفته است.
به گفته عمرانی حتی کشورهایی مانند هند و پاکستان که نیازمند برنج زیادی برای مردم کشور خود هستند نیز زیر بار تولید برنج تراریخته نرفتهاند.
عضو هیات رئیسه انجمن ارگانیک کشور ممنوعیت کشت محصولات تراریخته در حدود ۳۸ کشور دنیا را مورد اشاره قرار داد و گفت: در بیشتر جوامع دنیا، برچسب گذاری محصولات تراریخته امری ضروری و الزام آور است و آگاهی شهروندان از ماهیت مواد غذایی و انتخاب آگاهانه آنها مورد توجه دولتها قرار دارد.
کاهش ۱.۸ میلیون هکتار سطح زیرکشت محصولات تراریخته
به گفته عمرانی در سال ۲۰۱۵ سطح زیرکشت محصولات تراریخته در دنیا ۱.۸ میلیون هکتار کاهش یافت.
وی با بیان اینکه انتظار میرود این روند کاهش در سال ۲۰۱۶ تشدید شود، ادامه داد: به همین دلیل کمپانیهای تبلیغ کننده تراریخته، به دنبال جلب رضایت کشورهای جهان سوم به منظور جلوگیری از کاهش سطح زیر کشت این محصولات هستند تا جاییکه بعضا بذرهای تراریخته را مجانی در اختیار برخی کشورها قرار میدهند تا منع کشت در سایر نقاط دنیا را جبران کنند یا بازارهای خود را از دست ندهند.
وی تاکید کرد: لازم است تمامی آییننامههای اجرایی و شیوه نامههای وزارتی مرتبط با تولید و واردات محصولات تراریخته، از سوی یک هیات کارشناسی خبره و بی طرف مورد بررسی قرار گیرد وبا معاهدات بین المللی و قانون ایمنی زیستی مطابقت داده شود.
عمرانی برخورد عجولانه و غیرکارشناسی با موضوع تراریختهها را غیرمنطقی خواند و گفت: نباید فقط فشار رسانهای ذینفعان را در نظر گرفت و در ورود این محصولات به طبیعت و سفره غذایی مردم عجله کرد. وی تصریح کرد: البته لازم است در اسرع وقت زیرساختهای ارزیابی مخاطرات و انجام آزمونهای سلامت و زیست محیطی این محصولات توسط کلیه مراجع ذیربط فراهم شود.
به گفته عمرانی با تسریع این روند و عزم جدی در اجرای پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا و قانون ایمنی زیستی تکلیف همه روشن خواهد شد و از این فضای مبهم خارج میشویم.
وی افزود: در صورت عدم رسیدن به چنین نقطهای، مخاطرات احتمالی این محصولات فقط به مصرف کنندگان و محیط زیست منتقل خواهد شد و در صورت بروز هرگونه خطا برگشت ناپذیر خواهد بود.
وی با بیان اینکه به نظر میرسد منافع اقتصادی ویژهای پشت این مساله وجود دارد، اظهارداشت: برای کنترل آفات از جمله کرم ساقه خوار برنج روشهای مطمئنتری مانند کنترل بیولوژیک و سموم زیستی وجود دارد که میتوان با حداقل خطر آنها را به کار بست.
عمرانی ادامه داد: اخیرا یکی از مدیران سازمان حفظ نباتات کشور اعلام کرده در صورت تخصیص اعتبارات کافی کشاورزان قادر خواهند بود مشکل کرم ساقه خوار برنج را با روشهای بیولوژیک حل کنند و نیازی به سموم شیمیایی برای این منظور نیست.
وی افزود: بنابراین تولید انبوه برنج تراریخته با وجود روشهای کم خطرتر و سازگار با محیط زیست در اولویت آخر قرار خواهد گرفت.
عضو اتحادیه ملی محصولات کشاورزی کشور با بیان اینکه برزیل دومین تولیدکننده محصولات تراریخته در دنیا است، اظهارداشت: در صورت صحیح بودن این ادعا که تولیدات تراریخته باعث کاهش مصرف سموم میشوند، باید مصرف سموم شیمیایی در کشور برزیل بسیار کم باشد، درحالیکه واقعیت امر چیز دیگری است.
به گفته عمرانی مصرف سالانه سم در ایران به ازای هر نفر ۴۰۰ گرم و در برزیل پنج هزار و ۲۰۰ گرم است بنابراین توسعه کشت تراریخته نه تنها مصرف سموم را کاهش نداده بلکه باعث افزایش آن نیز شده است.
وی ادامه داد: سرانه بالای سموم شیمیایی و عوارض مخرب آن بر روی سلامتی انسانها و محیط زیست باعث ایجاد مشکلات زیادی در آنجا شده وچند سالی است که این کشور قوانین بسیار سختگیرانهتری را در زمینه کشت محصولات تراریخته اعمال میکند.
عمرانی تاکید کرد: برای رهاسازی یک محصول تراریخته در برزیل ۱۱ وزارتخانه باید مجوز صادر کنند.
این پژوهشگر نانوبیوتکنولوژی اضافه کرد: تولید جهانی محصولات تراریخته بیشتر در زمینه تامین سوختهای زیستی، خوراک دام و پوشاک مورد توجه قرار دارد و مواردی که این محصولات مستقیما وارد چرخه مصرف مردم شوند، بسیار اندک و یا با آستانه تعریف شده است.
عمرانی نحوه تبلیغ محصولات تراریخته در کشور را مورد انتقاد قرار داد و افزود: عدهای میگویند هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد محصولات تراریخته برای سلامتی مضر هستند درجواب این افراد باید گفت آزمایشات محصولات تراریخته مورد به مورد است و تاکنون ارزیابی دقیقی بر روی اثرات طولانی مدت مصرف این محصولات ارایه نشده است.
عضو انجمن ارگانیک کشور با اشاره به اینکه محصولاتی که عوارض سوء آن پس از مصرف مشخص میشود، بی سر و صدا از بازار جمع آوری می شوند، اضافه کرد: بعنوان مثال برخی از اسناد شکایات مربوط به ذرتهای تراریخته که در سال ۲۰۰۳ در دادگاه طرح دعوی شده بود در سال ۲۰۱۶ افشا شد؛ پس واقعیت اینجاست که بررسیها در این زمینه کافی و همه جانبه نبوده است.
عمرانی گفت: در ایران هم بیش از یک دهه است که بدون آگاهی مردم محصولات تراریخته وارد سفره آنان شده و از طرفی هم آمار سرطان و بیماریهای سیستم عصبی به شدت افزایش یافته است پس اثر دراز مدت تراریختهها به عنوان یکی از ارکان روغنهای پر مصرف خوراکی باید مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد و تا زمانیکه این آزمایشات انجام نشود نمیتوان ادعا کرد که تراریختهها سالم و یا بی خطر هستند.
عضو اتحادیه ملی محصولات کشاورزی تاکید کرد: این بحث باید کاملا علمی و فارغ از جنجالهای خبری هر چه سریعترانجام و گزارش آن منتشر شود.
وی با بیان اینکه در این زمینه باید قانون سرلوحه کار ما باشد، گفت: یک معاهده بین المللی در این زمینه میگوید محصول تراریخته پس از تولید باید از جنبههای گوناگون مورد آزمایش و بررسی قرار بگیرد تا مخاطرات سلامتی و زیست محیطی آن به حداقل کاهش یابد، انجام کامل این آزمایشات بعضا حدود ۱۳ سال طول میکشد و نیاز به ۱۳۰ میلیون دلار هزینه دارد.
این عضو هیات رئیسه اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، قانون ایمنی زیستی را نیز مورد اشاره قرار داد و اظهارداشت: متاسفانه ما نسبت به اجرای صحیح قوانین و انجام کامل مراحل آزمایشی بی اعتنایی میکنیم؛ در حال حاضر دو دستورالعمل اجرایی مصوب شورای ملی ایمنی زیستی در سالهای ۹۲ و ۹۴، معتبر است که متاسفانه به آنها عمل نمیشود.
عمرانی اظهارداشت: ما از سال ۸۲ رسما پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا را در مجلس شورای اسلامی مصوب کردهایم و در مورد سلامت و بی خطری تراریختهها فقط در رسانهها جولان میدهیم.
وی افزود: اگر به جای حرف زدن در عمل آزمایشات همه جانبه طولانی مدت و ارزیابی مخاطرات را شروع کرده بودیم، به جمع بندی درستی در این زمینه میرسیدیم.
عمرانی تاکید کرد: سلامت یک محصول تراریخته را آزمایشگاههای ذیصلاح و بیطرف تعین میکنند نه صرفا ادعای سلامت از سوی ذینفعان.
وی افزود: باید مستندات لازم در این زمینه به صورت کاملا علمی تهیه و در اختیار دستگاههای بالادستی قرار داده شود تا هر گونه نگرانی در جامعه درباره محصولات تراریخته از بین برود.
عمرانی با بیان اینکه شورای ملی ایمنی زیستی مسئول این مساله خطیر است، گفت: زمانیکه مستندات لازم در این زمینه ارائه شود مراجع بالادستی نیز تصمیم نهایی را درباره محدودیتهای تولید و یا ممنوعیت واردات محصولات تراریخته خواهند گرفت.
عضو هیات رئیسه انجمن ارگانیک کشور ادامه داد: البته باید این نکته را هم یادآور شود که مدارک بسیاری درباره مخاطره آمیز بودن تولید و مصرف محصولات تراریخته وجود دارد، که تمام این مدارک و مستندات به مراجع بالادستی مرتبط از جمله وزارت بهداشت، فرهنگستان علوم پزشکی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزارت جهادکشاورزی، سازمان محیط زیست و شورای ملی ایمنی زیستی تحویل داده شده است.
عمرانی ادامه داد: اینکه اطلاعات مذکور در اختیار رسانهها قرار بگیرد یا خیر؟ بستگی به سیاستگذاریهای مسئولان دارد چرا که برخی مستندات را شاید نتوان در اختیار عموم قرار داد؛ اما نکته مهم این است که این اطلاعات باید در اختیار دستگاههای مسئول قرار بگیرد تا آنان جهت گیری منسجمی را در این زمینه اتخاذ نمایند.
وی گفت: به نظر بنده موضوع محصولات تراریخته فقط یک موضوع در حیطه مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی نیست و پیشنهاد میکنم علاوه بر اعضای فعلی شورای ملی ایمنی زیستی، سایر وزراتخانههای مرتبط با امنیت غذایی و تهدیدهای فراسرزمینی نیز در جلسات و تصمیم گیریها نقش داشته باشند.
وی با بیان اینکه در زمینه تولید محصولات تراریخته ابهامات و شبهاتی وجود دارد که باید بررسی و رفع شود، ادامه داد: انجام این آزمایشات در کشورهای دیگر حدود ۱۳۰ میلیون دلار هزینه دارد ولی شاید بتوان با ۱۰ میلیارد تومان یک ارزیابی همه جانبه را در مورد مخاطرات احتمالی حداقل یک نمونه گیاه تراریخته انجام داد.
وی با اشاره به اینکه به نظر شما آیا سلامت مردم ارزش اجرای چنین پروژههایی را ندارد؟ افزود: در شرایط فعلی جریان ترویج تراریخته در کشور سودمحور به نظر میرسد، عدهای شرکتهایی تاسیس کرده و از دولت برای این کار وام گرفتهاند بنابراین اصرار دارند این محصولات زودتر تولید و وارد بازار شود و آنان هم به سودشان برسند.
عمرانی با بیان اینکه در این زمینه نمیتوان به نظرات کشورهایی که صادرکننده این محصولات هستند استناد کرد، گفت: به هرحال این کشورها، محصولات تولیدی خود را تبلیغ میکنند که این امری کاملا طبیعی است. ممکن است یک بیماری یا فاجعه زیست محیطی بنا با ساختار جمعیتی یا اقلیم کشور مبداء رخ ندهد ولی در کشور ما به بحرانی بی بازگشت تبدیل شود.
این کارآفرین و متخصص فناوریهای پیشرفته، افزود: بنابراین ما باید محصولات تولیدی کشور خود را با استانداردهای جهانی و حتی فراتر از آنها بسنجیم و نگرانیها و مخاطرات موجود را مورد ارزیابی قرار دهیم.
صدها کشاورز ایرانی سال ۸۳ برنج تراریخته کشت کردند
وی درباره تولید محصولات تراریخته در کشور نیز اظهارداشت: مقداری از این محصولات به شکل آزمایشی در کشور تولید و حتی برنج در سال ۸۳، در طبیعت رهاسازی شده است.
به گفته عمرانی با استناد به گزارش مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، صدها کشاورز در سال ۸۳، این نوع برنج را کشت کردهاند.
این متخصص تجاری سازی فناوریهای پیشرفته، با تاکید بر اینکه با وجود تمامی این مسائل هنوز بی خطر بودن این محصولات برای محیط زیست و انسان ثابت نشده است، گفت: همانطور که قبلا نیز اشاره کردم ما اصرار داریم آزمایشات لازم در این زمینه مورد به مورد انجام شود؛ لذا به نظر بنده سرمایه گذاری وسیع و خطر پذیر معاونت فناوری ریاست جمهوری بر روی حدود ۲۰ طرح تراریخته و همچنین تکلیف دولت بر تولید انبوه محصولات تراریخته در برنامه ششم توسعه کشور تا حدودی خارج از عرف مدیریت فناوری است. عمرانی افزود: حمایت مالی از شرکتهای دانش بنیان پس از تولید محصول و اخذ مجوز شورای ملی ایمنی زیستی منطقی است اما اگر سلامت و یا مخاطرات زیست محیطی این محصولات تایید نشود و ورود آنها به بازار مجاز نباشد، اینگونه سرمایه گذاری تا حدود زیادی مورد انتقاد و بی بازگشت است.
وی تصریح کرد: اصولا انتظار بر این است که بنگاه های خصوصی در سرمایه گذاری خطرپذیر یا جسورانه مشارکت کنند نه دولت.
آلمان و سوئیس کشت تجاری تراریخته را ممنوع کردهاند اما بذر صادر میکنند
عمرانی با بیان اینکه کشورهایی مانند آلمان و سوئیس کشت تجاری تراریخته را ممنوع کردهاند اما بذر این محصولات را تولید و صادر میکنند، ادامه داد: در این میان سوالی پیش میآید که چرا هر دوی این کشورها که سطح زیر کشت وسیع ذرت دارند، بذرهای تراریخته خودشان را مورد استفاده داخلی قرار نمیدهند.
وی با اشاره به اینکه ما سالها تحت تحریم ظالمانه کشورهای مختلف از جمله آمریکا بودهایم و درحال حاضر نیز این مساله به طورکامل رفع نشده است، افزود: آمریکاییها به دلیل تحریم، سادهترین ابزارها و کالاها نظیر لاستیک هواپیما و تجهیزات مصرفی آزمایشگاهی را در اختیار ما قرار نمیدادند اما چگونه است که میلیاردها دلارها محصول کشاورزی تراریخته آمریکایی طی این مدت وارد کشور ما شده است؟ آنها همواره نشان دادهاند که خیرخواه ملت ایران نیستند.
عمرانی با بیان اینکه چرا بیشتر کشورهای اروپایی اقدام به کشت و تولید این محصولات نمیکنند، گفت: با وجود آنکه واردات محصولات تراریخته در اتحادیه اروپا آزاد است طبق قانون، این کشورها مختار هستند که کشت این محصولات را درون خاک خود محدود و یا ممنوع کنند ضمن اینکه بیشتر محصولات تراریخته در کشورهای دنیا مصارف غیرخوراکی و یا غیرمستقیم دارند.
عضو انجمن ارگانیک ایران افزود: با توجه به ابهاماتی که در این زمینه وجود دارد، به نظر بنده فعلا بهتر است واردات محصولات تراریخته روند نزولی به خود گرفته و در یک بازه زمانی سه ساله قطع شود، همچنین تولید تجاری این محصولات تا زمانی که بررسیها و آزمایشات علمی به طور کامل انجام و نتایج آنها مشخص نشده به صلاح کشور ما نیست.
عمرانی تصریح کرد: با اتخاذ چنین رویکردی ما هم میتوانیم مانند کشورهای اروپایی اقدام به تولید بذر گیاهان تراریخته کنیم و یکی از صادرکنندگان این بذرها باشیم.
این فناور برگزیده آسیا، با بیان اینکه باید در زمینه تولید این محصولات و نتایج کشت انبوه آن در دنیا بررسیهای کاملی انجام دهیم، گفت: باید بدانیم چرا تولید این محصولات در کشوری مانند پاکستان موفق نبود و مصرف سموم با تولیدات تراریخته نه تنها کم نشده بلکه افزایش نیز یافته است؟
به گفته وی این مساله باعث شده تولید پنبه پاکستان به جای افزایش ۵ میلیون عدلی در یک برنامه ۱۰ ساله؛ ۴ میلیون عدل کاهش پیدا کند که این تجارب جهانی باید واکاوی و آسیب شناسی شود تا شاهد تکرار فاجعه مشابهی در ایران نباشیم.
عمرانی با بیان اینکه موافقان تراریخته، مخالفان و منتقدان را علم ستیز و فناوری هراس خطاب میکنند؛ ادامه داد: وقتی کشوری مانند آلمان یا سوئیس که سرآمد دانش و فناوری در جهان بوده وتولید محصولات تراریخته را ممنوع کرده اند، باید گفت آلمانها و سوئیسیها فناوری هراس و علم ستیز هستند؟
اگر محصولات تراریخته بسیار سالم هستند، چرا واردات آنها بیش از یک دهه کتمان شد؟
وی مباحث مطرح شده مبنی بر اینکه محصولات تراریخته بسیار سالم هستند را مورد اشاره قرار داد و گفت: اگر این حرف صحیح است چرا بیش از یک دهه این محصولات در کشور علیرغم معاهده ایمنی زیستی کارتاهنا برچسب گذاری نشدند و واردات آن کتمان شد؟
عمرانی ادامه داد: مگر نمی گوییم ۹۰% روغن وارداتی تراریخته است، پس چرا درحال حاضر این برچسب گذاری در اغلب روغنهای خوراکی کشور ما انجام نمیشود؟
به گفته این پژوهشگر، برچسب گذاری محصولات تراریخته و آگاهی رسانی به مصرف کنندگان، یکی از دلایل افت تقاضای این محصولات است. زیرا مصرف کنندگان با وجود محصولات طبیعی تمایل چندانی به مصرف تراریختهها ندارند.
عمرانی اضافه کرد: به هرحال باید این محصولات برچسب گذاری ملموس و مشخصی داشته باشند تا مردم خودشان بتوانند در این زمینه تصمیمگیری کنند، نه اینکه در بطریهای روغن نباتی به صورت ذره بینی بنویسند تغییر یافته ژنتیکی.
این پژوهشگر گفت: باید لوگو و برچسب مخصوصی مانند سیب سلامت طراحی شود تا ماهیت محصول تراریخته به راحتی قابل تشخیص باشد.
وی با بیان اینکه مسئولان دو وزارتخانه جهاد و بهداشت اعلام کردند ما چارهای جز مصرف این محصولات نداریم چراکه ۹۰ درصد تولید روغن دنیا تراریخته است، گفت: این اظهار نظر مستند نیست، زیراتقریبا ۶۰ الی ۶۵ درصد ورودی کارخانجات روغن کشی به ذرت و کلزا اختصاص دارد و بقیه روغن مورد نیاز کشور از دانه سویا و مقداری هم از آفتابگردان استحصال میشود.
عمرانی با اشاره به اینکه بالغ بر۷۰ درصد ذرت و کلزای تولید شده در جهان غیرتراریخته است، ادامه داد: بنابراین در همین شرایط فعلی میتوانیم ۶۰% روغن کشور را از منابع غیر تراریخته تامین کنیم؛ از طرف دیگر سرانه مصرف روغن هر ایرانی ۳۵% نسبت به استانداردهای جهانی (۱۲.۵کیلو روغن به ازای هر نفر) بیشتر است.
عضو انجمن ارگانیک کشور گفت: در شرایط فعلی با فرهنگ سازی و کم کردن مصرف روغن، علاوه بر کمک به سلامت جامعه، کاهش چاقی، دیابت و سکتههای قلبی خواهیم توانست کل نیاز روغنی کشور را از منابع غیر تراریخته تامین کنیم.
عمرانی اضافه کرد: اگر ۹۰% روغن وارداتی به کشور تراریخته باشد آنگاه باید سودجویانی را مورد پرسش قرار داد که در بازار جهانی فقط به دنبال دانههای روغنی ارزان هستند و منفعت خود را بر سلامت جامعه ارحجیت میدهند.